Tου Βασίλη Γεώργα

Τη δυνατότητα «συνεκμετάλλευσης» ανάμεσα στις πετρελαϊκές εταιρείες για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που συνορεύουν μεταξύ τους ανοίγει η κυβέρνηση με τις συμβάσεις που κατατέθηκαν προς κύρωση στη Βουλή για τις τρεις πρώτες παραχωρήσεις περιοχών προς έρευνα στα Ιωάννινα, τον Πατραϊκό Κόλπο και το Κατάκολο. Οι συμβάσεις αυτές αναμένεται να αποτελέσουν οδηγό και εν όψει του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων που ετοιμάζεται να προκηρύξει το Δημόσιο στα μέσα Σεπτεμβρίου για το Ιόνιο και τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης. Τα κείμενα των συμβάσεων είχε υπογράψει η κυβέρνηση από τον περασμένο Μάιο με την ελληνο-αμερικανικών συμφερόντων Energean Oil και την καναδική Petra Petroleum για τη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων, τα Ελληνικά Πετρέλαια, την ιταλική Edison και την ιρλανδική Petroseltic για τον Πατραϊκό Κόλπο και επίσης της Energean Oil και τη βρετανική Trajan Oil για το Κατάκολο.

Με την κύρωσή τους από τη Βουλή οι συμβάσεις θα αποκτήσουν ισχύ νόμου ώστε να ξεκινήσει και πάλι μετά από 15 χρόνια «σιωπής» των γεωτρύπανων η έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, σε μια περίοδο που ευρύτερα η περιοχή της ΝΑ Μεσογείου αναδεικνύεται σταδιακά σε εναλλακτική πηγή τροφοδοσίας πετρελαίου και φυσικού αερίου για την Ε.Ε. Στα μέσα Σεπτεμβρίου αναμένεται και η προκήρυξη του μεγάλου γύρου παραχωρήσεων από το Δημόσιο για το Ιόνιο και τη Νότια Κρήτη, που θα αποτελέσει και το μεγάλο τεστ για το ενδιαφέρον ισχυρών πετρελαϊκών ομίλων να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα.

Εκμετάλλευση για 50 χρόνια

Στις πολυσέλιδες συμβάσεις μίσθωσης, με τις οποίες παραχωρείται το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης, καθορίζονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις των εταιρειών και τα δικαιώματα του Δημοσίου σε ό,τι αφορά τις τρεις περιοχές που θα ερευνηθούν. Αναλύονται τα έσοδα από την ενοικίαση και την εκμετάλλευση, τα χρονοδιαγράμματα που θα πρέπει να τηρηθούν, οι περιβαλλοντικές υποχρεώσεις, το καθεστώς φορολόγησης που θα ισχύσει κ.ά. Οι παραχωρήσεις είναι μακροχρόνιες και σε κάθε περίπτωση θα αργήσουν πολύ να αποδώσουν καρπούς. Στα τρία νομοσχέδια προβλέπεται πως η διάρκεια εκμετάλλευσης ορίζεται σε 25 χρόνια από την ημερομηνία που θα ανακαλυφθεί εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα, με δυνατότητα παράτασης μιας δεκαετίας. Συνολικά δηλαδή 35 χρόνια, χωρίς σε αυτό το διάστημα να συνυπολογίζεται η επταετής ή οκταετής περίοδος που παρέχεται κατά περίπτωση στις κοινοπραξίες για την εκτέλεση αρχικών ερευνών, αυξάνοντας έτσι σε πάνω από 50 χρόνια την περίοδο παραχώρησης.

Επιτροπές παρακολούθησης

Τα δικαιώματα παύουν να ισχύουν αν δεν τηρούνται οι διαδικασίες και το χρονοδιάγραμμα ενημέρωσης του Δημοσίου για τις έρευνες και τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης, ενώ προβλέπονται μικτές επιτροπές για την παρακολούθησή τους.

Σε περίπτωση που ένα κοίτασμα «επικοινωνεί» με κάποιο άλλο το οποίο ανήκει σε διαφορετικό μισθωτή, καταρτίζεται υποχρεωτικά πρόγραμμα ενοποίησης τόσο της έρευνας όσο και της εκμετάλλευσης. Το Δημόσιο δεν αναλαμβάνει κίνδυνο επένδυσης, καθώς προβλέπεται ότι το κόστος βαρύνει αποκλειστικά τους μισθωτές.

*Τα έσοδα του Δημοσίου ορίζεται ότι θα προέρχονται από τρεις πηγές:

1. Από τα μισθώματα (είτε σε χρήμα, είτε σε είδος) με το ποσοστό να διαμορφώνεται βάσει ειδικού συντελεστή υπολογισμού και να κλιμακώνεται σε 2%, 5%, 8%, 11%, 14%, 17% και 20%. Το μίσθωμα καταβάλλεται σε κάθε περίπτωση στο Δημόσιο ανεξάρτητα από την επίτευξη κέρδους και συμφωνήθηκε να αποτελεί συνάρτηση της αξίας των εξορυσσόμενων υδρογονανθράκων (ύψος παραγωγής), του συντελεστή εσόδων εξόδων καθώς και των γεωγραφικών, γεωλογικών και άλλων χαρακτηριστικών των περιοχών.

2. Από τη φορολογία εισοδήματος των εταιρειών που έχει καθοριστεί σε 20% συν πρόσθετο φόρο 5% υπέρ των Περιφερειών. Οι εταιρείες πέτυχαν ευνοϊκή φορολόγηση, καθώς διασφάλισαν επιπλέον μέσω των συμβάσεων πως δεν θα επιβαρυνθούν στο μέλλον από καμία άλλη τακτική ή έκτακτη εισφορά, ενώ απαλλάσσονται και από την προκαταβολή φόρου και μεγάλο μέρος των δαπανών τους θα εκπίπτει των κερδών, θα έχουν διαρκή δυνατότητα συμψηφισμού ζημιών κ.ά. Είναι σημαντικό ότι τη φορολογική υποχρέωση δεν θα την έχουν ως σύνολο οι κοινοπραξίες, αλλά ξεχωριστά κάθε εταιρεία που συμμετέχει.

3. Από στρεμματικές αποζημιώσεις που κυμαίνονται από 10 έως 20 ευρώ ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στο διάστημα της φάσης ερευνών και 200 ευρώ κατά την περίοδο της εκμετάλλευσης, καθώς και από πρόσθετα ανταλλάγματα όπως λ.χ. εφάπαξ ποσό κατά την υπογραφή της σύμβασης και επιπλέον εισφορές ανάλογα με τα επίπεδα παραγωγής.

Εως και 300 εκατομμύρια βαρέλια «βλέπουν» οι εταιρείες

Από τις τρεις συμβάσεις παραχώρησης προκύπτει πως οι κοινοπραξίες έχουν αναλάβει τη δέσμευση να υλοποιήσουν συνολικές επενδύσεις έως 78 εκατ. ευρώ κατά το αρχικό στάδιο των ερευνών (5-8 χρόνια) με σκοπό την επανεπεξεργασία σεισμικών δεδομένων, τη διάνοιξη ερευνητικών γεωτρήσεων κ.ά. Οι πετρελαϊκές εταιρείες που έχουν αναλάβει τις έρευνες, έχουν δηλώσει πως σε βάθος χρόνου οι συνολικές επενδύσεις στις τρεις περιοχές μπορεί να φτάσουν ώς και τα 700 εκατ. ευρώ, ενώ υποστηρίζουν πως υπάρχουν πιθανότητες να βρεθούν ως και 300 εκατ. βαρέλια πετρελαίου που θα αποφέρουν έσοδα 27 δισ. δολαρίων σε βάθος 35ετίας εκ των οποίων στο Δημόσιο αντιστοιχούν περί τα 6-10 δισ. δολάρια.

•Το αρχικό στάδιο ερευνών στα Ιωάννινα για την κοινοπραξία Energean Oil – Petra Petroleum ορίζεται σε οκτώ χρόνια και χωρίζεται σε τρεις φάσεις. Στο διάστημα αυτό η εταιρεία δεσμεύεται να δαπανήσει 30,9 εκατ. ευρώ σε επεξεργασία δεδομένων και διάνοιξη γεωτρήσεων. Η εταιρεία πλήρωσε αντάλλαγμα 500.000 ευρώ για την υπογραφή της σύμβαση παραχώρησης, ενώ θα πληρώσει bonus 1,5 εκατ. ευρώ όταν η παραγωγή της φτάσει στα 10 εκατ. βαρέλια και 15 εκατ. ευρώ αν υπερβεί ποτέ τα 100 εκατ. βαρέλια.

•Για τον Πατραϊκό (ΕΛΠΕ – Edison-Petroseltic) η αρχική περίοδος έρευνας θα είναι οκταετής με την ελάχιστη δαπάνη να ορίζεται σε 32 εκατ. ευρώ. Η κοινοπραξία θα πληρώσει 1 εκατ. ευρώ για τη σύμβαση και θα χρεωθεί με 1 εκατ. ευρώ αν επιτύχει μέση παραγωγή άνω των 5.000 βαρελιών έως και 4 εκατ. ευρώ αν φτάσει τα 25.000 βαρέλια την ημέρα.

•Στο Κατάκολο (Energean Oil -Trajan Oil) η υπογραφή της σύμβασης κόστισε 200 χιλ. ευρώ, η περίοδος ερευνών είναι 5 έτη και το ελάχιστο ποσό επενδύσεων από 600 χιλ. ευρώ έως 15 εκατ. ευρώ υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.