Της Εφης Μαρίνου
ΦΩΤ. ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι καιρός τώρα που στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής ανθίζει και η μουσική. Αυτή την Τετάρτη έχει σειρά ο συνθέτης Μίνως Μάτσας με το «Εξω». Για πρώτη φορά επί σκηνής παρουσιάζει τραγούδια του και μουσικά θέματα από τη μικρή, τη μεγάλη οθόνη, το θέατρο και τη δισκογραφία, που ερμηνεύουν τέσσερις σπουδαίες φωνές τραγουδιστών με τους οποίους συνεργάζεται σε δισκογραφικές δουλειές που θα κυκλοφορήσουν τον χειμώνα: Φωτεινή Βελεσιώτου, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Γιάννης Χαρούλης. Μεταξύ των οκτώ μουσικών και ο ίδιος ο συνθέτης στο πιάνο.
Εργα για τον κινηματόγραφο, το θέατρο, τον σύγχρονο χορό, την τηλεόραση. Από το 1994 που συνέθεσε το πρώτο του cd με τίτλο «Χίλιες και μία νύχτες… πάλι», η μια συνεργασία προκαλούσε την επόμενη. Εγραψε τραγούδια για τους Γιώργο Νταλάρα, Χαρούλα Αλεξίου, Δημήτρη Μητροπάνο, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Σωτηρία Λεονάρδου, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Γιάννη Χαρούλη, Ανδριάνα Μπάμπαλη, συνεργάστηκε με σημαντικούς στιχουργούς, όπως τους Ισαάκ Σούση, Μιχάλη Γκανά, Γιάννη Σπυρόπουλο «Μπαχ», Ελένη Φωτάκη, Οδυσσέα Ιωάννου, Λευτέρη Παπαδόπουλο.
Η πρόταση για το σάουντρακ της βωβής ταινίας του Παμπστ «Diary of a lost girl», το 1996, άνοιξε το παράθυρο στην ορχηστρική μουσική. Μετά τις σπουδές του στην Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης, μετακόμισε στο Λος Αντζελες, όπου ασχολήθηκε με τη σύνθεση για το σινεμά. Συνεργάστηκε με τον Κώστα Γαβρά για την ταινία «The Parthenon», απέσπασε δύο βραβεία μουσικής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική των ταινιών «Eduart» της Αγγελικής Αντωνίου και «Σκλάβοι στα δεσμά τους» του Τώνη Λυκουρέση.
Εζησε μεταξύ Νέας Υόρκης και Λος Αντζελες από το 2001 μέχρι το 2011. Παντρεύτηκε, έκανε μια κόρη, χώρισε. Τα τελευταία τρία χρόνια πάει κι έρχεται στην Αμερική αρκετές φορές μέσα στον χρόνο.
• Είναι εύκολο να κάνεις καριέρα στο εξωτερικό;
Ολα είναι εύκολα και δύσκολα. Είναι θέμα χαρακτήρα, ιδιοσυγκρασίας. Πρέπει να κυνηγάς συνεχώς τις ευκαιρίες. Δεν έχεις την ευχέρεια να χαλαρώνεις, να περιμένεις να έρχονται. Η εξήγηση είναι απλή. Μιλάμε για πόλεις πολλαπλάσιες πληθυσμιακά από τις ελληνικές. Σε μια μεγαλούπολη δεν δουλεύουν 50 συνθέτες αλλά 50 χιλιάδες. Πώς θα δραστηριοποιηθείς αν δεν είσαι συνεχώς στην τσίτα; Εννοείται πως όπου κι αν ζεις, σε μικρή ή μεγάλη πόλη, πρέπει να είσαι συνεχώς εναργής.
• Επειτα από 20 χρόνια στη μουσική δεν αργήσατε για την πρώτη σας συναυλία; Μοιάζει να σας αρέσει να μένετε λίγο «κρυμμένος».
Μα δεν είναι καλύτερο να ακούγεται η δουλειά σου παρά να προβάλλεσαι εσύ; Δεν διεκδικώ κάτι παραπάνω. Εκτός κι αν τώρα που ανεβαίνω στη σκηνή «την ψωνίσω». Πράγματι θα μπορούσα να είχα κάνει περισσότερα. Αλλά είμαι κάπως τεμπέλης. Να το πω πιο σωστά, με διακρίνει μια έμφυτη αναβλητικότητα. Ανέβαλλα τη συναυλία συνεχώς γιατί απαιτεί πολλή δουλειά. Δεν είναι εύκολη η οργάνωση χωρίς δική σου ορχήστρα. Επρεπε να ρυθμιστούν εκατοντάδες τεχνικά ζητήματα. Και οι καλλιτέχνες που έρχονται να με τιμήσουν είναι πολύ ευγενικοί. Μου αρέσει ο Κήπος του Μεγάρου. Το έξω, το ανάλαφρο της ατμόσφαιρας, το οικείο.
• Η καλύτερη μουσική στιγμή μέχρι τώρα;
Σίγουρα όταν άκουσα τη μουσική μου να παίζεται στο Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης από μια ορχήστρα 120 μουσικών. Οπως και το 2003 και το 2004, όταν παίχτηκαν κομμάτια μου μαζί με των Νίνο Ρότα και Πιατσόλα σε μια βραδιά αφιερωμένη στην κινηματογραφική μουσική. Και τότε ίσως θα έπρεπε να είχα ασχοληθεί περισσότερο. Και φυσικά δεν μπορώ να ξεχάσω τις δύο παραστάσεις για τις οποίες έγραψα μουσική στην Επίδαυρο.
• Πρόσφατα παίξατε σε μια «μετέωρη» περφόρμανς, στο «In limbo», μαζί με τον χορογράφο και χορευτή Γιάννη Αντωνίου.
Θέλω να δοκιμάζω καινούργια πράγματα. Το έργο εξελίχτηκε μέσα από την πρακτική τρίμηνων προβών και η ιδέα ξεκίνησε από ένα τετράστιχο του αγαπημένου μου Γαλλο-αιγύπτιου ποιητή Ρέιμοντ Ζαμπέ, που αφορά το αβέβαιο της καταγωγής και της ταυτότητας του ανθρώπου. Γνώρισα τον Γιάννη στο Σαν Φρανσίσκο. Είχε προηγηθεί μια παράστασή μας εκεί με αναφορά στο ρεμπέτικο όπου συμμετείχαν έξι χορευτές από διαφορετικές χώρες. Στο «In limbo» δεν έγραψα μουσική, ο Γιάννης δεν χορογράφησε κάτι. Δύο άνθρωποι συνομίλησαν μέσα από τη μουσικότητα του σώματος, έψαξαν τρόπο συνύπαρξης μέσα στον χώρο χωρίς να έχουν προκαθορίσει το αποτέλεσμα της σχέσης, η οποία συνεπώς εκλαμβάνεται ως ρευστή, μεταβαλλόμενη.
• Ηταν η πρώτη σας εμπειρία στη σκηνή.
Στην παράσταση της Αθήνας είχα τα μάτια μου κλειστά. Στη δεύτερη, στο Βερολίνο, και στην τρίτη τα είχα ανοιχτά, μη σου πω ότι κοίταξα και το κοινό. Δεν μου είναι εύκολη η έκθεση. Ως θεατής ή ακροατής έχω νιώσει πολλές φορές άβολα σε πράγματα που δεν μου άρεσαν. Το κοινό έξω είναι περισσότερο ανοιχτό. Εχουν δει τα πάντα, από αριστουργήματα έως τέρατα.
• Μίνως Μάτσας και Υιός. Δεν είστε ο τυπικός «υιός» αυτής της μεγάλης οικογένειας στον χώρο της δισκογραφίας.
Πράγματι, δεν είμαι. Στα 23 μου ανακοίνωσα την απόφασή μου σχετικά με τη διαδοχή στην εταιρεία. Ηθελα να ασχοληθώ μόνο με τη μουσική. Φυσικά, άκουσα τα κλασικά: «Ασχολήσου με αυτό που θέλεις, αλλά κάνε κι αυτό που πρέπει». Αλλά εγώ επέμενα. Οταν αφοσιώνεσαι σε κάτι, ειδικά σε μια τέχνη όπως η μουσική, σε συνεπαίρνει με ορμή. Δεν έχεις χρόνο για άλλες σκέψεις ούτε χώρο μέσα σου ως καβάτζα για εναλλακτικές που αφορούν τη διοίκηση. Ο υιός στην εταιρεία έγινε κόρη, η αδελφή μου η Μαργαρίτα. Και τα πάει περίφημα.
• Αλλά ούτε ο τρόπος ζωής σας συνδέεται με το κοινωνικό στάτους της οικογένειας Μάτσα.
Το βρίσκω φυσιολογικό. Δεν θέλω να λέω μεγάλες κουβέντες, αλλά διατηρώ μια απόσταση ασφαλείας που μου επιτρέπει να μη χάνω την κοινωνική μου όραση. Προσπαθώ να είμαι δίκαιος κι αυτό το θεωρώ μια καλή αρχή ως στάση ζωής. Με τους συνεργάτες μου, με τους φίλους, με την οικογένειά μου, στις εκτιμήσεις μου για τα πράγματα. Το θεωρώ απολύτως αυτονόητο να ζω έξω από κοινωνικές υποχρεώσεις και κοσμικότητες.
• Πάντα όμως θα υπάρχει ένα ισχυρό δίχτυ ασφαλείας για τον ατίθασο καλλιτέχνη…
Είναι η ασφάλεια που έχει ο οποιοσδήποτε άνθρωπος όταν έχει πίσω του μια οικογένεια και ξέρει ότι στη δύσκολη θα τον στηρίξει. Αν δεν έχει να φάει, θα στραφεί σ’ αυτήν.
• Δύσκολο να σας φανταστώ να πεινάτε…
Καλά τώρα, σχήμα λόγου ήταν. Αλλά να ξέρεις οι καβάτζες δεν είναι πάντα καλές στη ζωή σου. Οι αντικειμενικές δυσκολίες σε κάνουν να λειτουργείς πιο γόνιμα, να γίνεσαι πιο δημιουργικός. Οταν ο Ελύτης πήρε το Νόμπελ, η μητέρα του τού είπε: «Τώρα, παιδί μου, να επενδύσεις αυτά τα χρήματα, για να έχεις μια δουλειά κανονική!» Το δέσιμο της οικογένειας ευτυχώς ή δυστυχώς, είναι μεσογειακή, ελληνική συνήθεια. Στην Αμερική είναι αλλιώς. Ξέρω παιδιά που πληρώνουν ενοίκιο στους γονείς τους. Κι όταν οι γονείς γερνούν μπαίνουν σε γηροκομεία, γι’ αυτό και υπάρχουν τόσα σε κάθε τετράγωνο. Θέλω να πω ότι κάπως πρέπει να βρεις την ισορροπία ανάμεσα στην αγάπη σου προς την οικογένεια και τη δική σου αυτοτέλεια.
• Προτιμήσατε να ζείτε στην Ελλάδα της κρίσης.
Είμαι κι εγώ το ίδιο ανήσυχος με όλους. Στο Βερολίνο σχολίαζαν την κρίση στην Ελλάδα ως κάτι θετικό: η Αθήνα βράζει, είναι ζωντανή. Τραγικά αμφίσημη η παρατήρηση των Βερολινέζων καλλιτεχνών. Υποτίθεται ότι τέτοιες εποχές είναι γόνιμες για παραγωγή τέχνης. Από την άλλη, τέτοιες εποχές συντρίβουν τους ανθρώπους οικονομικά, ψυχολογικά, πολιτισμικά. Προσωπικά πιστεύω ότι η έμπνευση δεν έρχεται αν βρίσκεσαι μπροστά σ’ ένα παράθυρο με θέα τη θάλασσα ή μπροστά σε μια εικόνα φρίκης. Αφορά το μέσα σου. Μ’ έναν τρόπο όλα έχουν ειπωθεί, γραφτεί, τραγουδηθεί, παρασταθεί. Και φοβάμαι πάντα την πρώτη ανάγνωση, τη διολίσθηση στον εύκολο λαϊκισμό. Πιστεύω ότι αυτή τη συγκεκριμένη εποχή ο καθένας πρέπει να κάνει ό,τι πιο προσωπικό μπορεί. Αυτό είναι το σημαντικό. Το ίδιο και στη ζωή: να αγαπάμε τους φίλους μας. Να τους ακουμπάμε, να τους αγκαλιάζουμε, να τους ακούμε, να τους έχουμε ανάγκη.
*Info: Μέγαρο Μουσικής-Κήπος (Π. Κόκκαλη, τηλ.: 210 72.82.333). «Εξω», συναυλία Μίνου Μάτσα. Τραγουδούν: Φωτεινή Βελεσιώτου, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Γιάννης Χαρούλης. Τετάρτη 23 Ιουλίου, ώρα 9.00 μ.μ.
