Της Αρχοντίας Κάτσουρα
Στις 19 Αυγούστου οι ΗΠΑ γιόρτασαν 94 χρόνια από την ημέρα που ο υπουργός Μπέινμπριτζ Κόλμπι υπέγραψε την απόφαση που όριζε ότι η Πολιτεία του Τενεσί –η τελευταία– αναγνώριζε σε όλες τις γυναίκες, μαύρες και λευκές, το δικαίωμα της ψήφου. Οι «New York Times» δημοσίευσαν με αυτή την αφορμή φωτογραφία από το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας τη 19η Αυγούστου 1920, με το σχετικό ρεπορτάζ. Στη σελίδα της εφημερίδας στο facebook, στα σχόλια των αναγνωστών κάποιοι αναλύουν την αξία του γεγονότος και άλλοι κάνουν «χιούμορ»: «Απορώ γιατί η απόφαση αυτή δεν έχει ανακληθεί ακόμη…». Δεν έχει σημασία.
Οι επέτειοι σίγουρα είναι σημαντικές, δείχνουν τα βήματα προόδου της ανθρωπότητας, τα οποία σημαδεύτηκαν από συγκρούσεις πολιτικές, κοινωνικές, ακόμη και οικογενειακές – δεν ήταν, δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ εύκολο να αγωνίζεσαι να αλλάξεις τον κόσμο. Και η οικογένεια είναι, εκτός από πυρήνας αγάπης και αλληλεγγύης, κύριος φορέας και εκφραστής των ιδεών που επικρατούν σε μια κοινωνία. Παρ’ όλα αυτά, οι επέτειοι καταλήγουν συνήθως κενό γράμμα: λόγοι εκφωνούνται, τελετές διατρανώνουν την αξία του ιστορικού γεγονότος και πολιτικοί χαμογελούν στις φωτογραφίες. Ενίοτε, επί τη ευκαιρία, ανακοινώνονται μέτρα ή πολιτικές που έρχονται να ενισχύσουν τη θέση του άλλοτε αδικούμενου: των γυναικών, των έγχρωμων πολιτών, των μεταναστών, των γκέι, των ατόμων με αναπηρίες, των παιδιών.
Νομίζουμε ότι έχουμε προοδεύσει, εμείς οι Δυτικοί τουλάχιστον. Αν βγαίνοντας στον δρόμο αρχίσουμε να ρωτάμε τους περαστικούς για το πώς νιώθουν, αν αισθάνονται ελεύθεροι να εκφραστούν, αν το κράτος τούς σέβεται και προστατεύει τα δικαιώματά τους, αν έχουν όλες τις ευκαιρίες να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους εκμεταλλευόμενοι το σύστημα της εκπαίδευσης και τις ευκαιρίες γύρω τους (δεν αναφέρομαι στην Ελλάδα της κρίσης, κυρίως γιατί οι οικονομικοί και πολιτικοί όροι θα επηρέαζαν καταλυτικά τις απαντήσεις), οι περισσότεροι θα απαντήσουν: «Ναι. Εχουμε σχολεία, έχουμε νοσοκομεία, οι διακρίσεις με κριτήριο το φύλο, τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό έχουν σχεδόν εκλείψει. Είμαστε ελεύθεροι να προοδεύσουμε οικονομικά και κοινωνικά». Η θεωρία του «αμερικανικού ονείρου», με τις απεριόριστες ευκαιρίες για όποιον είναι ικανός, έξυπνος και εργατικός, έχει σε μεγάλο βαθμό επηρεάσει γενικά τη Δύση – μεγάλο μέρος της τουλάχιστον.
Και όμως, οι περισσότεροι κρίνουν –κρίνουμε– εξ ιδίων ή μένουν στην πλαστή εικόνα που δημιουργούν τα σπάνια ή λίγα φωτεινά παραδείγματα ανθρώπων που, έπειτα από σκληρή δουλειά και επίπονη προσπάθεια, πέτυχαν πράγματα. Στη Βρετανία είχαν μουσουλμάνα υφυπουργό Εξωτερικών, επιτυχημένοι καλλιτέχνες ή αθλητές δεν(;) φοβούνται πια και εκφράζουν ελεύθερα τις ερωτικές προτιμήσεις τους –σπανιότερα το κάνουν και πολιτικοί ή δημοσιογράφοι–, σε κατά πλειοψηφία χριστιανικές χώρες δημιουργούνται λατρευτικοί χώροι για τους αλλόθρησκους, γυναίκες είναι η επικεφαλής του ΔΝΤ και οι πρόεδροι της Αργεντινής και της Βραζιλίας, και οι Αμερικανοί, με πολύ πρόσφατους τους αγώνες για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων, εξέλεξαν μαύρο πρόεδρο.
Ολα καλά, λοιπόν; Μάλλον όχι. Λίγες ημέρες πέρασαν από τον θάνατο, στο Μιζούρι, ενός νεαρού Αφροαμερικανού από το όπλο λευκού αστυνομικού που «νόμιζε» ότι επρόκειτο για κακοποιό. Κόμματα με ρατσιστικές και ακροδεξιές πεποιθήσεις κερδίζουν όλο και μεγαλύτερα ποσοστά στις εκλογές και βέβαια οι «άλλοι», οι «διαφορετικοί», συχνά γίνονται αντικείμενο χλευασμού, αν όχι επιθέσεων, παντού στον κόσμο. Οσο για τις γυναίκες, δεν μπορούν να διανοηθούν ότι είναι επιτυχημένες αν δεν ανταποκρίνονται σε ένα πολύπτυχο απαιτήσεων με τα χαρακτηριστικά: σύζυγος, μητέρα, νοικοκυρά, ερωμένη, επαγγελματίας – και ο κατάλογος δεν έχει τέλος…
Σημαίνουσα η επέτειος για το δικαίωμα της ψήφου στις Αμερικανίδες. Σε σημεία του πλανήτη παντρεύουν τα κορίτσια τους σε παιδική ηλικία, αλλού ακρωτηριάζουν τα γεννητικά τους όργανα – εκεί πώς να μιλήσεις για τα πολιτικά ή το δικαίωμα στην εκπαίδευση ακόμα… Αλλά επιθυμώ να δω την ημέρα που θα έχουμε φτάσει σε εκείνο το σημείο που δεν θα χρειάζεται να γιορτάζουμε επετείους, γιατί όλοι θα αντιμετωπίζουμε όλους τους συνανθρώπους μας όπως τους αξίζει: ως ανθρώπους.
