Romain Slocombe
«Κύριε Διοικητά»
Μυθιστόρημα, Μετάφραση: Εφη Κορομηλά, Πόλις, 2014, σελ. 295.
Της Μαριάννας Σκιαδά
Θεός, πατρίς, οικογένεια και εργασία· σε αυτές τις λέξεις συνοψίζονται τα ιδεώδη, τα οποία οφείλει να καλλιεργήσει η Γαλλία, σύμφωνα με τον Πολ-Ζαν Ισόν, τον πρωταγωνιστή τού ανά χείρας μυθιστορήματος.
Ο συγγραφέας τού «Κύριε Διοικητά» γεννήθηκε στο Παρίσι το 1953, σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού και ξεκίνησε την καριέρα του ως σχεδιαστής και κειμενογράφος κόμικς. Ασχολήθηκε επίσης με τη φωτογραφία και τη σκηνοθεσία, πριν αρχίσει να γράφει. Το 1983 εκδίδει ένα graphic novel, και εν συνεχεία γράφει μυθιστορήματα για παιδιά και εφήβους. Το 2000 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του «Un été Japonais» και ακολουθούν δεκαπέντε ακόμα μυθιστορήματα για ενηλίκους.
Το μυθιστόρημά του «Κύριε Διοικητά», το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Nice Baie des Anges το 2012, είναι το πρώτο έργο του πολυπράγμονα συγγραφέα που μεταφράζεται στα ελληνικά.
Γαλλία 1942, η χώρα βρίσκεται υπό γερμανική κατοχή και ο κύριος διοικητής του τίτλου δεν είναι άλλος από τον Γερμανό διοικητή μιας μικρής γαλλικής επαρχιακής κωμόπολης, γενέτειρας του Πολ-Ζαν Ισόν. Ο Ισόν, Γάλλος ακαδημαϊκός, επιτυχημένος συγγραφέας και ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου συντάσσει προς τον Γερμανό διοικητή μια επιστολή―ολόκληρο το μυθιστόρημα είναι αυτή του η επιστολή―με σκοπό να του διατυπώσει το περίεργο και αμφιλεγόμενο αίτημά του, το οποίο ο αναγνώστης πληροφορείται προς το τέλος του μυθιστορήματος.
Εθνικιστής, ρατσιστής, αντισημίτης, οπαδός του Φιλίπ Πετέν (του στρατάρχη που υπέγραψε τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς το 1940 και εν συνεχεία τέθηκε επικεφαλής της κατοχικής κυβέρνησης με έδρα το Βισί), είναι υπέρ της συνεργασίας Γερμανίας και Γαλλίας, συνεργάζεται με τους Γερμανούς κατακτητές, τους οποίους θαυμάζει και λαμβάνει αξιώματα. Παρόλα αυτά όμως, ερωτεύεται παράφορα την εβραϊκής καταγωγής γυναίκα του γιου του και προσπαθεί να την προστατέψει. Το πάθος του αποτελεί ταμπού όχι μόνο λόγω συγγένειας, αλλά εξαιτίας της ιδεολογίας του Ισόν και λόγω φυλής. Ενας ανίερος έρωτας, ο οποίος δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά αλλού παρά στην τραγωδία, και σε αυτήν τελικά καταλήγει. Ομως, όπως και ο ίδιος ο Ισόν ομολογεί, «λίγοι είναι οι συγγραφείς που διάγουν υποδειγματικό βίο», μια που «η καλλιέργεια ικανοτήτων τόσο ανατρεπτικών όσο η φαντασία και η ευαισθησία κάθε άλλο παρά άμοιρη κινδύνων είναι για την ηθική». Ο ίδιος είναι επιτυχημένος συγγραφέας έτσι και η δική του ζωή απέχει πολύ από το να είναι υποδειγματική.
Ο Slocombe, χρησιμοποιώντας την τεχνική του επιστολικού μυθιστορήματος, καταφέρνει να παρουσιάσει το έργο του ως ντοκουμέντο, ως πραγματική μαρτυρία. Κανένα από τα τεχνάσματα του κλασικού μονοφωνικού επιστολικού μυθιστορήματος δεν παραλείπει: υπάρχει το τέχνασμα της εύρεσης της επιστολής του Ισόν από έναν πλασματικό εκδότη το 2006 στη Λιψία και ο επίλογος συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι όντως πρόκειται περί αυθεντικής μαρτυρίας.
Η διαφορά τού «Κύριε Διοικητά» από τα κλασικά επιστολικά μυθιστορήματα έγκειται στο γεγονός ότι στο παρόν βιβλίο υπάρχει μία και μόνη επιστολή. Μέσα από τη μοναδική αυτή επιστολή, ο αναγνώστης μαθαίνει για την οικογενειακή ζωή, τα παιδιά, τη σύζυγο αλλά και τον έρωτα του Υσσόν για τη νύφη του. Ο πραγματικός μυθιστορηματικός χρόνος είναι η δεκαετία 1932-1942, αλλά η σκέψη του αφηγητή συχνά παλινώδει χρονικά. Τα δραματικά γεγονότα της ταραγμένης εκείνης δεκαετίας μπλέκονται με την αφήγηση της ζωής και των σκέψεων του πρωταγωνιστή.
Ο Ισόν είναι πολύ αυτάρεσκος, αποστασιοποιημένος και αμετανόητος για να διεκδικήσει αναγνωστικές ταυτίσεις. Μοιάζει να είναι μια ελαφρότερη εκδοχή του δόκτορα Μαξιμίλιαν Αουε, του πρωταγωνιστή του εξαίσιου μυθιστορήματος του Τζόναθαν Λίτελ «Ευμενίδες». Ο Αουε, ένας καλλιεργημένος Γερμανός, μετατρέπεται σε ένα γρανάζι της μηχανής θανάτου των Ναζί και ο Ισόν, ένας Γάλλος διανοούμενος, βρίσκει γοητευτικές τις απόψεις τους και συνεργάζεται μαζί τους.
Ενα ερεθιστικό μυθιστόρημα, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το απροσδόκητο τέλος του, τότε δηλαδή που ο αναγνώστης πληροφορείται τον λόγο για τον οποίο γράφτηκε αυτή η επιστολή στον Γερμανό Διοικητή.
