Ακης Καράνος, «Ηρωική έξοδος – είσοδος»
Της Παρής Σπίνου
Στη Θεσσαλονίκη κάνουν τέχνη, όχι πόλεμο. Στο πρώην στρατόπεδο του μακεδονομάχου Κόδρα, στην Καλαμαριά, οργανώνεται και φέτος από τις 12 Σεπτεμβρίου το Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης «Πεδίο Δράσης Κόδρα 2014», που αναδεικνύει το έργο νέων καλλιτεχνών και προσεγγίζει τη σύγχρονη εικαστική παραγωγή στη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, το βίντεο, το διαδίκτυο καθώς και σε κάθε άλλη πειραματική μορφή τέχνης.
Εχουν περάσει 14 χρόνια από τότε που ντόπιοι καλλιτέχνες «κατέλαβαν» το εγκαταλειμμένο στρατόπεδο, κάνοντας την πρώτη κίνηση για τη δημιουργία ενός φεστιβάλ που έγινε θεσμός και κινητοποιεί την πόλη. Ωστόσο, τα προβλήματα σε θέματα υποδομής συσσωρεύονται αντί να επιλύονται, χρόνο με τον χρόνο.
«Τα κτίρια του στρατοπέδου καταρρέουν. Εχουν κηρυχθεί διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού, ωστόσο έχουν αφεθεί στην τύχη τους, ενώ δεν επιτρέπεται στον Δήμο Καλαμαριάς να αναλάβει πρωτοβουλία, παρότι έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον», μας λέει ο Δημήτρης Μιχάλαρος, διευθυντής και κεντρικός επιμελητής του Πεδίου Δράσης Κόδρα. «Στο Διοικητήριο, όπου φιλοξενούνται εκθέσεις, η οροφή έχει καταστραφεί από κεραυνό. Χρειάζεται συντήρηση αμέσως. Φέτος αναγκαστήκαμε να κλείσουμε δύο αίθουσες του Διοικητηρίου, ενώ του χρόνου δεν ξέρουμε αν θα μπορέσουμε να το χρησιμοποιήσουμε».
Η φετινή διοργάνωση έχει ιδιαίτερο στίγμα και μεγαλύτερη διάρκεια. Κατ’ αρχάς τον κύριο λόγο έχουν νέοι σε ηλικία, 30άρηδες καλλιτέχνες και επιμελητές εκθέσεων. Η κεντρική έκθεση διαπραγματεύεται ένα επίκαιρο θέμα: «I need a hero – Πολύτιμες Υλες σε Σπουδαίους Καιρούς», με επίκεντρο την έννοια της σύγχρονης ταυτότητας σε καιρούς κρίσης και απόκρισης. Παράλληλα στο πλαίσιο ενός προγράμματος residency (φιλοξενίας) δημιουργούνται έργα επί τόπου από τους Ράνια Μπέλλου, Κώστα Χριστόπουλο, Αλέξανδρο Κακλαμάνο και Εριφύλη Μπάλλα. Επίσης, γίνεται ένα άνοιγμα προς το κοινό και την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Αρχαιολογικό Μουσείο, την Αρχαία Αγορά και το Μπέη Χαμάμ. Τέλος, οι εθελοντές δίνουν παλμό στο φεστιβάλ, συμμετέχουν σε βιωματικά εργαστήρια και ημερίδες και παρακολουθούν σχετική εκπαίδευση-ενημέρωση σε θέματα πολιτισμού.
Αλέξανδρος Κακλαμάνος «Full circle» (βίντεο)
* Διατυπωμένο περισσότερο ως ερώτημα παρά ως αίτημα ή κατάφαση, το θέμα της κεντρικής έκθεσης «Ι need a hero», που θα φιλοξενηθεί στους Κοιτώνες του πρώην στρατοπέδου (12-28/9, κεντρικοί επιμελητές: Ανθή Αργυρίου, Παναγής Κουτσοκώστας), έχει αφετηρία τη μεταιχμιακή περίοδο που βιώνουμε και τις συνέπειες της επικείμενης μετάβασης. «Τι χαρακτηρίζει τους Ελληνες και την Ελλάδα σήμερα; Πώς μας έχουν σμιλέψει οι ήρωες, η ιστορία και το παρελθόν; Πώς τοποθετούμαστε στον παγκόσμιο χάρτη; Τι πολιτισμό εξάγουμε σήμερα;» Αυτά είναι ορισμένα από τα ζητήματα που πραγματεύονται οι καλλιτέχνες, εξηγεί ο Δ. Μιχάλαρος. Συμμετέχουν οι: Γ. Αγγελόπουλος, Χρ. Βαγιάτας, Χρ. Βαλσαμάκη, Α. Καράνος, Ο. Λάζος, Δ. Μεράντζας, Α. Παπαδόπουλος, Μ. Κρεμέτη, Β. Φρασιόλα κ.ά.
* Ανάλογο είναι και το σκεπτικό της έκθεσης «Kodra Fresh – Οι ήρωες πέθαναν. Ζήτω οι ήρωες!», στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, με τις προτάσεις 34 ελπιδοφόρων δημιουργών, αποφοίτων και τελειοφοίτων Σχολών Καλών Τεχνών (17/9-4/10). «Πώς διαμορφώνονται σε εποχές κρίσης και σύγχυσης η ανάγκη, η κατασκευή και η χρήση ηρώων και συμβόλων; Ποια στοιχεία κρατάμε σήμερα ως “πολύτιμες ύλες” προκειμένου να αφηγηθούμε το παρελθόν;» Οι νέοι καλλιτέχνες προσεγγίζουν μέσα από τα έργα τους ίχνη του ηρωικού παραδείγματος, αλλά και τη ρήξη μαζί του, από τα ομηρικά έπη, την Παλαιά Διαθήκη, την Ελληνική Επανάσταση, τους αγίους, ώς τα κόμικς και τον κινηματογράφο. Χαρτογραφούν την πολυσημία και τα ερμηνευτικά σχήματα του ηρωικού συμβολισμού, σε μια κλίμακα που εκτείνεται από τη λατρεία ώς την αποκαθήλωση. Συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι Α. Αγάθου, Β. Αλεξάνδρου, Δ. Γκέτσις, Γ. Δελατόλλας, Μ. Θηβαίου, Χρ. Κατσαδιώτης, Ε. Κορόνα, Δ. Κούτσιανου, Φ. Μωραΐτης, Ν. Παναγιωτόπουλος, Χρ. Σκούρτης, Γ. Τρύφων, Μ. Χριστοπούλου κ.ά.
Κλεομένης Κωστόπουλος, «For sale»
* Στο κτίριο εισόδου του στρατοπέδου Κόδρα θα παρουσιαστεί διαδικτυακή έκθεση σύγχρονης τέχνης των Κ. Αθανασοπούλου, Ν. Αλμπάνη, Ν. Χαλκιαδάκη, Κ. Παπαμιχαλόπουλου (12-28/9).
* Στο Διοικητήριο του στρατοπέδου θα φιλοξενηθεί έκθεση των φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε επιμέλεια του λέκτορα Βασίλη Βασιλακάκη (12-28/9).
* Στο Πολύγωνο του στρατοπέδου θα στηθεί η εγκατάσταση του Κωστή Σπανόπουλου με τίτλο «Super Food», σε παραγωγή του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (12-28/9).
* Στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη» θα οργανωθεί συνέδριο με θέμα την εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης και τις πολιτικές και φιλοσοφικές της διαστάσεις (13/9).
* Ατομικές εκθέσεις των «φιλοξενούμενων» καλλιτεχνών θα φιλοξενηθούν εντός και εκτός στρατοπέδου. Στο Κόδρα θα δούμε αναδρομική του Κώστα Χριστόπουλου με τίτλο «Pank!» και της Ράνιας Μπέλλου με επίκεντρο τον Λευκό Πύργο (12-28/9). Στην Αρχαία Αγορά η Εριφύλη Μπάλλα θα παρουσιάσει την ενότητα «Αποτρόπαια» και στο Μπέη Χαμάμ ο Αλέξανδρος Κακλαμάνος την «Αόρατη πόλη» (14/9-5/10).
* Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης αναμένεται η έκθεση του δίδυμου Kalos&Klio με τίτλο «Βίαιο μετάξι: πένθιμα πέπλα ως αντικείμενα μνήμης» (Ιανουάριος 2015).
«Το Πεδίο Δράσης Κόδρα γίνεται πραγματικότητα χάρη σε μια υπερπροσπάθεια και στην προσωπική, ανιδιοτελή προσφορά των συντελεστών. Θέλουμε να περάσουμε το μήνυμα στην κοινωνία πως δεν απελπιζόμαστε σε καιρούς κρίσης, πως αρθρώνουμε λόγο και πως από μια μικρή σπίθα θα δοθεί φλόγα», μας λέει ο Δ. Μιχάλαρος. Κρούει όμως τον κώδωνα κινδύνου για το φεστιβάλ, το κόστος του οποίου ανέρχεται περίπου στα 65.000 ευρώ ετησίως. «Δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε όταν λήξει το ΕΣΠΑ, το 2015». Ασφαλώς ο επιτυχημένος θεσμός πρέπει να συνεχιστεί και το πρώην στρατόπεδο να αξιοποιηθεί ως χώρος πρασίνου – ένα πάρκο καθαρό, περιποιημένο, φυλαγμένο και προσιτό στο κοινό.
