Του Τάσου Κωστόπουλου
Τη στιγμή ακριβώς που η κυβέρνηση Σαμαρά ποινικοποιεί την «κακόβουλη» αμφισβήτηση γενοκτονιών, το υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε να κλείσει για τους ερευνητές το τμήμα του αρχείου του που αφορά τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Νεότουρκους το 1915. Κι αυτό, ενώ απέχουμε λίγους μόνο μήνες από τη συμπλήρωση ενός ακριβώς αιώνα από τη σφαγή, η επισκόπηση και η ανάλυση της οποίας αναμένεται ν’ αποτελέσουν το κατεξοχήν ιστοριογραφικό γεγονός της ερχόμενης χρονιάς σε διεθνή κλίμακα. Ως πρόσχημα του αποκλεισμού επιστρατεύεται η «ψηφιοποίηση» του συγκεκριμένου αρχείου, που από μια διαβολική σύμπτωση φέρεται ν’ αποφασίστηκε ακριβώς τη στιγμή που -λόγω επετείου- το περιεχόμενό του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οπως προκύπτει δε από το έγγραφο που φέρνουμε σήμερα στη δημοσιότητα, ο αποκλεισμός αυτός συνοδεύεται από την απροκάλυπτα λογοκριτική απαίτηση, οι ερευνητές να υποβάλουν προκαταβολικά στο υπουργείο «το πλαίσιο της έρευνάς τους».
Το ντοκουμέντο
Στις 30 Ιουνίου ο γράφων κατέθεσε στο Ιστορικό Αρχείο του ΥΠΕΞ αίτηση να μελετήσει «την ελληνική προξενική αλληλογραφία σχετικά με τη γενοκτονία των Αρμενίων (1894-1896 και 1915-1920)», με σκοπό τη σύνταξη ιστορικού άρθρου. Το περιεχόμενο του αιτήματος ήταν σαφές κι αφορούσε συγκεκριμένους φακέλους, αποχαρακτηρισμένους εδώ και πολλές δεκαετίες. Τίποτα δεν προμήνυε, ως εκ τούτου, την αρνητική απάντηση εκ μέρους του υπουργείου, πόσω μάλλον την αιτιολογία της. Αιτιολογία που, σημειωτέον, δεν έχει προσωπικό χαρακτήρα αλλά αφορά τη συνολική πρόσβαση των ερευνητών στους εν λόγω φακέλους, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τις αντιλήψεις της κυβέρνησης Σαμαρά για την ελευθερία της ιστορικής έρευνας. Υπενθυμίζουμε εδώ πως η προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του ΥΠΕΞ, Φωτεινή Τομαή, που υπογράφει «εντολή υπουργού» το επίμαχο έγγραφο, δεν είναι μια απλή δημόσια υπάλληλος αλλά (ατυχήσασα) υποψήφια ευρωβουλευτής της Ν.Δ. κατά τις πρόσφατες εκλογές.
Το πλήρες κείμενο της απορριπτικής απάντησης (Φ. 7100.1/213/ΑΣ 459, Αύγουστος 2014) έχει ως εξής:
«Σε απάντηση αιτήματός σας για έρευνα σε φακέλους του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου ΥΠΕΞ σας ενημερώνομε ότι α) το υλικό που σας ενδιαφέρει βρίσκεται προσωρινά υπό δέσμευση λόγω ψηφιοποίησής του, β) εν αναμονή εξέτασης του αιτήματός σας, παρακαλούμε να προσκομίσετε περίληψη που να ορίζει το πλαίσιο της έρευνάς σας διότι σε καμμία περίπτωση μπορεί να εννοηθεί ως περίληψη η χειρόγραφη σελίδα μίας και ημίσεως σειράς που συνοδεύει την αίτησή σας.
Με εντολή Υπουργού
Η Προϊσταμένη
Φωτεινή Τομαή-Κωνσταντοπούλου
Εμπειρογνώμων Πρεσβευτής
Σύμβουλος Α΄»
Αμείλικτα ερωτήματα
Τα ερωτήματα που προκύπτουν από το παραπάνω έγγραφο είναι προφανή:
*Με ποιο σκεπτικό και από ποιους αποφασίστηκε, λίγους μόλις μήνες πριν από την επέτειο της αρμενικής γενοκτονίας, το κλείσιμο των φακέλων του ΥΠΕΞ με τις αναφορές των Ελλήνων προξένων της εποχής για τα γεγονότα; Ποια ακριβώς (διπλωματικά ή άλλα) συμφέροντα εξυπηρετεί η απόκρυψη της μαρτυρίας τους για τη σφαγή;
*Τι είδους ελευθερία της ιστορικής έρευνας συνεπάγεται η υποχρέωση των ερευνητών να υποβάλλουν προκαταβολικά σε μια δημόσια υπηρεσία το «πλαίσιο» της δουλειάς τους, χωρίς να έχουν καν δει το αρχειακό υλικό που θέλουν να μελετήσουν, προκειμένου να τους επιτραπεί η πρόσβαση σ’ αυτό; Πόσο σύννομη είναι μια τέτοια απαίτηση, η οποία έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση τόσο με το άρθρο 16§1 του ισχύοντος Συντάγματος («η έρευνα είναι ελεύθερη», η δε «ανάπτυξη και προαγωγή της αποτελεί υποχρέωση του Κράτους») όσο και με τον υφιστάμενο Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν. 2690/99, άρθρο 5) που επιβάλλει την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στα δημόσια έγγραφα που τους ενδιαφέρουν;
Οσο κι αν φαντάζει δευτερεύουσα σε σχέση με την επικείμενη ανάθεση καθηκόντων λογοκριτή στους εισαγγελείς και τα δικαστήρια, η προληπτική «απόσυρση» των τεκμηρίων της αρμενικής γενοκτονίας από τα βέβηλα μάτια του κοινού είναι αρκετά εύγλωττη για τη χρήση που η κυβέρνηση επιφυλάσσει στο ιστορικό παρελθόν. Πρόκειται αναμφίβολα για πραγματικό σκάνδαλο, το οποίο δεν αφορά βέβαια μια απλή υπάλληλο αλλά τον ίδιο τον πρωθυπουργό που την επέλεξε ως υποψήφιά του για την Ευρωβουλή και τη διατηρεί στο κρίσιμο πόστο του θεματοφύλακα της συλλογικής μας μνήμης.
