Του Δημήτρη Γκιώνη
Η απομάκρυνση του Βασίλη Χριστόπουλου από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών αποτελεί φαίνεται μέρος ενός σχεδίου για την πλήρη αλλαγή (μάλλον προς το χειρότερο) του καθεστώτος λειτουργίας όχι μόνο της ΚΟΑ, αλλά και της Καμεράτα. Αυτό συνάγεται από ένα έγγραφο που αφορά το μάλλον άδηλο μέλλον των δύο αυτών ορχηστρών, που, όπως καταφαίνεται από την απήχηση των εκδηλώσεών τους, ικανοποιούν τις καλλιτεχνικές ανάγκες μιας σημαντικής μερίδας κοινού και που, πάντως, επιβάλλονται σε μια χώρα που σεμνύνεται για τα πολιτιστικά της επιτεύγματα.
Και περνάω σ’ αυτό το έγγραφο (αποτελεί άραγε μνημονιακή δέσμευση;) του οποίου εμπνευστές και συντάκτες εικάζεται ότι είναι πρόσωπα που διατηρούν στενή σχέση με το υπάρχον καθεστώς λειτουργίας της ΚΟΑ. Σύμφωνα λοιπόν με το εν λόγω έγγραφο – και στον βαθμό που είναι δυνατό να… αποκρυπτογραφηθεί:
Η ΚΟΑ στις ημέρες του Βασίλη Χριστόπουλου
Πανίσχυρο Δ.Σ.
*Το ΕΤΟΣ της ΚΟΑ μετονομάζεται σε Οργανισμό Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (ΟΚΟΑ), ο οποίος, ενώ ώς τώρα είχε αρμοδιότητα στα οικονομικά, θα διοικεί την ΚΟΑ και την Καμεράτα και στον οποίο θα υπάγεται το καλλιτεχνικό και διοικητικό προσωπικό, με δύο καλλιτεχνικούς (έναν για κάθε ορχήστρα), καθώς και διοικητικό διευθυντή, ο οποίος θα προΐσταται όλου του διοικητικού προσωπικού, που προβλέπεται να αποτελείται από 34 άτομα!
*Ο καλλιτεχνικός διευθυντής (ο οποίος προσλαμβάνεται έπειτα από διεθνή διαγωνισμό) θα έχει αρμοδιότητα να παρακολουθεί δοκιμές και συναυλίες, να υπογράφει καλλιτεχνικές άδειες και προσκλήσεις και να εισηγείται στην καλλιτεχνική επιτροπή, η οποία συστήνεται από το Δ.Σ. του ΟΚΟΑ, τον προγραμματισμό, για τον οποίο πλέον θα αποφασίζει το Δ.Σ. του ΟΚΟΑ. Ο δε καλλιτεχνικός διευθυντής θα συμμετέχει στο Δ.Σ. μόνο εφόσον του ζητηθεί, χωρίς δικαίωμα ψήφου.
Οπως καταφαίνεται, καταργείται όλη η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία της ΚΟΑ από την ίδρυσή της, του ΕΤΟΣ και της Καμεράτα. Το πανίσχυρο Δ.Σ. θα μπορεί να περιορίζει και να αυξάνει τις αρμοδιότητες του καλλιτεχνικού διευθυντή και, στην ουσία θα έχει όλο τον έλεγχο της ορχήστρας, με κανονισμούς που θα εκδίδει το ίδιο. Πράγμα που σημαίνει πως ο καλλιτεχνικός διευθυντής υποβαθμίζεται – στην ουσία δεν θα έχει καμιά εξουσία, σε αντίθεση με τον διοικητικό διευθυντή, ο οποίος αναβαθμίζεται (και οικονομικά, με μισθό γενικού γραμματέα υπουργείου). Ας σημειωθεί ότι στο Δ.Σ. του ΟΚΟΑ υπάρχει μέλος του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, όπως και στο ΟΜΜΑ θα υπάρχει μέλος του ΟΚΟΑ.
Πρώτος διοικητικός διευθυντής εκτιμάται ότι θα είναι ο υπάρχων αναπληρωτής διοικητικός διευθυντής και το Δ.Σ. το υπάρχον Δ.Σ. Να διευκρινιστεί πάντως ότι τα μέλη του Δ.Σ. του ΟΚΟΑ διορίζονται από τον υπουργό Πολιτισμού και είναι άμισθα. Τους καταβάλλονται μόνο έξοδα παράστασης και, αν χρειαστεί, μετακίνησης. Για την καλλιτεχνική επιτροπή δεν αναφέρεται κάτι σχετικό.
Ο κίνδυνος
Τι σηματοδοτούν αυτές οι αλλαγές για το μέλλον της ΚΟΑ και της Καμεράτα; Απ’ ό,τι γίνεται κατανοητό, ώσπου να ανακοινωθεί επίσημα το σχέδιο: Το Δ.Σ. του ΕΤΟΣ μετατρέπεται σε Δ.Σ. της ορχήστρας και ασκεί διοίκηση, με τον αναπληρωτή διευθυντή για θέματα διοίκησης να γίνεται διευθυντής πάνω από τον καλλιτεχνικό και ο καλλιτεχνικός να υποβαθμίζεται σε απλό εκτελεστικό όργανο με πολύ περιορισμένες αρμοδιότητες. Οι δε μουσικοί διοικητικά ανήκουν στον ΟΚΟΑ, που είναι ΝΠΙΔ (άγνωστο πού θα ανήκουν μισθολογικά).
Η Καμεράτα μειώνεται από 21 σε 12 άτομα και η ΚΟΑ γίνεται ορχήστρα του Μεγάρου Μουσικής, η δε εκτίμηση είναι ότι όλοι θα ακολουθήσουν το εργασιακό καθεστώς που δεν προστατεύεται από κανέναν νόμο. Αγνωστο επίσης παραμένει ποιος θα αναλάβει τα υπάρχοντα χρέη της Καμεράτα αν υπαχθεί στον ΟΚΟΑ.
Γενικά ο κίνδυνος είναι πλέον ότι ο έλεγχος των ορχηστρών περνάει σε πανίσχυρα και ανεξέλεγκτα διοικητικά συμβούλια με διοικητικούς διευθυντές με θητεία που προσλαμβάνει το Δ.Σ. και όχι δημόσιους υπαλλήλους, π.χ. από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, και διακοσμητικούς ανίσχυρους καλλιτεχνικούς διευθυντές.
Με συνέπεια όλος ο οργανισμός να λειτουργεί στο πλαίσιο της ιδιωτικής οικονομίας και του ιδιωτικού δικαίου, ανεξέλεγκτος από το Δημόσιο – ούτε καν έλεγχος οικονομικών από ορκωτούς λογιστές.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες εύλογο το ερώτημα: Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής που κλήθηκε να διαδεχθεί τον Βασίλη Χριστόπουλο ήξερε –ξέρει– τι τον περιμένει;
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στο πλαίσιο
Σαράντα, αισίως, χρόνια από την πτώση της χούντας (24 Ιουλίου 1974), αφού πριν άναψε το πράσινο φως στους Τούρκους για τον άγριο τεμαχισμό της Κύπρου. Οπότε και οι «σύμμαχοι» Αμερικανοί ανακάλυψαν ότι υπήρχε δικτατορία στην Ελλάδα και εξήγγειλαν πρώτοι (διά του υπουργού Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ) την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Για να ξέρουμε ποιοι μας προστατεύουν…
Και ιδού το ελληνικό θαύμα: Με την πτώση της χούντας, όλη η χώρα εμφανίστηκε αντιχουντική – με κάποιους μάλιστα να διεκδικούν –ως… αντίδωρο– και οφίτσια. Το πώς, παρ’ όλα αυτά, κρατήθηκε επί εφτά χρόνια, με απαγορεύσεις, βασανιστήρια, καταδίκες, εξορίες και φονικά, παραμένει ένα μυστήριο.
Ακόμα και όσοι –ειδικότερα μεγαλόσχημοι– την υπηρέτησαν πιστά κι επωφελήθηκαν παντοιοτρόπως, δήλωσαν πολέμιοί της ή… αθώοι. Ειλικρινέστεροι αυτοί –οι… πρόγονοι των σημερινών χρυσαυγιτών– που δήλωσαν ευθαρσώς ότι τότε ήταν καλύτερα. Οπως κι εκείνοι που την αποδέχτηκαν παθητικά, που θα ήθελαν ενδεχομένως να κάνουν κάτι, αλλά βολεύονταν στην αδυναμία τους.
Μεταξύ των πανηγυριστών και αρκετοί βολεψίες όλων των καταστάσεων καλλιτέχνες – κάποιοι μάλιστα άκρως προκλητικοί στην τάχα αντιστασιακή τους δράση, μολονότι τα ντοκουμέντα –γνωστά σε όσους έχουν μνήμη– τους διαψεύδουν. Κατά τα άλλα, σίγουρα δεν έχουμε τη δημοκρατία για την οποία αγωνίστηκαν όσοι –γνωστοί και άγνωστοι– δικαίως τιμάμε –τότε και πριν– αλλά το «είναι χούντα!» των ημερών μας εκστομίζεται προφανώς από κάποιους που δεν την έχουν υποστεί.
ΚΑΙ… Η αποκοτιά του ανθρώπου, που όντας καταπιεζόμενος αγωνίζεται για το καλύτερο και όντας ελεύθερος επιλέγει –και υποτάσσεται– το χειρότερο.
