Του Βίκτωρα Νέτα
Είχα δύο ευχάριστες εκπλήξεις τον τελευταίο καιρό με δύο βιβλία φίλων μου, που επιχείρησαν και πέτυχαν μια βαθιά ανάλυση της κρίσης με οδηγό τον μέγα ιστορικό Θουκυδίδη. Η πρώτη έκπληξη ήρθε από τον μαχητή των φοιτητικών χρόνων της Θεσσαλονίκης, καταξιωμένο εδώ και πολύ καιρό κλασικό φιλόλογο-συγγραφέα Αντώνη Σαχπεκίδη, που αναπτύσσει παράλληλα και ενεργό πολιτική δράση. Είναι πραγματική έκπληξη το τελευταίο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε και έχει τίτλο «Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας τα αίτια της σύγχρονης παγκόσμια κρίσης μέσα από τη διεισδυτική ματιά του Θουκυδίδη» (εκδόσεις «Ελληνοεκδοτική», Αθήνα 2014).
Είναι έργο ζωής το βιβλίο του Σαχπεκίδη, όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης του που διατρέχει με μεγάλο ενδιαφέρον τις 445 σελίδες του και βρίσκει απαντήσεις σε σύγχρονα προβλήματα, απαντήσεις που δικαιώνουν τη φιλοσοφική θεώρηση της Ιστορίας, όπως τη δίδαξε ο Θουκυδίδης, θεώρηση που είναι «κτήμα ες αιεί», όπως είχε δογματίσει ο μέγας ιστορικός, που έγινε στις μέρες μας επίκαιρος όσο ποτέ άλλοτε. Σημειώνει ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου του: «Ο Θουκυδίδης είναι για τον ενεργό πολίτη, για εκείνον που θέλει να παρακολουθεί τα εθνικά αλλά και τα διεθνή θέματα, να τα κατανοεί και να ερμηνεύει σε βάθος, ασφαλής οδηγός, ιδιαίτερα στην εποχή μας, που τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ως συστημικοί μηχανισμοί παραπλάνησης και ενορχηστρωμένης παραπληροφόρησης, ασκούν ολοκληρωτικό έλεγχο στις πληροφορίες και στη σκέψη των ανθρώπων, ενώ μέσα από μια ιδεολογική, πολιτική και κοινωνική χειραγώγηση διαμορφώνουν συνειδήσεις».
Με μια διεξοδική εισαγωγή αναλύει ο συγγραφέας την αποδεκτή από όλους τους μελετητές, Ελληνες και ξένους, άποψη ότι η Ιστορία του Θουκυδίδη είναι μάθημα για όλες τις εποχές. Στη συνέχεια, όπως ο ίδιος σημειώνει, παρουσιάζει «στον σημερινό αναγνώστη και σύγχρονο πολίτη τα κορυφαία και πιο ενδιαφέροντα μέρη της Ιστορίας του, και μάλιστα ότι θα μπορούσε να έχει ευθεία αναφορά στο σήμερα» και υπογραμμίζει: «Οι αναγνώστες διαβάζοντας τον Θουκυδίδη θα μεταφερθούν συνειρμικά πολλές φορές στα γεγονότα της εποχής μας, όπως θα έχουν και πολλές αφορμές στη ζωή τους για να θυμηθούν τον ιστορικό και να βγάλουν τα συμπεράσματά τους, ίσως και να επιλέξουν στάση ζωής απέναντι στα μεγάλα πολιτικά και ηθικά ζητήματα που τους απασχολούν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα βρουν στη δύναμη της επιχειρηματολογίας του Θουκυδίδη και στη διαλεκτική αναζήτηση κάθε φορά της αλήθειας».
Σε ιδιαίτερα κεφάλαιο αναλύεται ο Περικλέους Επιτάφιος, τον οποίο ο συγγραφέας χαρακτηρίζει «παράδειγμα πολιτικής συμπεριφοράς», το οποίο δυστυχώς δεν ακολουθούν οι σημερινοί απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, αρκούμενοι να δηλώνουν ότι η Ελλάδα είναι η κοιτίδα της Δημοκρατίας. Το βιβλίο κλείνει με δύο κεφάλαια ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στα οποία με τη θουκυδίδειο ιστορική και φιλοσοφική μέθοδο ανάλυσης ερμηνεύονται σύγχρονα ζητήματα με τίτλους: «Η σημερινή Ελλάδα και η δημοκρατία», «Οι ΗΠΑ και το τέλος του πλανηταρχισμού», «Τα κλέη και τα πάθη των ανθρώπων», «Η Ελλάδα πολυ-πειραματόζωο», «Πολιτική και οικονομία», «Απάντηση στον νεοφιλελευθερισμό».
Ηδεύτερη έκπληξη ήρθε από τη φίλη μου και συνάδελφο στη δημοσιογραφία Σοφία Μαλτέζου, με ένα βιβλίο πολιτικού προβληματισμού γραμμένο με πρωτότυπο ύφος μυθιστορήματος, που ωστόσο καταλήγει και αυτό στο θουκυδίδειο δόγμα ότι, σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση, αυτά που έγιναν και εκείνα που πρόκειται να συμβούν ξανά στο μέλλον θα είναι όμοια ή παρόμοια. Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Το τέλος των εραστών» (εκδόσεις «Γαβριηλίδης»). Σε μια σύγχρονη πολιτεία την παραμονή του Αγίου Βαλεντίνου ένα σύννεφο σκόνης κάλυψε για πέντε ώρες τα πάντα και όταν διαλύθηκε, τα τρία εκατομμύρια των κατοίκων της έμειναν σεξουαλικά «ανίκανοι». Επεσε μεγάλη ταραχή σε όλο τον πληθυσμό, η κοινωνία κυριολεκτικά διαλύθηκε και τα πάντα παρέλυσαν από την απόγνωση.
Στην προσπάθεια να βρεθεί μια λύση ο λαός των «ανίκανων» παίρνει την τύχη στα χέρια του, οδηγεί την Πολιτεία σε εκλογές και σε δημόσια συνέλευση, όπου μετέχουν όλα τα κόμματα και όλες οι κοινωνικές τάξεις, διαμορφώνεται ένα κυβερνητικό πρόγραμμα σωτηρίας και δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Το καθεστώς της λαϊκής συμμετοχής στην εξουσία θα βρει έπειτα από έξι μήνες και τη λύση στο πρόβλημα της ανικανότητας με ένα εισαγόμενο φάρμακο. Θα ακολουθήσουν έξαλλοι πανηγυρισμοί και επιστροφή στο φαύλο παρελθόν, οπότε «τα παρατηρητήρια της Δημοκρατίας διαλύθηκαν εκ των πραγμάτων και η σημαία της αλλαγής κυμάτιζε ήδη μεσίστια». Μόνο 300 πολίτες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία όπου είχε υπογραφεί το συμβόλαιο του λαού με την εξουσία. Γράφει η Σοφία Μαλτέζου ότι αυτοί έκρυψαν στην κιβωτό τους τον «Επιτάφιο του Περικλή», τον «Εφηβο» του Ντοστογέφσκι, την «Αναφορά στον Γκρέκο» του Καζαντζάκη, την Ενάτη του Μπετόβεν κ.ά. και κλείνει το βιβλίο της: «Ανάλογα κομμάτια της ιστορίας του ανθρώπου φιλοξενούσαν στα σακίδιά τους και οι υπόλοιποι συγκεντρωμένοι μπροστά στις αόρατες Θερμοπύλες τους. Οταν πλησίασαν οι κάμερες, δήλωσαν με μια φωνή: “Εμείς συνεχίζουμε”. Αυτοί οι τριακόσιοι. Πάντα μόνο οι τριακόσιοι. Ολοι οι άλλοι ξανάπεσαν στα ίδια σκατά…»
Ο Θουκυδίδης είναι πάντα επίκαιρος και διδάσκει. Μόνο οι Ελληνες τον αγνοούν. Ευτυχώς κάποιοι επιμένουν να τον ερευνούν με βιβλία τους.
