Της Εφης Μαρίνου
Από τις εξαιρετικές «Βάκχες» του, μια παράσταση προσαρμοσμένη σε μικρή κλίμακα και κλειστό θέατρο, ο Εκτορας Λυγίζος δοκιμάζεται τώρα στον ανοιχτό χώρο. Αύριο είναι η δική του μέρα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, σκηνοθετεί τον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου. Και μοιράζεται με τη Στεφανία Γουλιώτη τον ρόλο του Τιτάνα που αμφισβήτησε την εξουσία των θεών, χαρίζοντας στο ανθρώπινο είδος τη φωτιά, δηλαδή τη γνώση, και τώρα τιμωρείται αλυσοδεμένος σ' ένα βράχο στη μέση του πουθενά. Μια τραγωδία στην οποία δεν συμμετέχουν θνητοί, αλλά μόνον θεοί.
• Η πρόταση για το συγκεκριμένο έργο ήταν δική σας;
«Τον Αισχύλο, ποιητή χωρίς ιδιαίτερη πλοκή στις τραγωδίες του, τον καταλαβαίνω περισσότερο. Ο μύθος με συγκινούσε σαν αρχική κατάσταση. Ενας Τιτάνας με ανθρώπινη συμπεριφορά και πληγές, που έχει χάσει κάθε διορατικότητα και διαύγεια, που είναι όλος ένα αίσθημα, ένας ψυχισμός. Ενας ήρωας που φέρει με οδύνη το αίσθημα της αδικίας. Κανείς δεν τον καταλαβαίνει, κανείς δεν τον εκτιμά. Η συναισθηματική διαδρομή του είναι ενδιαφέρουσα ώς το τέλος. Οσο κλιμακώνεται το διαρκές παράπονό του, αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι ο ίδιος επέλεξε την τιμωρία του. Σιγά σιγά ενηλικιώνεται και βλέπει καθαρά. Συμφιλιώνεται με τον ρόλο του».
• Γιατί ένας Προμηθέας μοιρασμένος σε θηλυκό και αρσενικό;
«Ηθελα να δηλώσω το διττό του προσώπου για να αναδειχθούν οι εσωτερικές του συγκρούσεις. Συγχρόνως ήταν και η ιδέα μου να συμπεριλάβω έναν άλλον ηθοποιό στην εξέλιξη του ρόλου. Να δω πώς αναπνέει όλο αυτό. Πώς, σύμφωνα με τους κώδικες της τραγωδίας, χρησιμοποιείται το θηλυκό ή το αρσενικό. Η γυναικεία πλευρά του Προμηθέα παρηγορεί με φροντίδα την πληγωμένη του ανδρική. Και εν τέλει το φύλο αίρεται. Αλλωστε, ποιος μπορεί να ισχυριστεί πόσο δεδομένο είναι το κοινωνικό φύλο; Αν πάμε πίσω στις απαρχές του πολιτισμού, θα βρεθούμε μπροστά σε περίεργα συστήματα που λειτουργούσαν έως και “διαστροφικά” ενώπιον κοινού ανδρών. Εννοώ με μια λοξή ματιά, μ' ένα κλείσιμο ματιού. Στη σύγχρονη εποχή, και σωστά, υπήρχε η ανάγκη έκφρασης της σοβαρότητας των έργων».
• Πόσο αφορούν επί της ουσίας τα νοήματα αυτών των έργων τον σύγχρονο θεατή; Μήπως, κυρίως, η διαφορετική φόρμα της παράστασης είναι αυτή που κεντρίζει το ενδιαφέρον;
«Είναι έργα με ουσιαστικά αντικρίσματα γιατί τα θέματά τους μιλούν για βάθη ψυχής, συμπεριφορές, αιτήματα που έχει ο άνθρωπος σε κάθε εποχή. Την ανάγκη της επικοινωνίας, της συμφιλίωσης, την καταπίεση του ανθρώπου από τότε που θα γεννηθεί ώς τον θάνατό του. Καλή είναι η αναζήτηση της νέας φόρμας κάθε φορά, αλλά όταν προκύπτει μέσα από το περιεχόμενο. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι που μπορεί να μελετήσει κανείς. Προσπαθούμε, για να αποτύχουμε και να ξαναπροσπαθήσουμε. Σίγουρα δεν θα καταλάβουμε το σύμπαν. Στο τέλος θα συντριβούμε. Αυτό που θα μείνει ως οριστικό είναι ο θάνατος. Αλλά μέχρι τότε πρέπει να ξεχάσεις το τέλος, τη θνητότητα. Πρέπει να παραμυθιαστείς με τη ζωή, να έχεις τυφλές ελπίδες, να ζήσεις το έργο σου. Να το ζήσεις, γιατί όχι;»
• Είναι μια παράσταση βασισμένη στην απλότητα;
«Με λεπτές ισορροπίες, που μας συγκινούν. Βασίστηκα στην ενέργεια των ηθοποιών κι αυτό ήταν ρίσκο αλλά και αποζημίωση. Είναι ωραίο να δίνεις γενναιόδωρα και να εισπράττεις. Προπαθούμε να φτιάξουμε μια έντονη ενέργεια μεταξύ μας που θα εκπέμπεται με ρυθμό, ταχύτητα. Ακολουθούμε γρήγορα την ιστορία, τις αλλαγές, τα γεγονότα, τις ανατροπές, τις συγκρούσεις, όλοι συντονισμένοι ώστε η μπάλα να μην πέσει κάτω. Ενα μεγάλο ξύλινο ομοίωμα του Προμηθέα πεσμένο στην ορχήστρα και τα κοστούμια σαν εκδοχή “στολής” οκτώ ανθρώπων σε κάποια τελετή με μια αίσθηση παιδικότητας. Οπως όταν στα απλά και αυτονόητα παρεμβάλλεται κάτι σύνθετο και θέλεις να επανακτήσεις το χαμένο βλέμμα της αθωότητας. Γιατί η γνώση μερικές φορές σε κάνει καχύποπτο, φοβισμένο».
• Και μελαγχολικό όταν διαπιστώνεις τη ματαιότητα;
«Δεν το πιστεύω. Μπορεί να συνειδητοποιείς τη ματαιότητα, αλλά συγχρόνως αναγνωρίζεις και τις ανάγκες σου γι' αυτό το διάστημα που καλείσαι να ζήσεις: ένα χάδι, την επαφή, την επιθυμία της απραξίας, της ξεκούρασης. Η ωρίμανση αναζωογονεί όλο το σύστημα».
INFO: Μετάφραση: Παναγιώτης Μουλλάς. Προσαρμογή μετάφρασης – διασκευή – σκηνοθεσία: Εκτορας Λυγίζος. Σκηνικό – κοστούμια: Κλειώ Μπομπότη. Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης: Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου. Δραματουργική συνεργασία: Κατερίνα Κωνσταντινάκου. Ερμηνεύουν: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στεφανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, Μιχάλης Κίμωνας, Εκτορας Λυγίζος, Αννα Μάσχα, Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη.
