Επιμ. Β. Γεωργ.
H ζωή του ήταν σαν μυθιστόρημα. Αλλωστε «μπήκε» σε πολλά μυθιστορήματα – ένα, μάλιστα, είχε και το όνομά του ελαφρώς αλλαγμένο. Ο Γιαν Αντρέα, ο τελευταίος εραστής τής Μαργκερίτ Ντιράς, βρέθηκε νεκρός το απόγευμα της Πέμπτης στο σπίτι του στο Παρίσι. Ηταν 62 χρόνων. Ο θάνατός του δεν κρίθηκε από την αστυνομία ύποπτος κι ας έλεγε ότι πολλές φορές είχε σκεφτεί να αυτοκτονήσει.
Ο Γιαν Αντρέα έζησε δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια χωρίς την Ντιράς, τα δύο πρώτα χωρίς να βγει ούτε μια φορά από το στούντιο που του είχε αφήσει η μεγάλη Γαλλίδα συγγραφέας. Ολοι τον έλεγαν ειρωνικά «χήρο» της – και ήταν, άλλωστε, αυτός ο περίεργος 44χρονος, ο μόνος εκτελεστής της διαθήκης της και των πνευματικών της δικαιωμάτων, ο άνθρωπος που τη γνώρισε καλύτερα από κάθε άλλον, αυτός που της παραστάθηκε στα τελευταία τραγικά της χρόνια, όταν ήταν βαριά άρρωστη και αλκοολική. Εζησε έγκλειστος στον κόσμο της για δεκαέξι ολόκληρα χρόνια. Του απαγόρευε να βλέπει τη μητέρα και τις αδελφές του. Εραστής, σοφέρ, γραμματέας, υπηρέτης, νοσοκόμος, τα πάντα. Μέχρι τον θάνατό της, τον Μάρτιο του 1996. Κι ας είχε γεννηθεί αυτός το 1952, αυτή το 1914.
Η Μαργκερίτ Ντιράς έγραψε γι’ αυτόν το βιβλίο «Yann Andrea Steiner» (1992) κι αυτός το «Μ.D.» (1983), γεμάτο σκληρές λεπτομέρειες από την εποχή που η συγγραφέας προσπαθούσε να απεξαρτηθεί από το αλκοόλ. Η κριτική το κατακρεούργησε, αλλά η ίδια η Ντιράς τον έσπρωξε να το δημοσιεύσει λέγοντας ότι ήταν «αληθινό».
Πρωτοσυναντήθηκαν όταν ο 22χρονος Γιαν Αντρέα πήγε στην Καν σε μια προβολή της ταινίας της «Ιndia Song». Eνας μικροαστός που σκεφτόταν να γίνει εκπαιδευτικός και δεν είχε διαβάσει ούτε ένα βιβλίο τής Ντιράς, μέχρι να πέσει πάνω στο «Les petits chevaux de Tarquinia» και να παραδοθεί πλήρως στον λογοτεχνικό της κόσμο. Μετά τη συνάντησή τους στην Καν και επί πέντε χρόνια τής γράφει κάθε μέρα γράμματα ερωτικά, «για τα κείμενά της», εξηγούσε. Η Ντιράς δεν του απαντάει ποτέ, αλλά τα κρατάει όλα και τα περιγράφει σε ένα βιβλίο της: «Τα γράμματά σας ήταν τα ωραιότερα που πήρα ποτέ στη ζωή μου». Κι όταν αυτός ξαφνικά σταματά να της γράφει, η Ντιράς αντιδρά, του στέλνει το πρώτο της γράμμα («Γιατί σταματήσατε σαν να σας ανάγκασε κάτι βίαιο, όπως ο θάνατος;»).
Αυτό ήταν. Ο Γιαν Αντρέα πήγε στο σπίτι της, στην Τρουβίλ, και δεν ξανάφυγε ποτέ. Το πρώτο βράδυ κοιμήθηκε πλάι της. Το δεύτερο έκαναν έρωτα. «Μου είπατε ότι είχα ένα απίστευτα νεανικό κορμί», έχει γράψει η Ντιράς. Ο νεαρός μπαίνει στη ζωή της, στις ταινίες της (L’ Homme Atlantique), στα βιβλία της (Emily L, Yann Andrea Steiner). «Είμαστε και δυο μόνοι», έχει πει ο Γιαν Αντρέα, «είμαστε και οι δυο ελεύθεροι».
«Δεν φοβάστε ότι θα μείνετε για πάντα ο “χήρος” τής Ντιράς;» τον ρώτησε δημοσιογράφος της «Λιμπερασιόν», τρία χρόνια μετά τον θάνατό της. «Οχι, δεν είμαι χήρος, αυτή είναι η δικιά μου χήρα. Είχε περισσότερη ανάγκη από μένα απ’ ό,τι εγώ αυτήν. Και με μια επίδειξη ευφυΐας, με έπεισε για το αντίθετο. Αλλιώς η σχέση μας δεν θα κρατούσε. Δεν ήμουν μόνο ο υπηρέτης της. Ή καλύτερα ας πούμε ότι είχε ανάγκη από τον υπηρέτη που ήμουνα γι’ αυτήν».
*Info: στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Εκείνος ο έρωτας» (Εξάντας) αλλά και το «Γιαν Αντρέα Στάινερ» της Ντιράς (Λιβάνης).
