Του Γιάννη Σβώλου
Η αμήχανη, υποτιμητική αντιμετώπιση της αμιγώς κλασικής μουσικής αποτελεί πλέον δεδομένο για το Φεστιβάλ Αθηνών, όπως άλλωστε και το γεγονός ότι κατάφερε να απαξιώσει το Ηρώδειο, αντιπροτείνοντας τους μικρότερης χωρητικότητας, ανιστορικούς χώρους του industrial συγκροτήματος της οδού Πειραιώς. Το φετινό πρόγραμμα περιλάμβανε μία και μοναδική συναυλία αμιγώς κλασικής μουσικής από την ΚΟΑ, και αυτή με έκδηλο και δεδηλωμένο χαρακτήρα υπερπαραγωγής˙ μάλλον θα λέγαμε «υπερακροάματος»! Στον απόηχο της κατά γενική γνώμη λανθασμένης απομάκρυνσής του από την καλλιτεχνική διεύθυνση του αθηναϊκού συμφωνικού συνόλου, ο Βασίλης Χριστόπουλος διηύθυνε τις ηνωμένες δυνάμεις της ΚΟΑ και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νοτιοδυτικής Γερμανίας στη «Συμφωνία των Αλπεων» (8/7/2014). Η συναυλία δόθηκε στο κατά το ήμισυ γεμάτο Ηρώδειο, με το «λαϊκό» άνω διάζωμα ως συνήθως πλήρες, αλλά το ακριβό κάτω διάζωμα μισοάδειο.
Πρώτη ακούστηκε η «Συμφωνία αρ. 41, του Διός» του Μότσαρτ. Το έργο έπαιξαν μόνον οι μουσικοί της γερμανικής ορχήστρας, της οποίας ο εν Ελλάδι ανεπιθύμητος Βασίλης Χριστόπουλος είναι κορυφαίος αρχιμουσικός από το 2005.
Αναμενόμενα, ο ανοιχτός χώρος του Ηρωδείου με τη στεγνή ακουστική του υπήρξε μάλλον εχθρικός στον ευαίσθητων ισορροπιών ηχητικό κόσμο της μοτσάρτειας παρτιτούρας, ακυρώνοντας το απολύτως απαραίτητο στοιχείο της μουσικής μείξης του πρωτογενούς ήχου με τον εξ αντανακλάσεως. Αλλά ούτε και η διεύθυνση βοήθησε ιδιαίτερα. Ασφαλώς διέθετε αψεγάδιαστη ακρίβεια, ηχητική διαφάνεια, φροντισμένη και κομψή φραστική, ωραίο ρυθμικό παλμό που αναδείχτηκε στο μετ’ εμφάσεως χορευτικά τονισμένο μενουέτο. Της έλειψαν, ωστόσο, η ωστική ορμή και οι αυτοθερμαινόμενες φορτίσεις της συσσωρευόμενης έντασης που οδηγούν επιτακτικά σε λαμπερές κορυφώσεις.
Ολο το δεύτερο μισό της βραδιάς αφιερώθηκε στη σχεδόν ωριαίας διάρκειας «Συμφωνία των Αλπεων» του Ρίχαρντ Στράους, έργο ιδανικό για επίδειξη των δεξιοτήτων και των ποιοτήτων του συνολικού ήχου κάθε συμφωνικής ορχήστρας. Περιέργως –διότι, βεβαίως, θα έπρεπε να είναι διαφορετικά- πρόκειται για έργο-φετίχ για την ΚΟΑ, η οποία το έχει παίξει ουκ ολίγες φορές στην Αθήνα αλλά και στην Αυστρία υπό άλλον αρχιμουσικό.
«Ανακατεύοντας την τράπουλα», οι ομοειδείς μουσικοί εκάστης ορχήστρας ενώθηκαν σε ομάδες, συγκροτώντας ένα κολοσσιαίο συμφωνικό σύνολο με διπλάσιο αριθμό εγχόρδων και, κυρίως, διπλάσιο αριθμό πνευστών. Το αποτέλεσμα ήταν ασυζητητί θεαματικό, ιδιαίτερα όσον αφορά τον ήχο των πνευστών που πρόβαλε καθηλωτικά υπερμεγέθης.
Εμπειρος αρχιμουσικός, ο Χριστόπουλος διηύθυνε με νεύρο, ακρίβεια και, κυρίως, συναίσθηση της κινηματογραφικής δραματουργίας της μουσικής του Στράους: διέπλασε αργά και μεγαλόπρεπα το ξημέρωμα και τη δύση του ήλιου, απέδωσε με βίαιες επιταχύνσεις την ανάδυση του ήλιου απ’ τις βουνοκορφές και το σήκωμα του ανέμου στο ξέσπασμα της θύελλας, χειρίστηκε εύστοχα τους πλατειάζοντες περίπατους στη Φύση, ανέδειξε θεαματικά τα ηχητικά εφέ στα μακρινά κόρνα των κυνηγών, στα νερά του καταρράκτη και, βεβαίως, σε ολόκληρο το αριστοτεχνικής ενορχήστρωσης επεισόδιο της θύελλας.
Στο συγκεκριμένο έργο ο Ρίχαρντ Στράους προσφέρει επανειλημμένα ευκαιρίες στα ξύλινα πνευστά να συνεισφέρουν συγκινητικά εκφραστικές, σολιστικές πινελιές και στα χάλκινα να γεμίσουν το κάδρο με την πληθωρική ομαδική παρουσία τους, βρυχώμενα ή αλαλάζοντα στο όριο του ενοχλητικού, αλλά και με υπέροχα –όσο και ριψοκίνδυνα!- μοναχικά σαλπίσματα.
Η εκτέλεση έρρευσε απρόσκοπτα, περνώντας από το ένα μουσικοεικαστικό επεισόδιο στο επόμενο με τη σαγήνη, την ελαφράδα και την υποβόσκουσα αυταρέσκεια που χαρακτηρίζει τη μουσική του συνθέτη.
Οπως πάντα, τα απαραίτητα καλοκαιρινά τζιτζίκια συνόδεψαν ad libitum την εκτέλεση, ποικίλλοντας με δική τους πρωτοβουλία την παρτιτούρα του Στράους, κάνοντας τους Γερμανούς μουσικούς να χαμογελούν ξαφνιασμένα. Μια καλοκαιρινή βραδιά στο Ηρώδειο, που σίγουρα θα μπορούσε να είχε προσφέρει κάτι πιο ουσιαστικό˙ όπως παλιά, όταν η ΚΟΑ συνέχιζε να δίνει τις τακτικές συναυλίες της και μέσα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
