Της Ματούλας Κουστένη

Ο τενόρος Κιθ Μπέρναρντ Στόναμ και οι μουσικοί του Κyklos Εnsemble δέχονται τις οδηγίες του Θ. Κουρεντζή ΦΩΤ: Μ. ΚΟΥΣΤΕΝΗ

Από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο Θόδωρος Κουρεντζής έφτασε στην Αθήνα, το Μέγαρο Μουσικής έγινε ξαφνικά πόλος έλξης. Από τους δημοσιογράφους μέχρι συναδέλφους του καλλιτέχνες, όλοι ήθελαν να τρυπώσουν λίγο στις πρόβες, να πάρουν μυρωδιά από τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει με τους μουσικούς, να δουν πώς στήνει τα όργανα, ακόμα και να διαπιστώσουν αν όντως είναι ιδιόρρυθμος – όπως λέγεται.

Εννοείται πως δεν είναι η πρώτη φορά που ο σπουδαίος μαέστρος θα εμφανιστεί στη χώρα μας. Είναι, όμως, η πρώτη που θα διευθύνει ένα ελληνικό σύνολο: το Kyklos Ensemble. Τη Δευτέρα και την Τρίτη παρουσιάζουν στο Μέγαρο (αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος») το «Χειμωνιάτικο ταξίδι» του Φραντς Σούμπερτ. Ενα σπαρακτικό αριστούργημα του γερμανικού ρομαντισμού στη μεταμοντέρνα εξαιρετική μεταγραφή του Χανς Ζέντερ για σύνολο δωματίου (1993) με τενόρο τον Κιθ Μπέρναρντ Στόναμ.

Ο Θόδωρος Κουρεντζής, που ο μεγάλος δάσκαλός του Ιλια Μουσίν είχε αποκαλέσει «μοναδική διάνοια», επιβεβαίωσε τους χαρακτηρισμούς, αλλά τους άφησε πίσω. Δεν χρειάζεται να αποδεικνύει το ταλέντο του. Πρέπει απλώς να το χρησιμοποιεί σωστά. Η μουσική εστία που δημιούργησε στο Περμ της Σιβηρίας, αλλά και το σχήμα του MusicAeterna τον έκαναν εμβληματική φυσιογνωμία της χώρας. Είναι πολύ ψηλός, έχει μακριά μαλλιά, χέρια σαν φτερούγες που καθοδηγούν τους μουσικούς. Φορά στενά ρούχα και είναι καθισμένος σε ένα σκαμπό. Λίγο σαν ξωτικό, λίγο σαν πρίγκιπας. Αλλοτε ήρεμος, μοιάζει να χαϊδεύει την παρτιτούρα, κι άλλοτε χτυπά αποφασιστικά το πόδι στο πάτωμα. Οταν είναι στη σκηνή, ζει μόνο γι’ αυτό: επεμβαίνει μιλώντας με τους μουσικούς και ξεφυλλίζει μπρος-πίσω την παρτιτούρα μέχρι να βεβαιωθεί ότι έχει φτάσει στο επιθυμητό.

«Πάμε πάλι, παρακαλώ», «Οι δύο τελευταίες νότες να γίνουν πιο φαρδιές», «Προσοχή στο τελευταίο φαγκότο», λέει συχνά. Κάποια στιγμή σταματά και λέει στους τεχνικούς του Μεγάρου: «Βάλτε ξανά τους υπέρτιτλους». Καταλαβαίνεις αμέσως πως θέλει να διαβάσουν οι μουσικοί τα λόγια, να νιώσουν τον παλμό του τραγουδιστή, να κατανοήσουν το συναίσθημα του συνθέτη. «Δεν είναι εύκολο να το ζητήσεις αυτό από μια μεγάλη ορχήστρα με δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη. Οι άνθρωποι όταν μπαίνουν στη μάζα θεωρούν απαγορευμένες τις ευαισθησίες. Οι καλλιτέχνες, όπως αυτοί εδώ οι εξαιρετικοί του Kyklos, οφείλουν να είναι ευάλωτοι στο συναίσθημα. Γι’ αυτό συνεργάζομαι μαζί τους. Καταλαβαίνω πως το ανθρώπινο βίωμά τους το κάνουν μουσική», μας λέει με το που σταματά λίγο και βγαίνει για ένα τσιγάρο.

«Να ξέρατε πόσο χαίρομαι που κάνω πρόβες στα ελληνικά. Είναι συγκινητικό και σημαντικό να μεταφέρω τη σκέψη μου στη γλώσσα μου. Οι Ελληνες που ζούμε στο εξωτερικό έχουμε μια ιδεατή ελληνικότητα. Είναι πιο πολύ τρόπος σκέψης παρά τρόπος ζωής. Γι’ αυτό και θεωρώ σημαντική κάθε στιγμή που συναντιέται η εξωτερική με την εσωτερική Ελλάδα».

Στην πραγματικότητα, βέβαια, οι πρόβες είναι «τρίγλωσσες»: με τους μουσικούς συνεννοείται στα ελληνικά, με τον πανταχού παρόντα βοηθό του, ο οποίος τον αποκαλεί Τέοντορ, στα ρωσικά, με τον τενόρο στα αγγλικά. «Μου λείπει πολύ η Ελλάδα, παρόλο που καταλαβαίνω πως η πραγματικότητα δεν είναι ιδεατή. Ωστόσο, τη διαφορά πάντα κάνει ο τρόπος που βλέπουμε την πραγματικότητα και ο τρόπος που εκμεταλλευόμαστε όσα μας επιφυλάσσει η ζωή. Αυτό έκανα κι εγώ στη Ρωσία: την ελληνική μου επανάσταση σε ένα μέρος που είδα ότι μπορούσα. Το MusicAeterna είναι ένα σύνολο ελληνικής σκέψης, που ενδεχομένως στην Ελλάδα δεν θα αναπτυσσόταν ποτέ, καθώς κανείς δεν γίνεται προφήτης στον τόπο του. Με λυπεί ο τρόπος που αντιμετωπίζεται εδώ ο πολιτισμός. Φοβάμαι πως σε 20 χρόνια δεν θα θυμάται κανείς τον Σαχτούρη και τον Ελύτη. Ο κόσμος σχηματίζει αντιστάσεις στην τέχνη».

Ναι, αλλά θα μπορούσε να δουλέψει στην Αθήνα; «Οχι, γιατί οι Ελληνες φοβούνται να κάνουν μεγάλες αλλαγές. Αλλάζουν την κάλτσα του δεξιού ποδιού με το αριστερό, αλλά δεν αγοράζουν καινούργια. Ακόμα και στην πρόσφατη κρίση κανείς δεν έκανε επανάσταση. Μάλλον δεν πιάσαμε ακόμα πάτο».

Τόσο ελεύθερο πνεύμα, δεν νιώθει να «στριμώχνεται» στη Ρωσία του Πούτιν; «Η Ρωσία χρειάζεται την υποστήριξή μας, γιατί είναι μοναδική δύναμη που φέρνει ισορροπία στις δυνάμεις του κακού, τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, οι οποίες ευθύνονται για την κοινωνική κρίση που ζούμε. Στον τομέα του πολιτισμού, σας διαβεβαιώ πως παίρνω επιχορήγηση για πολύ ριζοσπαστικά θεάματα, που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση. Ωστόσο, φοβάμαι πως με την προπαγάνδα που κάνει η Δύση εναντίον της Ρωσίας ενδεχομένως αρχίσω να δέχομαι πιέσεις. Δεν είναι η Ρωσία μια χώρα όπου σκοτώνουν τους ομοφυλόφιλους στο δρόμο, παρόλο που όντως η σχετική νομοθεσία είναι ανόητη».

Επιστρέφοντας στην αίθουσα, η κρυστάλλινη φωνή του Κ. Μπέρναρντ Στόναμ τραγουδά «Δεν έκανα τίποτα κακό για να φοβάμαι τους ανθρώπους/ ποια ανόητη επιθυμία με τραβάει στις ερημιές». Είναι σαν να κλείνει το μάτι στην κουβέντα μας. Ο Θ. Κουρεντζής ανέβηκε στη σκηνή κι άρχισε πάλι να μελετά παρτιτούρες. Οταν η μουσική δυναμώνει, σφίγγει τις γροθιές, αφήνει το πάθος να φτάσει ώς τις τελευταίες θέσεις στις οποίες πλέον όλο και περισσότεροι στριμώχνονται για να τον δουν. «Κι είναι παντού χειμώνας», έλεγε το λιμπρέτο. Εξω, πάντως, είχε καύσωνα. Ή μήπως ήταν η πρόβα αυτού του εξαίρετου συνόλου με έναν μαέστρο-φωτιά που είχε ανεβάσει επικίνδυνα τη θερμοκρασία;

INFO: Φεστιβάλ Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής, 14-15 Ιουλίου, 21.00. Τιμές: 25 , 20, 10 (φοιτητικό), 5 ευρώ (ΑμεΑ).