Η δυτική Καρυάτιδα δέχεται τη φροντίδα των επιστημόνων
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες φτιαγμένες από θασίτικο μάρμαρο, με πλούσια κόμη και μπούκλες ριγμένες στους ώμους, στολισμένες με σκουλαρίκια και φορώντας χιτώνα με μανίκια, αποκαλύφθηκαν στη δεύτερη είσοδο του χώρου, στο μνημείο στον λόφο Καστά. Το πρόσωπο της δυτικής σώζεται σχεδόν ακέραιο και μας αποκαλύπτει την ομορφιά της. Της ανατολικής, δυστυχώς, λείπει εξ ολοκλήρου. Πληγή που προκάλεσαν τυμβωρύχοι ή βάνδαλοι του μνημείου;
Τίποτα, ωστόσο, αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να μειώσει την ομορφιά τους και την αξία του ευρήματος, που ήρθε στο φως μόλις το απόγευμα του Σαββάτου από τους ανασκαφείς με επικεφαλής την Κατερίνα Περιστέρη. Να σημειώσουμε ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται Καρυάτιδες σε ταφικό μνημείο στον ελληνικό χώρο, στοιχείο που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής στην ερμηνεία του και υπογραμμίζει την ιδιαιτερότητα του μνημείου.
Παραπέμπει δε στην Αθήνα, καθώς οι Καρυάτιδες αποτελούν χαρακτηριστικό αθηναϊκό αρχιτεκτονικό στοιχείο, με κορυφαίο παράδειγμα τη νότια πλευρά του Ερεχθείου. Εκεί, αντί για κίονες έχουμε 6 αγάλματα κορών, τις Καρυάτιδες, που στηρίζουν την οροφή του.
Οσο για τη θέση την οποία έχουν οι Καρυάτιδες, είναι εξίσου σημαντική καθώς το δεξί χέρι της μιας και το αριστερό της άλλης είναι προτεταμένα, ώστε «με την κίνησή τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο», τονίζουν οι αρχαιολόγοι. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι ότι μπροστά από τις Καρυάτιδες, και από το ύψος της μέσης τους και κάτω, αποκαλύφθηκε και δεύτερος τοίχος σφράγισης «από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5 μ. που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και η πρόσοψη του ταφικού μνημείου». Αν και τα θρυμματισμένα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι το μνημείο έχει δεχθεί σύληση, ουδείς μπορεί αυτή τη στιγμή να πει τι κατάφεραν να διαπράξουν, τελικά, οι συλητές.
Κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις επίσης μαρμάρινες παραστάδες, αποκαλύφθηκαν δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες, από θασίτικο μάρμαρο. Δεξιά, από την ανατολική Καρυάτιδα λείπει εξ ολοκλήρου το πρόσωπο
Το απόγευμα του Σαββάτου η ανασκαφική ομάδα βρισκόταν σε απόλυτη εγρήγορση στον λόφο Καστά. Οι εργασίες της αφαίρεσης των αμμωδών επιχώσεων στο εσωτερικό του μνημείου προχωρούσαν αποκαλύπτοντας νέα ευρήματα. Μέχρι που η σκαπάνη έφερε στο φως τις εξαιρετικές Καρυάτιδες.
«Η χαρά κυριάρχησε, όπως κάθε φορά που αντικρίζεις καινούργιο εύρημα. Οντως είναι πολύ όμορφες, ωστόσο οι ερμηνείες έπονται. Αυτά που ανακοινώνουμε είναι τα δεδομένα. Τίποτα παραπάνω για την ώρα. Η αρχαιολογία χρειάζεται ψυχραιμία, υπομονή κι επιμονή», σχολιάζουν στην «Εφ.Συν.» υψηλόβαθμοι κύκλοι του ΥΠΠΟΑ. «Η ανασκαφή προχωράει με τους ρυθμούς που απαιτούνται και είναι τακτική. Αν δεν στερεώσεις, δεν μπορείς να αποχωματώσεις για να προχωρήσεις. Αυτή η διαδικασία ακολουθείται και εδώ».
Τα κεφάλια και τα μπούστα από τις Καρυάτιδες αποκαλύφθηκαν όταν αφαιρέθηκε η άμμος, στον χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο. Βρέθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις επίσης μαρμάρινες παραστάδες. Στις δύο γυναικείες μορφές σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, τα οποία παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης, των αρχαϊκών αναθημάτων, δηλαδή, που βρέθηκαν θαμμένα βορειοανατολικά του Ερεχθείου της Ακρόπολης και «συνδέονται με τη συνήθεια των πλούσιων κοριτσιών της Αθήνας να υπηρετούν για ένα διάστημα της νεανικής τους ζωής στη λατρεία της Αθηνάς» (Πάνος Βαλαβάνης «Η Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της»). Στη συνέχεια οι πατεράδες τους αφιέρωναν αγαλματίδια των θυγατέρων τους στο ιερό της θεάς. Εξαιρετικά δείγματα έχουμε στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Στο κάτω μέρος της η πλάκα είναι διακοσμημένη σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα. Πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου
Η ανακοίνωση μας πληροφορεί επίσης ότι τα χέρια από τις δύο Καρυάτιδες της Αμφίπολης «ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών, ενισχύοντας τη μέχρι τώρα αρχαιολογική άποψη ότι το μνημείο και τα άλλα ευρήματα ανήκουν στον ίδιο άνθρωπο και το εργαστήριό του. Ανάμεσα στα χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως από τα δάχτυλα ή τμήμα της παλάμης τους. Πριν από την αποκάλυψη των Καρυατίδων είχε έρθει στο φως (την περασμένη Παρασκευή) μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα (μήκους 4,2 μ., πλάτους 1 μ. και πάχους 0,21 μ.) η οποία σώζεται σε άριστη κατάσταση. Αποκαλύφθηκε «σε απόσταση περίπου 2 μέτρων από τη θόλο και 4,5 μέτρων, περίπου, από το δάπεδο». Στο κάτω μέρος της υπάρχει διακόσμηση σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα (τα κοίλα τετράγωνα που σχηματίζονται στην οροφή από τα διασταυρωμένα δοκάρια της) με ρόδακα στο κέντρο. Και όπως γράφουν οι αρχαιολόγοι, «πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου».
Τέλος, να πούμε ότι κατά τις προηγούμενες ημέρες πραγματοποιήθηκε στον εργοταξιακό χώρο του λόφου Καστά ευρεία σύσκεψη υπό τη γενική γραμματέα του ΥΠΠΟΑ Λίνα Μενδώνη, με τη διεπιστημονική ομάδα, την Κ. Περιστέρη και τη συμμετοχή στελεχών της Διεύθυνσης Αρχαίων Μνημείων του υπουργείου. Εγινε συνολική εκτίμηση των μέτρων που έχουν ληφθεί για την προστασία του μνημείου και μετά την καταρρακτώδη βροχή, «τα οποία και κρίθηκαν απολύτως ικανοποιητικά».
