Η διαμόρφωση της δημόσιας και της ιδιωτικής σφαίρας κατά την εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού από τον 19ο αιώνα μέχρι της μέρες μας μέσα από τις πολλαπλές εκφάνσεις της καθημερινότητας.

Αξιολογώντας με ευαισθησία ένα πλήθος πηγών και παραδειγμάτων από τους τρεις τελευταίους αιώνες της ιστορίας του δυτικού πολιτισμού, ο Σένετ ζητά να φωτίσει μιαν ουσιώδη στροφή: εκείνη που οδήγησε από την εναρμόνιση της δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας στην σύγκρουσή τους και στη σημερινή πρόταξη του ιδιωτικού στοιχείου απέναντι στο δημόσιο ως συνέπεια του κατακερματισμού της κοινωνίας σε άτομα.

Η δημόσια σφαίρα ήταν ένας αυτονόητος χώρος εκδίπλωσης του ατόμου πέρα από τον στενό κύκλο της οικογένειας και των προσωπικών του φίλων· η επαφή με ξένους και συνάμα η απόσταση απ' αυτούς, όπως την καθόριζαν κανόνες ευγενείας και συμπεριφοράς, αποτελούσε το φυσικό πεδίο ανάπτυξης δραστηριοτήτων, όχι απλώς επαγγελματικών, αλλά και πολιτισμικών, πολιτικών και κοινωνικών με την ευρύτερη έννοια.

Η πρόταξη του προσωπικού και ιδιωτικού στοιχείου, συχνά υπό το πρόσχημα της αμεσότητας, γκρεμίζει ακριβώς τις λεπτές εκείνες αποστάσεις και συμβάσεις, οι οποίες καθιστούν δυνατή τη λειτουργία της δημόσιας σφαίρας. Ενώ φαίνεται να γκρεμίζονται τείχη, στην πραγματικότητα εγκαθιδρύεται η «τυραννία της οικειότητας»!

Μιλάμε για την ανελέητη πάλη των ναρκισσισμών – η ίδια η πολιτική βλέπεται υπό το πρίσμα ιδιωτικών και ψυχολογικών παραγόντων. Ο Σένετ παρακολουθεί τη διαμόρφωση αυτών των φαινομένων, που συνιστούν την καθημερινή μας εμπειρία στις σύγχρονες δυτικές μαζικές δημοκρατίες, σε πολλές εκφάνσεις και διεργασίες ήδη από τον 19ο αι.: στη ζωή της πόλης και στην οικογένεια, στη μόδα και στην εμπορευματοποίηση, στην πολιτική ρητορική και στο θέατρο, στη λογοτεχνική κίνηση και στην αρχιτεκτονική.

Διαβάστε ΕΔΩ συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών», στον Τάσο Τσακίρογλου.

Ρίτσαρντ Σένετ – βιογραφικό

Ο Ρίτσαρντ Σένετ είναι ένας από τους πλέον ευρηματικούς στοχαστές-κοινωνιολόγους της εποχής μας. Δηλώνει ακτιβιστής (είχε εμπλακεί ενεργά στο κίνημα “Καταλαμβάνοντας τη Γουόλ Στριτ” («Occupy Wall Street»)και πως προερχεται από από τη Νέα Αριστερά και υπήρξε μαθητής της σπουδαίας φιλοσόφου, Χάνα Αρεντ.

Γεννημένος στο Σικάγο το 1943, μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1960 εγκαταλείπει τις μουσικές σπουδές του και ξεκινά την καριέρα του στην κοινωνιολογία. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και στο Χάρβαρντ και γίνεται ένας από τους συνιδρυτές του New York Institute for the Humanities στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Για πολλά χρόνια μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο London School of Economics, ενώ για μεγάλα διαστήματα έχει διδάξει στο ΜΙΤ και στο Κέμπριτζ.

Του έχουν αποδοθεί δεκάδες έπαινοι και βραβεία από σημαντικούς επιστημονικούς φορείς. Πολλά από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Ο Σένετ, που είναι παντρεμένος με τη Σάσκια Σάσεν, εξακολουθεί να παίζει μουσική δωματίου και δηλώνει φανατικός μάγειρας.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα εξής: «Η τυραννία της οικειότητας» (Νεφέλη, 1999), «Οι χρήσεις της αταξίας» (Τροπή, 2004), «Ο τεχνίτης» (Νησίδες, 2011), «Ο ελαστικοποιημένος άνθρωπος» (Πεδίο, 2010).

Έχει δηλώσει για τη σημερινή κρίση:

• «Η εργασία και οι κοινωνικοί δεσμοί αποτελούν τον πυρήνα της κατανόησης του σύγχρονου πολιτισμού».
• «Η αποδιάρθρωση της εργασίας έχει σοβαρές επιπτώσεις στο άτομο, ως πολιτικό ον. Πώς περιμένουμε να σκεφτεί ένας άνεργος;»
• «Είναι σημαντικό να μη διαβάσουμε τη σημερινή κρίση με όρους του παρελθόντος. Δεν πιστεύω πως θα κρατήσει λίγο – θα μας ακολουθεί για δεκαετίες!»
• «Τα σημερινά προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας δεν λύνονται με τεχνάσματα οικονομικής χειραγώγησης . Δεν αντιμετωπίζεται η κρίση με αλλαγές στις τράπεζες ή με τις άχρηστες ιδέες του ΔΝΤ!»
• «Για να αντιμετωπιστεί όμως η κρίση οφείλει κανείς να σκεφθεί σοβαρά ποιο είναι το πρόβλημα – κάτι που δεν κάνoυν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το ΔΝΤ και όλοι εκείνοι που παρενοχλούν την Ελλάδα σήμερα. Νομίζουν ότι όλα είναι ζήτημα ισολογισμών, ενώ μπροστά τους βρίσκεται ένα τεράστιο ρήγμα, μια αντίφαση, μια ρωγμή του καπιταλισμού»
• «Οταν η Κριστίν Λαγκάρντ συνέστησε στους Ελληνες να πληρώνουν τους φόρους τους, προέβη σε μια πράξη αυτο-απονομιμοποίησης. Αφήσε κατά μέρος το γεγονός ότι η ίδια δεν πληρώνει φόρους!»
• «Η συγκέντρωση εξουσίας σε συνδυασμό με το χαμηλό κύρος αποτελεί κίνδυνο για όσους βρίσκονται στην εξουσία. Για τη νομιμοποίησή τους στηρίζονται μόνο στο χάρισμά τους. Μα είναι δυνατόν;»
• «Το πολιτικό σύστημα ενδιαφέρεται μόνο για τους πλούσιους»
• «Το “φάρμακο” για σας τους Έλληνες είναι να εγκαταλείψετε όλους τους πολιτικούς σας! Αυτοδιαχείριση, αυτή είναι η λέξη κλειδί.»

Επιμέλεια: ΝΟΡΑ ΡΑΛΛΗ, [email protected], τηλ.: 211 104 5161