«Μετατόπιση προς το ερυθρό», το έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη, που σκηνοθέτησε ο Θάνος Παπακωνσταντίνου με έμφαση στο κρυμμένο νόημα, τη στιλιζαρισμένη εικόνα, το ταμπλό βιβάν, την έντονη σωματικότητα και όλο τον θίασο (Αμαλία Μουτούση, Αλεξία Καλτσίκη, Αντώνη Μυριαγκό, Μάριο Παναγιώτου, Κατερίνα Σπυροπούλου, Αμαλία Κοσμά, Νάντη Γώγουλου) συντονισμένο στη βασική του ιδέα. Ενα υπαρξιακό τσίρκο, γεμάτο από άγρια ή εξημερωμένα θηρία που γεννιούνται, πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται στα σκοτεινά, ανεξερεύνητα έγκατα του ανθρώπινου μυαλού και της ψυχής. Πλάσματα που κάποτε αποκτούν αυτονομία ύπαρξης και βγαίνουν στον κόσμο σαν δολοφόνοι του είδους που τα γέννησε. Και κάθε σκηνή της παράστασης γίνεται ένα επικίνδυνο «νούμερο» μεταξύ ζωής και θανάτου, μια ακροβασία ανάμεσα στο οικείο και το άγνωστο.
Το σκηνικό μοιρασμένο: απαστράπτον λευκό και ένας λάκκος γεμάτος λάσπη. Ενας θηριοδαμαστής με τις συνοδούς του προαναγγέλλει την έλευση του νέου εκθαμβωτικού άγνωστου όντος, αυτού που θα αναγκάσει το ανθρώπινο είδος να υποταχθεί, που θα το μολύνει, θα το μεταλλάξει, θα το καταστρέψει. Στη θεατρική ατμόσφαιρα του τσίρκου ο χώρος και ο χρόνος μεταβάλλονται, οι ήρωες αποσυνδέονται από το παρελθόν τους και στρέφουν τον κόσμο στο τρομακτικά ανοίκειο. Μια πρακτικογράφος είναι η μόνη που επέζησε από τη βιβλική καταστροφή στην αίθουσα συνεδριάσεων (εξαιρετική η Αλεξία Καλτσίκη), μάρτυρας του μακελειού μιας αποτρόπαιης Γένεσης. Η βασίλισσα αυτού του τσίρκου, έχοντας τον απόλυτο έλεγχο, τρέφει σαν στοργική μάνα τον όλεθρο.
Ο Γιάννης Μαυριτσάκης, είτε αρέσει είτε δεν αρέσει. Πάντως, πρόθεσή του δεν είναι η πρόκληση. Από το πρώτο του κιόλας έργο, το «Τυφλό σημείο» (2006), μας διεμήνυσε διακριτικά ότι θα επιμένει σ’ ένα συγκεκριμένο είδος γραφής, εντελώς ιδιαίτερο, προσωπικό. Κι όπως έχει πει γι’ αυτόν ο Γάλλος σκηνοθέτης Ολιβιέ Πι: «Ο Μαυριτσάκης ξεκινάει από κάτι καθημερινό, αλλά γρήγορα εξελίσσεται σε εφιάλτη». Στον εφιάλτη «εντός» μας, που άλλοι λίγο κι άλλοι περισσότερο μπορούν να αναγνωρίσουν. Η «Μετατόπιση προς το ερυθρό» είναι ένα τέτοιο κείμενο. Ποιητικά τραγικό, κρυπτικό, ελλειπτικό, σαρκαστικό, γεμάτο συμβολισμούς και παραβολές για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Εφη Μαρίνου
