Της Παρής Σπίνου
Εδώ είναι ο παράδεισος κι η κόλαση εδώ, πιστεύει ο Μικελάντζελο Πιστολέτο, ο διεθνούς φήμης Ιταλός καλλιτέχνης, πρωτοπόρος της Αρτε Πόβερα. Από τη μια γινόμαστε μάρτυρες, ακόμα και αποδέκτες βίαιων σκηνών και γεγονότων που συγκλονίζουν τον πλανήτη, από την άλλη η τέχνη μάς προκαλεί να κάνουμε την υπέρβαση προς έναν ιδανικά ουτοπικό χώρο. Οπως ο «Τρίτος Παράδεισος», η εντυπωσιακή, πολυδιάστατη έκθεσή του στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας, στο πλαίσιο των φετινών Αισχυλείων.
«Ο παράδεισος είναι ένας κήπος και ο κήπος δεν μπορεί να υπάρχει πουθενά αλλού παρά μόνο στον πλανήτη Γη», είπε ο Πιστολέτο στα εγκαίνια. «Ετούτη εδώ τη στιγμή, σε τούτη την ιστορική συγκυρία, που βιώνουμε την εποχή των συγκρούσεων, μπορούμε μέσα από αυτό το έργο όλοι μας να γίνουμε πρωταγωνιστές και δημιουργοί του. Αυτή είναι η ελπίδα…»
Ο διάσημος εικαστικός πρώτη φορά εκθέτει στην Ελλάδα. Eκανε ειδικά για την Ελευσίνα τρεις μεγάλες εγκαταστάσεις με αρχετυπικούς συμβολισμούς, που διατρέχουν τον χωροχρόνο και συνδέουν τον μύθο με το σήμερα. «Οι τραγικές φιγούρες που έφτασαν φέτος το καλοκαίρι από τις χώρες σε εμπόλεμη κατάσταση, η φυγή των προσφύγων και των μεταναστών, οι καπνοί των εκρήξεων, οι σήραγγες στη Λωρίδα της Γάζας, οι γιγαντιαίοι κρατήρες που βρέθηκαν στο έδαφος της Σιβηρίας από το λιώσιμο των πάγων αποτελούν βιβλικές μαρτυρίες της κυριαρχίας του Πλούτωνα ή του Αδη στον πλανήτη Γη. Η κατάδυση στον μύθο με τη δύναμη της τέχνης μπορεί να οδηγήσει σε συλλογική αλλαγή πορείας», επισημαίνει.
Η έκθεση εγκαινιάστηκε με μια παράξενη πομπή. Ηταν φιλότεχνοι και κάτοικοι της Ελευσίνας που ακολούθησαν την «Αφροδίτη των κουρελιών», το πασίγνωστο έργο που ο Πιστολέτο είχε φιλοτεχνήσει το 1967, με πρωταγωνίστρια τη θεά της ομορφιάς. H Μαίρη Ζυγούρη το κουβαλούσε μέσα σε ένα καρότσι γεμάτο κουρέλια. Ετσι η νεαρή εικαστικός δημιούργησε μια πρωτότυπη διαδραστική περφόρμανς, την «Αφροδίτη των κουρελιών σε μετάβαση», ανακαλώντας τη θεότητα μέσα στην ασχήμια της σύγχρονης κρίσης.
Για τον Πιστολέτο είχε προηγηθεί σκληρή δουλειά εβδομάδων. Τρύπησε το τσιμέντο στο προαύλιο του Ελαιουργείο για να χαράξει το σύμβολο του Τρίτου Παραδείσου που έχει επινοήσει και την τελευταία δεκαετία επανασχεδιάζει με διαφορετικά υλικά. Αποτελείται από τους κύκλους του συμβόλου του απείρου, «οι οποίοι απεικονίζουν τα δύο άκρα, τα δύο αντίθετα, το καλό, το κακό, το όμορφο, το άσχημο», ενώ ανάμεσά τους έχει παρεμβάλει ακόμη έναν κύκλο, «που ενώνει τα άκρα, τα αντίθετα». Πλέον, έσκαψε το έδαφος με εκρηκτική ενέργεια για να επιτύχει την κάθαρση και να νοηματοδοτήσει εκ νέου τον μύθο της Ελευσίνας: την ιδεώδη επικοινωνία μεταξύ της γονιμότητας της γης (Δήμητρα) και της κυριαρχίας της ύλης και του πλούτου (Πλούτωνας), χάρη στον σπόρο της τέχνης (Περσεφόνη).
Στα δυο γειτονικά κτίρια κατασκεύασε δύο λαβυρίνθους από χαρτόνι, που δεν έχουν στο κέντρο τον Μινώταυρο. Στον πρώτο λαβύρινθο υπάρχει ένα τραπέζι αντικατοπτρισμού στο σχήμα της Μεσογείου (οι επισκέπτες μπορούν να βλέπουν ο ένας τον άλλο και να συνδιαλέγονται), ενώ στον δεύτερο βλέπουμε ένα μεγάλο κορμό δέντρου, από όπου ξεπροβάλλει ένα νέο κλωνάρι που μόλις έχει βλαστήσει. Μια ευχή αναγέννησης.
«Θέλησα μέσα από την παρουσία μου εδώ να παντρέψω τον μύθο με την ουτοπία και να δημιουργήσουμε μια καινούργια προοπτική για το μέλλον. Γιατί η ουτοπία θα αποτελέσει τον μύθο του μέλλοντος», είπε ο φημισμένος Ιταλός καλλιτέχνης. Και το κοινό τον χειροκρότησε θερμά για το αισιόδοξο μήνυμα που στέλνει με το έργο του.
INFO: «Τρίτος Παράδεισος» του Μικελάντζελο Πιστολέτο, στο Παλαιό Ελαιουργείο, παραλία Ελευσίνας, καθημερινά 18.00-23.00, είσοδος 3 ευρώ. «Αφροδίτη των κουρελιών σε μετάβαση», της Μαίρης Ζυγούρη, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Λεωνίδας Κανελλόπουλος» (τηλ. 210-5565613), καθημερινά 10.00-13.00 και 18.00-21.00, εκτός Δευτέρας, είσοδος ελεύθερη. Και τις δύο εκθέσεις, που θα διαρκέσουν μέχρι 5 Οκτωβρίου, επιμελείται η Μανουέλα Γκαντίνι.
