Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη
Εν αρχή ην η αυξανόμενη φροντίδα και έγνοια για το περιβάλλον και την προστασία του. Εξαιτίας αυτής, οι θαλάσσιες μεταφορές και η… συμβολή τους στο φαινόμενο του θερμοκηπίου –λόγω των καυσαερίων που εκπέμπουν τα πλοία– απασχόλησαν έντονα τη διεθνή κοινότητα, ιδιαίτερα μετά την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Η νομοθεσία για τις εκπομπές των ρύπων γίνεται αυστηρότερη, ενώ και η κρίση με τη σειρά της έχει δημιουργήσει την ανάγκη για πιο αποδοτικά, cost effective πλοία. Με στόχο να απαντήσουν στις δύο αυτές μεγάλες απαιτήσεις της εποχής, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, η Ευρωπαϊκή Ενωση και επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο συνεργάζονται για να σχεδιάσουν τα πλοία του μέλλοντος. Σκάφη που θα είναι πιο φιλικά για το περιβάλλον αλλά και πιο αποδοτικά όσον αφορά το ενεργειακό τους ισοζύγιο. Γιατί λοιπόν, διερωτήθηκαν εύλογα κάποιοι, να μην μπορούμε να έχουμε –αντίστοιχα με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα– και ηλεκτρικά πλοία; Τα υπόλοιπα μοιάζουν, κατά πώς λένε, με ιστορία, που τώρα γράφεται!
Η τεχνολογία του «Πλήρως Εξηλεκτρισμένου Πλοίου», του πλοίου δηλαδή που όλα τα συστήματά του, από τις μηχανές, τις αντλίες και τους συμπιεστές μέχρι τον κλιματισμό του, λειτουργούν αποκλειστικά με ηλεκτρισμό, ήδη αναγνωρίζεται σαν μια δελεαστική εναλλακτική λύση για την επίτευξη του στόχου της μείωσης της αρνητικής επίδρασης των θαλάσσιων μεταφορών στην κλιματική αλλαγή. Στην Ελλάδα την καλλιέργεια, μελέτη και ανάπτυξη της ιδέας ώς την τελική της εφαρμογή έχει αναλάβει η Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος «Marinelive» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε πρώτη φάση, στο ΕΜΠ αγοράστηκε με δαπάνες του προγράμματος εξοπλισμός που εξομοιώνει σε μικρή κλίμακα το ηλεκτρικό δίκτυο ενός πλοίου με έντονο εξηλεκτρισμό, μαζί με το κεντρικό σύστημα της διαχείρισης του δικτύου αυτού. Και μέσω ενός προσομοιωτή γίνονται δοκιμές στις πολλές και διαφορετικές τεχνολογίες ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να επιλεγούν εκείνες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για τα ηλεκτρικά πλοία τού αύριο.
«Εκείνο που μεταξύ άλλων εξετάζουμε -μας εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ Ιωάννης Προυσαλίδης- είναι ο τρόπος με τον οποίο τα πλοία θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπως ο ήλιος, εγκαθιστώντας π.χ. φωτοβολταϊκά σε κάποιες ελεύθερες επιφάνειές τους κι επίσης ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να ανακτήσουν ενέργεια από τις ήδη υπάρχουσες πηγές θερμότητάς τους». Το εγχείρημα ξεκινά από το πιο ενεργοβόρο σύστημα του πλοίου, που δεν είναι άλλο από το σύστημα πρόωσης, τον κινητήρα του. Η μετατροπή του από εσωτερικής καύσης σε ηλεκτροκίνητο θα οδηγούσε αυτονόητα σε λύσεις πιο φιλικές προς το περιβάλλον αλλά και ενδεχόμενα οικονομικο-τεχνικά συμφέρουσες, ιδιαίτερα για συγκεκριμένους τύπους πλοίων, όπως είναι τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια και τα πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG carriers). Στα συν του ηλεκτροκινητήρα σημειώστε ότι εξασφαλίζει, εκτός από οικονομία καυσίμου, μεγαλύτερη ευχέρεια στην πραγματοποίηση ελιγμών, ενώ καθώς έχει πολύ μικρότερο όγκο από τις μηχανές ντίζελ δίνει στο πλοίο τη δυνατότητα για μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο από ένα αντίστοιχο συμβατικό πλοίο.
Οχι, δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία. Τα τελευταία τρία χρόνια, αρκετοί –και Ελληνες– εφοπλιστές, πεπεισμένοι για τα οικονομικά πλεονεκτήματα της ηλεκτροπρόωσης, έχουν επενδύσει στην οικοδόμηση τέτοιων πλοίων. Κάποια εξ αυτών ήδη ταξιδεύουν στις θάλασσες, ενώ άλλα βρίσκονται σε διάφορα στάδια ναυπήγησης. Παρ' ότι δε η διεθνής έρευνα γύρω από αυτή την τεχνολογία είναι σχετικά πρόσφατη και καλλιεργείται αρχικά για ειδικού τύπου πλοία, αναμένεται σιγά σιγά να αρχίσει να εφαρμόζεται και σε πιο εμπορικά πλοία –εκείνα που συγκροτούν τη ραχοκοκαλιά των στόλων των θαλάσσιων μεταφορών–, για τα οποία ήδη διεξάγεται έρευνα που στόχο έχει την ανάπτυξη μεθόδων μείωσης των ρύπων.
Το πρόγραμμα «Marinelive», στο οποίο συμμετείχαν Πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, βιομηχανίες αλλά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις από πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Νορβηγία και η Ιταλία, δεν ήταν, από αυτή την άποψη, παρά μόνο η αρχή για μια σειρά από εξειδικευμένα ερευνητικά έργα για την περαιτέρω ανάπτυξη του πλήρως εξηλεκτρισμένου πλοίου. Αλλωστε, ένας από τους στόχους που είχαν τεθεί ήταν και η εξεύρεση και ανάπτυξη μεθόδων βελτιστοποιημένης εξοικείωσης της ναυτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας με τις καινοτόμους εξελίξεις της ναυτικής ηλεκτρολογίας. Μεταξύ άλλων, υποθέτουμε, επειδή δεν είναι και το πιο απλό πράγμα στον κόσμο να βρεις ηλεκτρολόγο μεσοπέλαγα…
