Του Παναγιώτη Γεωργουδή

Πρωταγωνιστικό ρόλο στο μεγαλύτερο ερευνητικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα ιχθυοκαλλιεργειών, με την ονομασία Diversify, θα έχει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας Κρήτης (ΙΘΑΒΒΥΚ) του ­ΕΛΚΕΘΕ, ύψους 11,8 εκατομμυρίων ευρώ για πέντε χρόνια, με στόχο να αντιμετωπιστεί το μείζον διατροφικό πρόβλημα, με την καλλιέργεια νέων ειδών ψαριών. Τα νέα είδη είναι ο κρανιός, το μαγιάτικο, ο βλάχος, ο ιππόγλωσσος του Ατλαντικού, ο κέφαλος και το ποταμολάβρακο.

Σε αυτό το στρατηγικής σημασίας πρόγραμμα είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι επιλέχθηκε ένα ελληνικό ινστιτούτο να έχει τον συντονιστικό ρόλο, και μάλιστα να παίρνει το μεγαλύτερο ποσό, 1,65 εκατομμύρια ευρώ, από όλους τους εταίρους. Συγκεκριμένα, όπως μας ανέφερε ο ερευνητής του ΙΘΑΒΒΥΚ και συντονιστής του προαναφερόμενου προγράμματος, στο οποίο συμμετέχουν 38 εταίροι από 12 ευρωπαϊκές χώρες, Κωνσταντίνος Μυλωνάς, «το πρόγραμμα έχει εντοπίσει νέα αναδυόμενα είδη ψαριών με πολύ καλές προοπτικές για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής ιχθυοκαλιέργειας. Αυτά τα είδη έχουν γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης ή έχουν μεγάλο μέγεθος και δίνουν επίσης τη δυνατότητα παραγωγής διαφόρων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας».

Κριτήρια επιλογής

Επεξηγώντας τους λόγους αυτής της επιλογής για κάθε είδος ψαριού ξεχωριστά, ο ίδιος ερευνητής τονίζει: «Αυτά τα έξι είδη επιλέχθηκαν με γνώμονα τα βιολογικά τους χαρακτηριστικά και την οικονομική τους προοπτική και με στόχο να καλυφθεί ολόκληρη η γεωγραφική έκταση της Ευρώπης, ενθαρρύνοντας διαφορετικά είδη ιχθυοκαλλιέργειας». Στη διαδικασία εμπλέκονται -εκτός από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα- και εταιρείες, αφού «το πρόγραμμα θα χτίσει πάνω στις βάσεις που έχουν φτιαχτεί από πρόσφατα εθνικά προγράμματα για τη διαφοροποίηση της παραγωγής στην ιχθυοκαλλιέργεια, με στόχο την υπέρβαση των περιοριστικών παραγόντων στην παραγωγή τους. Ο συνδυασμός ερευνών που σχεδιάστηκε στο εν λόγω πρόγραμμα αναμένεται να βοηθήσει στην αύξηση της παραγωγής και των παραγόμενων προϊόντων και στη δημιουργία νέων αγορών», αναφέρει ο κ. Μυλωνάς.

Τα είδη που ενδιαφέρουν την ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια είναι ο κρανιός, το μαγιάτικο, ο βλάχος και ο κέφαλος. Για τον κρανιό, ο ίδιος επιστήμονας δηλώνει: «Εχει ελκυστικά χαρακτηριστικά για την αγορά, τα οποία περιλαμβάνουν το μεγάλο μέγεθος, την καλή απόδοση φιλετοποίησης, το χαμηλό περιεχόμενο σε λίπος και την εξαίρετη γεύση και υφή».

Ως προς το μαγιάτικο, η επιλογή έγινε επειδή «είναι ένα κοσμοπολίτικο είδος μεγάλου ενδιαφέροντος, λόγω της άριστης ποιότητας της σάρκας, της παγκόσμιας αγοράς του και της υψηλής εκτίμησης των καταναλωτών. Ομως, η παραγωγή του στη Μεσόγειο το 2012 ήταν μόνο περίπου δύο τόνοι, ενώ η τιμή αγοράς του -κυρίως για ψάρια αλιείας- έφτασε πάνω από 14 ευρώ το κιλό. Σήμερα, μια πολύ περιορισμένη εμπορική δραστηριότητα, με άτομα που παράγονται στο εκκολαπτήριο, υπάρχει στη Μάλτα. Το πρόγραμμα θα μελετήσει την αναπαραγωγή σε συνθήκες αιχμαλωσίας και στη φύση και θα αναπτύξει κατάλληλες μεθόδους πρόκλησης της αναπαραγωγής, καθώς και κατάλληλες δίαιτες γεννητόρων».

Για τον βλάχο, ο κ. Μυλωνάς τονίζει: «Είναι ένα από τα μεγαλύτερα είδη της οικογένειας των Serranidae, φτάνοντας σε βάρος τα 100 κιλά. Είναι ένα ψάρι που ζει στα βαθιά και μπορεί να βρεθεί σχεδόν παντού στον κόσμο. Το μεγάλο του μέγεθος επιτρέπει την επεξεργασία και την ανάπτυξη νέων προϊόντων, ενώ η κοσμοπολίτικη κατανομή του μπορεί να επιτρέψει τις εξαγωγές σε άλλες χώρες».

Για τον κέφαλο, ο οποίος έχει ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας και τη Μεσόγειο, ο ερευνητής του ΙΘΑΒΒΥΚ υποστηρίζει: «Η εκτροφή του κέφαλου γίνεται αιώνες, αλλά η παραγωγή αυτής της πολύτιμης πηγής ζωικής πρωτεΐνης στην Ευρώπη είναι μικρή και μη εντατική. Είναι ένα ευρύαλο φυτοφάγο είδος, που βρίσκεται σε ολόκληρο τον κόσμο και μπορεί να εκτραφεί σε όλο το γεωγραφικό και θερμοκρασιακό εύρος της λεκάνης της Μεσογείου. Η ανάπτυξη τροφής χωρίς ιχθυάλευρα θα μειώσει το κόστος παραγωγής και θα είναι πιο βιώσιμη και περιβαλλοντικά φιλική. Ετσι, ο κέφαλος θα γίνει περισσότερο αποδεκτός σε ένα συνεχώς αυξανόμενο καταναλωτικό κοινό, που απαιτεί την αειφόρο ανάπτυξη και τη χαμηλότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Επιπλέον, η ιχθυοκαλλιέργεια κέφαλου έχει το πλεονέκτημα ότι παρέχει όχι μόνο οικονομικά προσιτά ψάρια και φιλέτα, αλλά και αβγοτάραχο, ένα προϊόν μεγάλης αξίας, του οποίου η αγορά επεκτείνεται γύρω από τη Μεσόγειο».

Διεθνής αναγνώριση

Ο κ. Μυλωνάς εκτιμά ότι «η επιλογή του ­ΙΘΑΒΒΥΚ/ΕΛΚΕΘΕ ως συντονιστή του προγράμματος είναι αποτέλεσμα του σημαντικού ρόλου που έχει διαδραματίσει σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια στην έρευνα στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών και έρχεται να προστεθεί σε μια αυξανόμενη σειρά επιτυχιών του ινστιτούτου στην προσέλκυση-κατοχύρωση ιδιαίτερα ανταγωνιστικών προγραμμάτων στους τομείς της γενετικής και γονιδιωματικής, βιοποικιλότητας, διαχείρισης οικοσυστημάτων».