Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες αποκάλυψαν πως οι αναγνώστες έντυπου βιβλίου το κατανοούν πολύ καλύτερα απ’ όσους το διαβάζουν σε ηλεκτρονική μορφή. Και μάλιστα με τεράστια διαφορά. Η έρευνα είναι καινούργια, πανευρωπαϊκή και αφορά τις συνέπειες της ψηφιοποίησης στην αναγνωστική εμπειρία. Παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στην Ιταλία, σε παγκόσμιο συνέδριο, και έχει γίνει ήδη αποδεκτή στους επιστημονικούς κύκλους. Το «δείγμα» ήταν 50 αναγνώστες, στους οποίους δόθηκε να διαβάσουν ένα 28σέλιδο διήγημα της Αμερικανίδας συγγραφέως ιστοριών μυστηρίου, Ελίζαμπεθ Τζορτζ. Οι μισοί το διάβασαν σε ηλεκτρονική μορφή (μέσω Kindle) και οι άλλοι μισοί, κανονικά, τυπωμένο σε χαρτί. Στο τέλος, όλοι εξετάστηκαν ως προς την υπόθεση, τους χαρακτήρες, τις λεπτομέρειες της υπόθεσης.
«Αναμέναμε διαφορές στην απορρόφηση της γνώσης και στη συναισθηματική ανταπόκριση των αναγνωστών», δήλωσε η επικεφαλής, Νορβηγίδα Αν Μάνγκεν, στην αρχή της έρευνας. Ηδη σε παλαιότερη μελέτη της είχε αποδειχθεί πως η φόρτιση και η ψυχική ταύτιση με τους χαρακτήρες και την πλοκή ήταν πολύ μεγαλύτερες σε όσους διάβαζαν βιβλία από όσους τα έβλεπαν μέσω ipad.
Ωστόσο, η νέα έρευνα απέδειξε πως δεν υπήρχε τόσο μεγάλη απόκλιση στις συναισθηματικές διακυμάνσεις μεταξύ των μεν και των δε. Εκεί που υπήρχε τεράστια διαφορά, όμως, ήταν στην αφομοίωση των γεγονότων: «Οι αναγνώστες μέσω kindle αδυνατούσαν να βάλουν εκδηλώσεις της πλοκής στη σωστή σειρά, όταν τους το ζητήσαμε. Προφανώς, το να μπορείς να γυρίζεις κανονικές σελίδες βοηθάει περισσότερο στην εγκεφαλική συγκρότηση του αναγνώστη. Μπορεί να συνδυάσει χρόνους και περιστατικά της αφηγηματικής δράσης. Κάτι που δεν ισχύει, αν απλά αγγίζεις μία οθόνη. Καθώς τα δάχτυλά σου αγγίζουν τις σελίδες ενός έντυπου βιβλίου και τις μεταφέρουν από αριστερά προς τα δεξιά, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται πως φτάνεις στο τέλος. Κατανοεί τη χρονική διάρκεια και τη συνδυάζει με τα γεγονότα. Με απλά λόγια, έχει αντίληψη της εξέλιξης και του τι συμβαίνει. Στην περίπτωση της οθόνης, δεν υπάρχει συσχετισμός αφής, νεύρων και μεταφοράς μηνύματος στον εγκέφαλο. Υπάρχει ένα είδος “αισθητηριακής εκφόρτωσης”. Το εντελώς αντίθετο δηλαδή!»τονίζει η ερευνήτρια.
Ακόμη και η αντιληπτική ικανότητα διαφέρει ανάμεσά τους: οι μεν απάντησαν πιο γρήγορα και πιο σωστά σε ερωτήσεις, ενώ οι δε λανθασμένα και μπέρδεψαν έννοιες και νοήματα. Η Μάνγκεν ηγείται τώρα μιας νέας έρευνας συλλογής εμπειρικών δεδομένων πάνω στην επίδραση της ψηφιοποίησης κειμένων σε σπουδαστές και απλούς αναγνώστες: «Οι περισσότεροι δεν θέλουν να διαβάσουν μακροσκελή συγγράμματα και καταφεύγουν στη μελέτη τους μέσω υπολογιστή. Κάτι που τους αφήνει κατακερματισμένη και διαλείπουσα γνώση. Σκοπός μας είναι να καταδείξουμε ποια κείμενα μπορούν να περάσουν σε ηλεκτρονική μορφή, χωρίς να χάνει ο αναγνώστης. Το να περάσουμε στην ψηφιακή εποχή του βιβλίου αποκλειστικά, είναι σίγουρα λάθος».
Νόρα Ράλλη
