Της Βένας Γεωργακοπούλου
Με το που επέστρεψε από την Αβινιόν ο Μηνάς Χατζησάββας άρχισε να βλέπει παραστάσεις στην Πειραιώς 260 και στην Επίδαυρο. Πάντως, δεν αφήνεις έτσι εύκολα πίσω σου ένα τέτοιο φεστιβάλ.
«Ηταν η δεύτερη μεγάλη μου εμπειρία», παραδέχεται ο σπουδαίος ηθοποιός. «Η άλλη ήταν όταν παίξαμε τον “Περικλή” του Σέξπιρ σε σκηνοθεσία Χουβαρδά στο Globe του Λονδίνου, στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις για την Ολυμπιάδα του 2012. Αλλά η Αβινιόν είναι άλλης κλίμακας οργάνωση. Ενα θεατρικό πανηγύρι σε μια πανέμορφη, μικρή μεσαιωνική πόλη. Μια πόλη πολύχρωμη από τις αφίσες. Και κοίτα να δεις μαεστρία των Γάλλων: δεν υπάρχει ούτε μισή αφίσα κολλημένη σε τοίχο, απαγορεύεται διά ροπάλου. Εχουν κρεμάσει παντού σκοινιά, από κολόνες, πόρτες και παράθυρα, και εκεί τις βάζουν. Οταν πιάνει αεράκι, νιώθεις σαν να βρίσκεσαι σε ένα πολύχρωμο ποτάμι που σε παρασύρει…».
Ο Μηνάς Χατζησάββας ανήκε στο κλιμάκιο του Εθνικού Θεάτρου που έδωσε στο περίφημο γαλλικό φεστιβάλ εννιά παραστάσεις με το «Vitrioli» του Γιάννη Μαυριτσάκη, σε σκηνοθεσία του Ολιβιέ Πι, διευθυντή της διοργάνωσης. Μαζί με τους συναδέλφους του Μαρία Κεχαγιόγλου, Χάρη Τζωρτζάκη, Περικλή Μουστάκη, Δημήτρη Λάλο, Νίκο Χατζόπουλο και Κίτυ Παϊταζόγλου έζησε τη μεγάλη χαρά, όπως λέει, «να είναι κάθε βράδυ sold out, να παίζουμε σε ένα Gymnase Paul Giera τίγκα, να μας φέρουν οι θεατές ακόμα και πέντε φορές στη σκηνή με το χειροκρότημα στο τέλος».
Το «ελληνικό νήμα» που διέσχιζε την Αβινιόν με τρεις παραστάσεις (ήδη παίχτηκε το έργο του Μανώλη Τσίπου «Nature Morte» από την Ecole de la Comedie de Saint-Etienne και σήμερα δίνει την τελευταία παράστασή του ο «Κυκλισμός του τετραγώνου» του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά) ήταν κάτι παραπάνω από φανερό, λέει ο Μηνάς Χατζησάββας. «Νιώθαμε τα μάτια στραμμένα πάνω μας. Μας έχουν, βέβαια, συνδέσει τους Ελληνες με την οικονομική κρίση, αλλά και με κάτι άλλο, πολύ κολακευτικό. Οτι, δηλαδή, χάρη στη μεγάλη μας θεατρική παράδοση, τους Ευριπίδηδες και τους άλλους αρχαίους, είμαστε βιρτουόζοι στο κείμενο και στον λόγο! Οτι είμαστε μανούλες σε οποιοδήποτε τραγικό κείμενο και ότι οι άλλοι ηθοποιοί δεν μπορούν να κάνουν ό,τι εμείς».
Μας διηγείται τι του είπε μετά από μια παράσταση η διάσημη Γαλλίδα ηθοποιός Μαρί Κριστίν Μπαρό («Μια νύχτα με τη Μοντ»), τελευταία σύζυγος του Ροζέ Βαντίμ, που είχε έρθει παρέα με έναν Ελληνα φίλο. «Αυτό που είδα είναι απίστευτο, δεν ξέρω αν θα μπορούσαν να βρεθούν Γάλλοι ηθοποιοί να παίξουν έτσι αυτό το δύσκολο κείμενο». Ενα κείμενο που, όπως έγραψε η «Μοντ», «βύθισε στο έρεβος τους θεατές της Αβινιόν».
Η οργάνωση και η φιλοξενία τού φάνηκαν άψογες. «Η σκηνή όπου παίζαμε ήταν ένα κανονικό ομοίωμα της Νέας Σκηνής του Εθνικού, δεν μπορείς να φανταστείς. Επίσης οι Γάλλοι τεχνικοί, που αντικατέστησαν τους δικούς μας (έμειναν μόνο στην πρεμιέρα), δεν έκαναν ούτε ένα λάθος! Μας έφερναν κάθε μέρα γλυκά από την περιοχή, ακόμα και λουλούδια. Βέβαια, κι εμείς τους κεράσαμε το προτελευταίο βράδυ στο τεράστιο μπαρ για τους συντελεστές του φεστιβάλ (έμπαινες μόνο με ειδική κάρτα). Οσο για το σπίτι όπου μέναμε, νόμιζες ότι θα βγει από κανένα δωμάτιο η… Μαρία Αντουανέτα. Παλιό, με μεγάλα παράθυρα που βλέπανε έναν εσωτερικό κήπο. Υπέροχο».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που πήγαινε ο Μηνάς Χατζησάββας στην Αβινιόν. Είχε ξαναβρεθεί εκεί άλλες δυο φορές ως θεατής – τη μία, δυστυχώς, το 2013, έπεσε πάνω στην απεργία των ηθοποιών-τεχνικών, που είχε αποτέλεσμα τη ματαίωση του φεστιβάλ. «Είδαμε αναγκαστικά θεάματα μόνο στο off και γυρίσαμε με την ευκαιρία όλη την Προβηγκία, μια από τις ωραιότερες περιοχές του κόσμου, κάθε χωριό κι ένα διαμαντάκι, μέσα σ’ αυτά και η Αβινιόν».
Σε κινητοποιήσεις έπεσαν και φέτος. Μία, μάλιστα, παράσταση του «Vitrioli» δεν δόθηκε (12 Ιουλίου). Οι Γάλλοι τεχνικοί αποφάσισαν να συμμετάσχουν στην προκηρυχθείσα απεργία. «Μας είπαν ότι θα μας φέρουν άλλους», διηγείται ο Μηνάς Χατζησάββας. «Αλλά πώς θα κοιτάγαμε την άλλη μέρα στα μάτια τους απεργούς φίλους μας; Επρεπε να τους σεβαστούμε. Ο Ολιβιέ Πι, βέβαια, μας παρότρυνε να παίξουμε. Αλλά, όταν του είπα, “Ολιβιέ, η θέση μας είναι δύσκολη, είμαστε ανάμεσα σε σένα και σ’ αυτούς”, παραδέχτηκε ότι μας καταλαβαίνει».
Το κλίμα στην Αβινιόν ήταν διάχυτα αγωνιστικό. «Σκεφτόμουν την αγωνία του Ολιβιέ Πι, να ξεκινάει τη θητεία του με τέτοιο πρόβλημα», λέει ο ηθοποιός. «Και άποψη για τα αιτήματα των intermittents δεν έχω, μας είπαν όμως ότι καταργούνται δικαιώματα χρόνων. Σε μια από τις δύο άλλες παραστάσεις που πρόλαβα να δω, τον “Πρίγκιπα του Χόμπουργκ” του Κλάιστ σε σκηνοθεσία Τζόρτζιο Μπαρμπέριο Κορσέτι, βγήκαν στη σκηνή τεχνικοί και ηθοποιοί πριν αρχίσει το έργο και διάβασαν τα αιτήματά τους κρατώντας κόκκινες σημαιούλες. Στις δικές μας τελευταίες παραστάσεις μάς έφεραν μια ταινιούλα, που λεγόταν “Non, merci”, και την προβάλαμε στην αρχή».
Με μια ευχή του τελειώνει η κουβέντα μας. «Η συμμετοχή μας στην Αβινιόν έδωσε πολλά εύσημα στο Εθνικό και στο ελληνικό θέατρο γενικότερα. Μακάρι να καλούν εδώ τον Ολιβιέ Πι, να βλέπει παραστάσεις μας και να διαλέγει. Νομίζω ότι αυτό είναι δουλειά του Εθνικού».
