Του Μπάμπη Μιχάλη
Σε μπούμεραγκ εξελίσσεται για τις ΗΠΑ ο πρόσφατος εξαναγκασμός της Αργεντινής σε τεχνητή χρεοκοπία. Τον αρχικό άγριο τσαμπουκά των κερδοσκοπικών hedge funds σε βάρος της λατινοαμερικανικής χώρας διαδέχεται σιγά σιγά ο προβληματισμός για τις επιπτώσεις των αποφάσεων του Αμερικανού δικαστή Τόμας Γκριέζα. Οχι μόνο στην Αργεντινή, για τις μελλοντικές αναδιαρθρώσεις κρατικού χρέους άλλων αναξιοπαθούντων κρατών του πλανήτη αλλά και στις ίδιες τις ΗΠΑ, και πιο συγκεκριμένα στο περιβόητο χρηματοοικονομικό τους σύστημα.
Η Αργεντινή είναι η μοναδική χώρα που χρεοκόπησε, παρότι ήθελε και μπορούσε να πληρώσει τους πιστωτές της, επειδή ένας δικαστής μπλόκαρε τις πληρωμές της. Και αυτό εξοργίζει όλο και περισσότερους οικονομολόγους και αρθρογράφους σε όλο τον κόσμο.
Στίγκλιτς-Γκούζμαν
Σε κοινό τους άρθρο στο Project Syndicate ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς και o Μάρτιν Γκούζμαν μιλούν όχι για de-fault (αθέτηση πληρωμών) της Αργεντινής αλλά για Griesa-fault (σφάλμα του Γκριέζα). Η απόφαση του Γκριέζα, όπως γράφουν, «ενθαρρύνει την τοκογλυφική συμπεριφορά, απειλεί τη λειτουργία των διεθνών κεφαλαιαγορών και αψηφά ένα βασικό δόγμα του σύγχρονου καπιταλισμού: οι αναξιόχρεοι οφειλέτες χρειάζονται ένα νέο ξεκίνημα».
Οι δύο οικονομολόγοι ξεκαθαρίζουν ότι τα ληστρικά funds που δικαιώθηκαν από τον Γκριέζα ήταν κοινοί κερδοσκόποι. Εσπευσαν μετά τη χρεοκοπία του 2001 να αγοράσουν τα ομόλογα της Αργεντινής για ψίχουλα και διεκδίκησαν στη συνέχεια δικαστικά το 100% της ονομαστικής τους αξίας. Το NML του «αρχιγύπα» Πολ Σίνγκερ ξόδεψε 48 εκατ. δολάρια το 2008 και τώρα διεκδικεί χάρη στην απόφαση του Γκριέζα 832 εκατ. δολάρια – απόδοση δηλαδή μεγαλύτερη του 1.600%. «Τα νούμερα είναι τόσο υψηλά εν μέρει», τονίζουν οι Στίγκλιτς και Γκούζμαν, «επειδή οι “γύπες” απαιτούν και τους τόκους του παρελθόντος, που για κάποια χρεόγραφα προσφέρθηκαν ως πριμ κινδύνου όταν αυτά εκδόθηκαν προκειμένου να αντισταθμιστεί η υψηλότερη πιθανότητα χρεοκοπίας.
Η απόφαση δεν στέκει
Ο Γκριέζα βρήκε ότι η απαίτηση των “γυπών” ήταν λογική. Οικονομικά όμως η απόφασή του δεν στέκει. Οταν μια χώρα πληρώνει πριμ ρίσκου για το χρέος της, αυτό σημαίνει ότι η χρεοκοπία της αποτελεί μια πιθανότητα. Οταν ένα δικαστήριο αποφασίζει όμως ότι μια χώρα πάντα πρέπει να αποπληρώνει το χρέος της, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος αθέτησης χρέους για να αποζημιωθεί».
Οι δύο οικονομολόγοι καταλήγουν ότι το τίμημα του «Griesa-fault» θα είναι τελικά πολύ υψηλότερο για την παγκόσμια οικονομία και τις χώρες που έχουν ανάγκη εξωτερικής χρηματοδότησης παρά για την Αργεντινή. Σημειώνουν ότι και οι ΗΠΑ θα υποφέρουν. «Τα δικαστήριά της ήταν μια παρωδία: όπως υπογράμμισε ένας παρατηρητής, ήταν σαφές ότι ο Γκριέζα δεν εμβάθυνε ποτέ στην πολυπλοκότητα του ζητήματος. Το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα που ήδη ασκείται στην εκμετάλλευση των φτωχών Αμερικανών, επέκτεινε τις προσπάθειές του παγκοσμίως. Οι ξένες κυβερνήσεις δεν θα εμπιστεύονται πια –και δεν θα πρέπει– την τιμιότητα και την ικανότητα των αμερικανικών δικαστηρίων. Και η αγορά έκδοσης των ομολόγων θα κινηθεί προς άλλους προορισμούς».
Τον ίδιο κίνδυνο αναδεικνύει και χθεσινό άρθρο των Benedict Mander, Elaine Moore και Paul Rathbone στους Financial Times. Στο άρθρο τους επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, ότι η δικαστική δικαίωση των ληστρικών hedge funds ενδεχομένως να χτυπήσει άγρια την εικόνα της Νέας Υόρκης ως διεθνούς χρηματοπιστωτικού κέντρου.
Θα πάνε αλλού
Η δικαστική απόφαση ενθαρρύνει και άλλους «γύπες» σε ανάλογες διεκδικήσεις επί αναδιαρθρωμένων κρατικών χρεών και ωθεί από την άλλη πλευρά τις χώρες να κυκλοφορήσουν τα ομόλογά τους σε άλλο δίκαιο από το αμερικανικό και σε άλλους εκτός ΗΠΑ προορισμούς.
Αρκετοί είναι αυτοί που επισημαίνουν ότι η υπόθεση της Αργεντινής θα μπορούσε να οδηγήσει τους αγοραστές ομολόγων σε τίτλους οι οποίοι διέπονται από το εθνικό δίκαιο της εκδίδουσας χώρας και όχι το αμερικανικό ή το βρετανικό προκειμένου να αποφύγουν ομηρία ανάλογη με αυτήν που υφίσταται σήμερα το 93% των κατόχων ομολόγων της Αργεντινής που δέχθηκαν το κούρεμα στην προηγούμενη δεκαετία και η αποπληρωμή τους έχει μπλοκαριστεί από τον Γκριέζα.
Χωρίς συμβιβασμό
Κάποιοι άλλοι αναλυτές επισημαίνουν ότι μια συμφωνία συμβιβασμού δεν αποτελεί πανάκεια για την Αργεντινή, όπως θεωρεί το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς Τύπου. Η Αργεντινή δεν θα παραλύσει, λένε, όπως στο παρελθόν, ενώ υπάρχει και η νεοσύστατη αναπτυξιακή τράπεζα των BRICS της οποίας μπορεί να αποτελέσει τον πρώτο πελάτη. Κάτι τέτοιο θα είναι βέβαια το πρώτο δυνατό χτύπημα στη σημερινή κυριαρχία των δυτικών κεφαλαιαγορών.
