Της Ηρας Φελουκατζή

Το άγαλμα στην αίθουσα του Λούβρου πριν την συντήρησή του
EUROKINISSI/ ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

H μία μετά την άλλη οι γαλλικές εφημερίδες, όπως η «Figaro», και τα περιοδικά γράφουν για τη «Νέα Νίκη της Σαμοθράκης», όπως την αποκάλεσε το «Paris Match». Από τις 12 Ιουλίου οι επισκέπτες του Λούβρου θα μπορούν να θαυμάζουν και πάλι το περίφημο άγαλμα-κόσμημα του μουσείου στην κορυφή της μνημειακής κλίμακας Daru, αφού η «τρελή περιπέτεια και το πολυδάπανο έργο» συντήρησής του, όπως το είχε χαρακτηρίσει ο διευθυντής του Λούβρου Ζαν-Λικ Μαρτινέζ στη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής του στην Αθήνα, είναι πια ολοκληρωμένο.

«Ανακαλύπτουμε και πάλι το άσπρο μάρμαρο της Πάρου, το αποτέλεσμα της διαφάνειας που καλύπτει τέλεια τις καμπύλες. Τι κι αν το πρόσωπό της δεν αποκαλυφθεί ποτέ. Οπως έλεγε ο Σεζάν: Είναι μια ιδέα, ένας ολόκληρος λαός, μια ηρωική στιγμή στη ζωή ενός λαού, το ύφασμα γλιστράει, τα πτερύγια φτερουγίζουν, τα στήθη φουσκώνουν. Δεν είναι ανάγκη να δεις την κεφαλή για να φανταστείς το βλέμμα». Ετσι καταλήγει εκτενές άρθρο της Αν Σεσίλ Μποντουάν στο «Paris Match», το οποίο συνοδεύεται και από φωτογραφία του απαστράπτοντος αγάλματος, ενώ ένας συντηρητής του Λούβρου αγγίζει θαυμάζοντας το μαρμαρένιο πούπουλο, που προστέθηκε στο αριστερό πτερύγιο του αγάλματος.

Το άρθρο αναφέρεται στην εύρεση του αγάλματος στις 15 Απριλίου του 1863 από τον Σαρλ Σαμπουαζό στη Σαμοθράκη, ένα άγαλμα που περιγράφεται ως ένα από τα καταπληκτικά έργα της αρχαίας τέχνης, λαξευμένο σε άσπρο παριανό μάρμαρο, που χρονολογείται από το 190 π.Χ.

Ο Σαμπουαζό ήταν υποπρόξενος στην Αδριανούπολη, όταν αποφάσισε να ξεκινήσει έρευνες στη Σαμοθράκη, νησί στο οποίο υπήρχε το ιερό των Μεγάλων Θεών, μια θρησκεία εσωτερική, υπόγεια, στα όρια της κυριαρχούσας θρησκείας των ολύμπιων θεών.

Ο πρέσβης της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη σε επιστολή του, αμέσως μετά την ανακάλυψη του αγάλματος, έγραψε ότι «σήμερα, μόλις, βρήκα ένα άγαλμα της πτερόεσσας Νίκης (κατά πάσα πιθανότητα) από μάρμαρο σε κολοσσιαίες διαστάσεις.

»Δυστυχώς δεν διαθέτει ούτε την κεφαλή ούτε τα χέρια… Το υπόλοιπο είναι ολόκληρο και επεξεργασμένο με τέτοια τέχνη, που δεν την ξεπερνά κανένα από τα ωραία ελληνικά έργα που γνωρίζω. Το φόρεμα είναι ό,τι πιο υπέροχο θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Είναι μουσελίνα από μάρμαρο που έχει κολλήσει από τον αέρα σε ανθρώπινη σάρκα».

Το άγαλμα, βάρους 1.500 κιλών, μεταφέρθηκε στη συνέχεια από τη Σαμοθράκη στην Κωνσταντινούπολη και ακολούθως στον Πειραιά και τέλος στην Τουλόν από όπου με τρένο κατέληξε στο Λούβρο.

Το 1875 Αυστριακοί αρχαιολόγοι συνέχισαν τις ανασκαφές εκεί που σταμάτησε ο Σαρλ Σαμπουαζό και βρήκαν, σε μεγάλα κομμάτια, το πρόσθιο μέρος ενός πολεμικού πλοίου από μάρμαρο καθώς και διάφορα νομίσματα με τη Νίκη της Σαμοθράκης να στέκεται μπροστά σε πλοίο. Ο Σαμπουαζό έκανε τα πάντα ώστε να φτάσουν στο Παρίσι τα 23 κομμάτια του πλοίου.

Το άγαλμα εισήλθε στο Λούβρο στις 11 Μαΐου 1864, η βάση του προστέθηκε το 1879. Το 1866 εκτέθηκε στην Αίθουσα των Καρυατίδων και τον Αύγουστο του 1883 μεταφέρθηκε στην κορφή της κλίμακας Daru. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο φυγαδεύτηκε στο Κάστρο της Valençay. H επιστροφή του στο Παρίσι γιορτάστηκε σαν σύμβολο της Απελευθέρωσης.

Στην παρούσα μορφή του αγάλματος ορισμένα κομμάτια, όπως ένα χέρι με πολλές ατέλειες που είχε βρεθεί το 1950 στη Σαμοθράκη, δεν προστέθηκαν στο κυρίως άγαλμα. Αλλα, όπως ένα πούπουλο από το πτερύγιο, βρήκαν τη θέση τους στην τελευταία αυτή αποκατάσταση του αγάλματος.

Παραμένει το μυστήριο το ποιος ήταν ο καλλιτέχνης του έργου. Σύμφωνα με τη Μαριάν Αμιό, που επιμελήθηκε την ανακαίνιση, θα πρέπει να ήταν ένας γλύπτης που αγαπούσε τις προκλήσεις του νόμου της βαρύτητας και διέθετε εξαιρετικές γνώσεις της φύσης των υλικών και της στατικής για να μπορέσει να συλλάβει στο μάρμαρο τη στιγμή που το ύφασμα του χιτώνα γλιστρά και υπό την πίεση του ανέμου κολλάει πάνω στο κορμί.

* ● Διαστάσεις: 5,7 μ. ύψος (2,75 το άγαλμα, 2,01 η μαρμάρινη πλώρη πλοίου, 36 εκ. το βάθρο)

● Υλικά: άσπρο παριανό μάρμαρο για τα έξι τμήματα του αγάλματος, γκρι μάρμαρο με λευκές φλέβες από τη Ρόδο για τη βάση και το βάθρο

● Βάρος: 30 τόνοι

● Χρονολογία: αρχές 11ου π.Χ αι.

● 3 Σεπτεμβρίου 2013 η Νίκη της Σαμοθράκης αποσύρεται από το Λούβρο

● Αρχίζει η καμπάνια «είμαστε όλοι μαικήνες» για τη συγκέντρωση χρημάτων

● 31 Δεκεμβρίου 2013, τέλος της καμπάνιας. Συγκεντρώθηκαν 4 εκατ. ευρώ, το 1 εκατ. από ατομικές προσφορές απλών Γάλλων, τα 2,3 εκατ. από μαικήνες όπως η Nippon Television Holdings και η αμερικανική τράπεζα Merrill Lynch

● H συντήρηση κράτησε δέκα μήνες

● Επτά εκατομμύρια επισκέπτες περνάνε κάθε χρόνο από τη Νίκη της Σαμοθράκης πριν… οδηγηθούν στα ενδότερα του Λούβρου και την «Τζοκόντα».

www.ira-feloukatzi.fr