Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Τα ευρήματα της Αμφίπολης είναι εντυπωσιακά, ωστόσο η αποκωδικοποίησή τους παραμένει δύσκολη και σύνθετη. Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με βεβαιότητα αν δεν ολοκληρωθεί η ανασκαφική διαδικασία και οι εικασίες δίνουν και παίρνουν. Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, οι τρεις χώροι που φαίνονται πίσω από τις Σφίγγες και είναι γεμάτοι άμμο «φαίνεται ότι καταχώθηκαν κατά τη σφράγιση του ταφικού μνημείου». Ο αρχιτέκτονας δηλαδή, αφού ολοκλήρωσε το έργο, το κάλυψε με άμμο για να δυσκολέψει τους επίδοξους τυμβωρύχους. Αρχαιολόγοι, όμως, που έχουν ασχοληθεί επισταμένα με τους μακεδονικούς τάφους διαφωνούν, τονίζοντας ότι δεν ισχύει η τακτική σφράγισης με άμμο στην Ελλάδα. Βρίσκουν πιθανότερο η συσσώρευσή της να έγινε από τις πλημμύρες του Στρυμόνα.
Κατά μία άλλη εκδοχή, αυτό συναντάται ως πρακτική στους τάφους της Αιγύπτου. Κύκλοι αρχαιολόγων θεωρούν ότι θα μπορούσε να έχει εφαρμοστεί και στην Ελλάδα, πόσο μάλλον αν θεωρήσουμε ότι το μνημείο στον τύμβο Καστά είναι έργο του Δεινοκράτη, αγαπημένου αρχιτέκτονα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που τον είχε ακολουθήσει στη μεγάλη εκστρατεία. Ο Ρόδιος αρχιτέκτονας και τεχνικός σύμβουλος του στρατηλάτη θα μπορούσε να έχει κάνει χρήση των εμπειριών του από την Αίγυπτο. Ετσι κι αλλιώς, οι μέχρι τώρα ενδείξεις (Σφίγγες, θάλαμοι κ.ά.) μας λένε ότι πρόκειται για πολύ ιδιαίτερο μνημείο με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην Αίγυπτο.
«Διαπιστώθηκε ότι και στους τρεις χώρους, μετά τον τοίχο σφράγισης, υπάρχει χαλαρή αμμώδης επίχωση, ώς το μέγιστο ύψος της θόλου. Οι τρεις χώροι, που δημιουργούνται από την κατασκευή των εγκάρσιων διαφραγματικών τοίχων κατά μήκος της θόλου, φαίνεται ότι καταχώθηκαν κατά τη σφράγιση του ταφικού μνημείου. Οι τοίχοι, εν μέρει, λειτουργούν και ως στοιχεία αντιστήριξης των χαλαρών επιχώσεων. Τόσο το κενό στον εξωτερικό τοίχο σφράγισης όσο και οι οπές στα επόμενα διαφράγματα, που πιθανόν να έχουν προέλθει από αφαίρεση λίθων ή και από μη τοποθέτηση λίθων, φαίνεται ότι αποτελούν μέρος σχεδίου σφράγισης του τάφου», αναφέρει η ανακοίνωση.
Για πρώτη φορά λαμβάνουμε την πληροφορία, δηλαδή, ότι τα ανοίγματα μπορεί να μην είναι δείγμα τυμβωρυχίας ή φυσικής καταστροφής, αλλά μέρος του σχεδίου του αρχιτέκτονα. Ωστόσο κι αυτή είναι μια υπόθεση. Να θυμίσουμε ότι από τους 74 μακεδονικούς τάφους που ανοίχτηκαν, μόνο οι 6 δεν ήταν συλημένοι.
Επίσης, οι τρεις χώροι κατά μήκος της θόλου είναι ακόμη ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του μνημείου. Σύμφωνα με την τυπολογία, οι μακεδονικοί τάφοι είχαν δρόμο και θάλαμο ή δρόμο, προθάλαμο και θάλαμο. Για πρώτη φορά βλέπουμε μετά τον δρόμο να υπάρχουν τρεις χώροι.
Η ανακοίνωση αναφέρει ότι μετά την απομάκρυνση των χωμάτων από τον προθάλαμο (πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών) «αποκαλύφθηκε τμήμα μαρμαροθετημένου δαπέδου, με λευκά, μικρά ακανόνιστα τμήματα μαρμάρου, σε κόκκινο φόντο, σωζόμενο σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Στο κατώφλι του πρώτου διαφραγματικού τοίχου των Σφιγγών εντοπίστηκαν επί της νωπογραφίας, η οποία το κάλυπτε, ίχνη μπλε χρώματος».
Παράλληλα με την ανασκαφική έρευνα εξελίσσονται με εντατικούς ρυθμούς τα έργα των εργοταξιακών υποδομών και η θωράκιση του μνημείου και του ευρύτερου χώρου από απρόσμενες καιρικές συνθήκες.
