Της Ελλης Πάνου
Σε μια λεπτομερή έκθεση 195 σελίδων, με βάση μαρτυρίες 122 επιζώντων και αυτοπτών μαρτύρων, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) εξαπολύει ένα δριμύ «κατηγορώ» κατά των αιγυπτιακών αρχών, στις οποίες χρεώνει μια σφαγή που μπορεί, όπως αναφέρει, να ισοδυναμεί με «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Η Οργάνωση εξέτασε τις συνθήκες θανάτου περίπου 1.000 ανθρώπων πριν από έναν χρόνο, στις 14 Αυγούστου, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας της χώρας πήραν εντολή να «καθαρίσουν» την καθιστική διαδήλωση οπαδών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του ανατραπέντος ισλαμιστή πρόεδρου Μοχάμεντ Μόρσι, στο τζαμί Ραμπάα αλ Ανταουίγια του Καΐρου.
Χειρότερη από την Τιεν Αν Μεν
Η οργάνωση υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της, πρόκειται για μια προμελετημένη επίθεση, πιθανώς χειρότερη και από αυτή στην πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο το 1989. Αστυνομία και στρατός, αναφέρει, «συστηματικά και σκόπιμα σκότωσαν κυρίως άοπλους διαδηλωτές για πολιτικούς λόγους», οι δυνάμεις ασφαλείας δεν έδωσαν χρόνο στους περίπου 85.000 συγκεντρωμένους να φύγουν πριν αρχίσουν να πυροβολούν, ενώ τους είχαν κλείσει τις διόδους διαφυγής το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Η έκθεση -επισημαίνοντας ότι είναι «μια από τα πιο πολύνεκρες σφαγές σε μία μόνο μέρα παγκοσμίως στην πρόσφατη ιστορία»- καταγράφει δεκάδες περιστατικά, όπου διαδηλωτές σκοτώθηκαν από ελεύθερους σκοπευτές που είχαν ακροβολιστεί στα γύρω κτίρια, ακόμα και από ελικόπτερα, και επισημαίνει ότι «μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις διαδηλωτές χρησιμοποίησαν όπλα, γεγονός που όμως δεν δικαιολογεί τη δυσανάλογη και προμελετημένη θανατηφόρα επίθεση εναντίον ως επί το πλείστον φιλειρηνικών διαδηλωτών».
Η HRW εκτιμά ότι αρκετοί ανώτατοι αξιωματούχοι μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας θα πρέπει να εξεταστούν και όπου πρέπει να τους απαγγελθούν κατηγορίες για τον ρόλο τους στον σχεδιασμό τόσο αυτής της σφαγής όσο και άλλων παρόμοιων αιματηρών επεισοδίων που έγιναν το περασμένο καλοκαίρι. Μεταξύ αυτών, σύμφωνα με την οργάνωση, θα πρέπει να είναι και ο νυν πρόεδρος της χώρας, Αμπντελ Φατάχ αλ Σίσι, που τότε ήταν υπουργός Αμυνας. Οι αρχές δεν επέτρεψαν στον εκτελεστικό διευθυντή της HRW, Κεν Ροθ, και την υπεύθυνη για τη Μέση Ανατολή, Σάρα Γουίστον, να παρουσιάσουν την έκθεσή τους στην Αίγυπτο, τους σταμάτησαν στο αεροδρόμιο του Καΐρου και τους απέλασαν αμέσως.
Ο βασικός ερευνητής της έκθεσης, Ομαρ Σακίρ, εγκατέλειψε κι αυτός αμέσως μετά τη χώρα, φοβούμενος τη σύλληψή του. Οι υπουργοί Εσωτερικών και Εξωτερικών δεν απάντησαν στις επανειλημμένες προσπάθειες των δημοσιογράφων, αλλά σε ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του στο facebook, το υπουργείο Εσωτερικών -που έχει υπ' ευθύνη του και την αστυνομία- καταδίκασε την HRW χαρακτηρίζοντάς τη μια οργάνωση που δρα στην Αίγυπτο σαν να είναι «πάνω από τον νόμο» και «χωρίς νομική βάση» και απέδωσε την απέλαση των στελεχών της στο γεγονός ότι δεν είχαν τις σωστές βίζες!
Εδειξαν… αυτοσυγκράτηση
Σε μια δεύτερη δήλωση που στάλθηκε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σε Αιγύπτιους δημοσιογράφους, ο εκπρόσωπος του υπουργείου υποστήριξε ότι υπήρξε αυτοσυγκράτηση στη διάλυση των συγκεντρωμένων και ότι η επιχείρηση έγινε έπειτα από εβδομάδες διαπραγματεύσεων προς τους επικεφαλής τους να εγκαταλείψουν τον χώρο ειρηνικά κι αφού προειδοποιήθηκαν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας. Είναι όλα ψέματα, υποστηρίζουν αυτόπτες μάρτυρες που μίλησαν στο μεσοδιάστημα στην «Guardian».
Οπως είπε χαρακτηριστικά, με οργή, ο Αχμεντ Χουσέιν, ένας φοιτητής που έχασε πολλούς φίλους του στη διάρκεια της σφαγής: «Ο τρόπος που προσπάθησαν να μας διασκορπίσουν δεν ήταν σαν να ήθελαν να διαλύσουν μια καθιστική συγκέντρωση. Ηταν ένας τρόπος για να πάρουν εκδίκηση. Είχα δει ανθρώπους να σκοτώνονται με αυτόν τον τρόπο μόνο σε βιντεοπαιχνίδια – ποτέ στην πραγματική ζωή».
