Του Βλάση Κωστούρου
Η Μαρία Καβογιάννη, που φέτος το καλοκαίρι περιοδεύει με την αριστοφανική «Λυσιστράτη» στην κατά Τσέζαρις Γκραουζίνις σκηνοθετική εκδοχή της, δεν έχει καλή σχέση με τις συνεντεύξεις, την οργάνωση και την πειθαρχία. Πιστεύει όμως στα μοιραία γεγονότα. Σαν αυτό που «σκάλωνε», κάθε τόσο, τη γραμμή του τηλεφώνου της και την απέτρεπε να απαντήσει στην ερώτησή μας «γιατί αντιπαθείτε τη δημοσιότητα;».
«Ο,τι έχω να πω, το λέω μέσα απ’ τη δουλειά μου. Τα άλλα τα κρατώ για τους φίλους μου. Δεν μου αρέσει η υπερπροβολή. Κάποια πράγματα είναι για μας», λέει και η γραμμή πέφτει ξανά. Τρία λεπτά αργότερα, η κουβέντα έχει μετατοπιστεί αναπόφευκτα στο δίπολο «μοίρα-τύχη». «Πιστεύω πολύ πως η ζωή σε οδηγεί εκεί που πραγματικά ανήκεις. Εγώ, ας πούμε, μεγάλωσα σε μια οικογένεια που έβλεπε πολύ θέατρο. Η γιαγιά μου με πίεζε να γίνω ηθοποιός, τι κι αν εγώ διάλεξα να μπω στην ΑΣΟΕΕ και μετά να γίνω δασκάλα στο Δημοτικό για επτά χρόνια; Ολα αυτά φαίνεται πως έγραψαν μέσα μου και λειτούργησαν μέσω μιας σύμπτωσης. Εδωσα εξετάσεις στο Θέατρο Τέχνης του Κουν, με σκοπό να ασχοληθώ τελείως θεωρητικά με την υποκριτική, να κάνω Ιστορία της Τέχνης. Αλλά, σαν να παρασύρθηκα, γνώρισα λαμπρούς ανθρώπους εκεί μέσα και μου μπήκε το μικρόβιο της σκηνής. Γι’ αυτό τελικά λέω ότι ηθοποιός έγινα από σύμπτωση».
• Η επιτυχία εξαρτάται από την τύχη;
Το πιστεύω. Γιατί η επιτυχία δεν είναι κάτι που μπορείς να προεξοφλήσεις, έρχεται από κει που δεν το περιμένεις. Εγώ στάθηκα τυχερή με την τηλεόραση. Εκανα δουλειές που έτυχε να κάνουν επιτυχία και να με γνωρίσει γρήγορα ο κόσμος. Θα μπορούσε να είχε συμβεί το αντίθετο.
• Η τηλεόραση «εκμεταλλεύεται» τον ηθοποιό ή το αντίστροφο;
Η τηλεόραση είναι ένα μέσο ανεξέλεγκτο, γι’ αυτό και χρειάζεται μέτρο στο πώς την αντιμετωπίζεις. Εγώ της φέρθηκα τίμια, όπως κι αυτή. Δεν έχω παράπονο. Ισα ίσα που μου άνοιξε πολλές πόρτες και με βοήθησε να προχωρήσω. Από αυτή την άποψη, μπορείς να πεις ότι την «εκμεταλλεύτηκα». Παρά ταύτα, η νοοτροπία της είναι βαθιά «καταναλωτική», οπότε θέλει αντίσταση για να μη γίνεις βορά και αναλωθείς.
• Εσείς δεν αλεστήκατε στον μύλο της φήμης;
Μα, ποια φήμη; Ολα είναι προσωρινά στη ζωή. Ποιος ο λόγος να επαναπαύεσαι σε μια δεδομένη επιτυχία; Για μένα, όλα είναι θέμα χαρακτήρα. Οταν ασχολείσαι με κάτι σοβαρά και θες να κάνεις πράγματα που αφορούν εσένα και τον κόσμο, βαδίζεις στη σωστή πλευρά. Αντίθετα, αν αντιμετωπίσεις υπερφίαλα τη φήμη, τότε κι αυτή θα σε αντιμετωπίσει έτσι. Η τηλεόραση, αλλά και το θέατρο, είναι θέμα χαρακτήρα.
• Πού αποδίδετε τον σεβασμό που εμπνέετε στο κοινό;
Στο ότι δεν κοροϊδεύω. Πιστεύω πως ο κόσμος είναι πολύ αγνός. Οταν νιώθει πως τον αγαπάς, σ’ το ανταποδίδει στο πενταπλάσιο. Κι εγώ τον αγαπώ και τον σέβομαι.
• Τι έχετε απολαύσει περισσότερο σ’ αυτή τη δουλειά;
Θα σας πω το ίδιο. Ειλικρινά έχω απολαύσει την επικοινωνία με τον κόσμο. Είναι μια καθημερινή ψυχοθεραπεία, μια μεγάλη οικογένεια. Σε οριακές στιγμές της ζωής μου ο κόσμος με στήριζε χωρίς να το ξέρει. Εχασα τη μάνα μου και τον πατέρα μου και το κοινό μού έδινε δύναμη από κάτω για να σταθώ στα πόδια μου, έπαιρνα λύτρωση απ’ το γέλιο και το δάκρυ τους. Στις πρόβες για τη «Λυσιστράτη» είχα ένα ατύχημα κι έπρεπε να χειρουργηθώ στο χέρι. Οταν βγήκα στην πρεμιέρα, λίγες μέρες μετά την εγχείρηση και με το χέρι δεμένο, ένιωσα τόσο όμορφα, ένα συναίσθημα μοναδικό, απερίγραπτο. Συγκινούμαι όταν εισπράττω αυτή την αποδοχή.
• Αντιμετωπίζετε τα πράγματα με αθωότητα, τι κι αν το επάγγελμά σας έχει σκληρό ανταγωνισμό.
Μα, δεν είπα ποτέ ότι μπήκα στο θέατρο για να κάνω καριέρα. Η καριέρα είναι μια λέξη πολύ μοναχική και το θέατρο είναι άθλημα ομαδικό.
• Στη Λυσιστράτη τι σας έλκει περισσότερο;
Η Λυσιστράτη για μένα είναι ιδέα, όχι ηρωίδα. Φέρει ένα αντιπολεμικό όραμα και λέει κάτι πολύ σπουδαίο. Οτι ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για πόλεμο, αλλά για έρωτα. Παίρνει την εξουσία στα χέρια της και τη χρησιμοποιεί για καλό. Χωρίς δόλο, χωρίς ιδιοτέλεια. Εγώ το συγκρίνω με αυτό που λέει και ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία». Να άρχουν οι άξιοι, οι ανιδιοτελείς, όσοι δεν έχουν προσωπικό συμφέρον. Κι έτσι βλέπεις πως η Ιστορία κάνει κύκλους. Ο,τι έλεγε ο Αριστοφάνης τότε, είναι εδώ στο σήμερα.
• Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Στην ατέλεια της ανθρώπινης φύσης. Εχουμε ξεχάσει να ζούμε ουσιαστικά. Δεν ξέρω για ποιον αναθεματισμένο λόγο εφηύρε ο άνθρωπος το χρήμα. Δεν του έφτανε η φύση; Εχουμε τόση ομορφιά μπροστά μας και λειτουργούμε σαν τυφλοί. Ισως γι’ αυτό σε μας τους ηθοποιούς αρέσει αυτή η δουλειά. Είναι σαν να επιστρέφουμε στις ρίζες μας μέσω τέτοιων κειμένων.
• Στο έργο το θηλυκό επιδιώκει το καλό και το αρσενικό το κακό. Μπορούμε να συναγάγουμε ότι η γυναικεία φύση είναι πιο ευγενής απ’ την ανδρική;
Ο Αριστοφάνης για μένα ήταν πρωτοπόρος στο ζήτημα της ισότητας των φύλων. Αγαπούσε τη γυναίκα, γι’ αυτό και στη «Λυσιστράτη» αναδεικνύει την αξία της. Η φύση της γυναίκας έχει μια ιδιαιτερότητα, που την κάνει να διαφέρει απ’ τον άνδρα. Μπορεί να γίνει μάνα. Να μεταγγίσει στον κόσμο τη ζωή. Αυτό είναι προσόν ανεκτίμητο. Οταν γίνεσαι μητέρα, βλέπεις τον κόσμο με άλλο μάτι, αγαπάς τους ανθρώπους διαφορετικά. Η κυοφορία είναι μια εμπειρία μοναδική, που δίνει στη γυναίκα μια δύναμη παραπάνω απ’ τον άνδρα.
• Εσείς θα μπορούσατε να γίνετε Λυσιστράτη; Να πάρετε την εξουσία στα χέρια σας; Να κατεβείτε στην πολιτική;
Η πολιτική είναι μια γλώσσα άγνωστη για μένα, τουλάχιστον έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα. Το μόνο που ξέρω είναι να παίζω θέατρο. Κι αυτό, πίστεψέ με, είναι βαθιά πολιτική πράξη. Δημιουργεί συνθήκες για πνευματική ανάταση. Δεν είναι και λίγο, αν το σκεφτείς.
• Πώς ήταν η συνεργασία σας με έναν αλλοδαπό σκηνοθέτη;
Σαν ένωση δύο πολιτισμών. Οδηγηθήκαμε απ’ το κείμενο, ο καθένας με τη δική του άποψη, ενώνοντας τα «εργαλεία» μας. Εχω διδαχτεί πολλά απ’ τον Γκραουζίνις. Κοινός στόχος μας πάντως ήταν ο άνθρωπος.
• Πώς το εννοείτε αυτό;
Η παράσταση δεν υπερτονίζει το σεξουαλικό στοιχείο, όπως έχουμε συνηθίσει σε άλλα ανεβάσματα του έργου. Εχουμε βασιστεί στη διαχρονικότητα του κειμένου, χωρίς άσκοπους νεωτερισμούς, διατηρώντας τον λόγο σχεδόν αυτούσιο με το πρωτότυπο. Αφήνουμε να ακουστεί η φωνή αυτής της γυναίκας, η προσπάθειά της να δημιουργήσει μέσα στον χαμό του πολέμου τις συνθήκες για αλλαγή.
*Info:«Λυσιστράτη» Αριστοφάνη. Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις. Μετάφραση-απόδοση: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. Παίζουν: Μαρία Καβογιάννη, Αντώνης Λουδάρος, Καίτη Κωνσταντίνου, Θανάσης Τσαλταμπάσης, Νάντια Κοντογεώργη, Μαργαρίτα Βαρλάμου. Σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Πάτσας. Μουσική: Δημήτρης Θεοχάρης. Επόμενοι σταθμοί περιοδείας: Κομοτηνή (26/8), Κιλκίς (27/8), Θεσσαλονίκη (28/8), Καβάλα (29-30/8), Σέρρες (31/8), Πετρούπολη (3/9), Βριλήσσια (5/9), Παπάγου (8-9/9) κ.α.
