Της Πέπης Ρηγοπούλου
Κάθε φορά που το «Ισλαμικό κράτος» στέλνει στο Διαδίκτυο τη σκηνή ακόμα ενός αποκεφαλισμού ομήρου, οι ηγέτες της Δύσης εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους και δηλώνουν ότι οι ένοχοι θα τιμωρηθούν ή, όπως το είπε γλαφυρά ο Τζον Κέρι, αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, «θα γνωρίσουν την κόλαση». Φαίνεται, ωστόσο, ότι η κόλαση καλά κρατεί και για την ώρα οι ισλαμιστές που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «φανατικούς» παίζουν μάλλον τον ρόλο όχι αυτών που θα λιώσουν στα καζάνια που ο πολιτισμένος κόσμος μας επιφυλάσσει για τους εχθρούς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά του Εωσφόρου: του πανίσχυρου και δυσμάχητου αρχηγού των ανταρτών αγγέλων.
Ο Εωσφόρος, μας λένε οι Γραφές, ήταν πριν από την ανταρσία του το καμάρι και ο ευνοούμενος του Γιαχβέ. Το δεξί χέρι του ενδεχομένως στην εξολόθρευση των ασεβών. Κάπως σαν αυτό που ήταν ο Μπιν Λάντεν και οι Ταλιμπάν για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους την εποχή που ο εχθρός που έπρεπε να γνωρίσει την κόλαση ήταν η ΕΣΣΔ. Και για τον λόγο αυτό η επίθεση κατά των Δίδυμων Πύργων και ό,τι ακολούθησε θεωρήθηκε σύμπτωμα, και μάλιστα το κεντρικό, ενός νέου φαινομένου στο οποίο δόθηκε ο ορισμός «ασύμμετρη απειλή». Απειλή δηλαδή πέραν του μέτρου (προφανώς του μέτρου της αξιοπρεπούς βαρβαρότητας) και επίσης πέραν του προβλέψιμου, αν όχι και του αντιμετωπίσιμου. Απειλή χωρίς συμμετρία -προς τι άραγε;- ή και χωρίς μέτρο. Αλλά πόσο είναι έτσι τα πράγματα;Την εποχή που κλονιζόταν η σοβιετική αυτοκρατορία -πολύ περισσότερο από όσο φαντάζονταν οι φωστήρες της CIA, αλλά και κάποιοι σοβαροί στοχαστές όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης στο «Μπροστά στον Πόλεμο»- οι ΗΠΑ δίδαξαν και όπλισαν τους Ταλιμπάν -μην ξεχνάμε ότι το όνομά τους σημαίνει… φοιτητές- και συνεργάστηκαν με τον γόνο μιας οικογένειας που αποτελούσε στυλοβάτη της δυτικής οικονομίας: τον Μπιν Λάντεν. Την ίδια ωστόσο εποχή έδειξαν -για παράδειγμα στην υπόθεση της Παλαιστίνης- ότι τα όνειρα των πιστών του Ισλάμ ήταν μόνο εργαλείο για την επίτευξη των γεωστρατηγικών τους στόχων. Οταν ακολούθησε η ασύμμετρη ανταρσία που εκδηλώθηκε με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους τους η Δύση είχε ήδη προσφέρει στους αντάρτες αγγέλους της το κίνητρο για να τη μισούν, την εκπαίδευση για να κάνουν το μίσος τους πράξη και ακόμη τα μοντέλα δράσης -φτάνει να θυμηθούμε ότι πριν γίνει εφιαλτική πραγματικότητα η επίθεση στους Πύργους ήταν θέμα σε βίντεο γκέιμ.
Μήπως οι απειλές, που όντως αντιμετωπίζει η Δύση, λέγονται και είναι ασύμμετρες διότι η ίδια έχει χάσει το μέτρο; Μήπως ο κόσμος που αποκαλεί τον εαυτό του πολιτισμένο εκτρέφει τη βαρβαρότητα διότι την έχει μέσα του; Στην αρχαία Ρώμη, μας λέει ο ιδρυτής της ανθρωπολογίας Τζέιμς Φρέιζερ στην αρχή του έργου του «Το χρυσό κλαδί», σε ένα ιερό κοντά στην ειδυλλιακή λίμνη Νέμι, που τη λέγαν και καθρέφτη της Αρτέμιδος, λάμβανε χώρα μια αποτρόπαιη τελετουργία. Ο ιερέας ήταν ένας θανατοποινίτης που είχε κερδίσει τη θέση του έχοντας σκοτώσει τον ιερέα θανατοποινίτη που ήταν ο προκάτοχός του. Νύχτα και μέρα έμενε άγρυπνος περιμένοντας τον νέο θανατοποινίτη που θα ερχόταν να τον σκοτώσει με τη σειρά του για να πάρει τη θέση του. Η αρχέγονη αγριότητα ζούσε στην καρδιά της πολιτισμένης Ρώμης.
Ο μύθος έχει ειπωθεί για μας. Σίγουρα σ' αυτό το εμείς δεν μπορούμε να αθροίσουμε τους αναλώσιμους εαυτούς μας και τους «θεούς» της εξουσίας που, αν θυμηθούμε τον Σέξπιρ, είναι έτοιμοι να μας λιώσουν «σαν να είμαστε μύγες». Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε, απειθώντας στη βλακεία των θεών αυτών, είναι να τους κάνουμε να σκύψουν πάνω από τα νερά της λίμνης Νέμι και να δουν στον καθρέφτη της Αρτέμιδος το τραγίσιο ή το μαϊμουδίσιο τους προσωπείο. Σαν μια κίνηση ανταρσίας, όχι για να ξανασπείρουμε τον θάνατο, αλλά για να αρνηθούμε την ψυχαναγκαστική επανάληψή του.
