Του Μπάμπη Μιχάλη
Μέτρα για την ενίσχυση των επενδύσεων στις υποδομές, την τόνωση της ανάπτυξης και τη μεγέθυνση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά επιπλέον 1,8% ώς το 2018 ανακοίνωσαν χθες οι υπουργοί Οικονομικών των 20 ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου (G20). Τα περίπου 1.000 νέα μέτρα που έπεσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στοχεύουν στην ενίσχυση των επενδύσεων, της απασχόλησης και του εμπορίου και στην τόνωση του ανταγωνισμού, με απώτερο στόχο την επανεξισορρόπηση της παγκόσμιας ζήτησης και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης.
Στο ανακοινωθέν της διήμερης συνόδου των 20 υπουργών –και κεντρικών τραπεζιτών– που πραγματοποιήθηκε στο Κερνς της Αυστραλίας, επισημάνθηκαν η άνιση και χαμηλότερη της δυνητικής ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η υποτονική ζήτηση, αλλά και οι αυξανόμενοι κίνδυνοι επιβράδυνσης, μεταξύ άλλων, από τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις κεφαλαιαγορές.
Απέναντι σε αυτή την εξέλιξη, οι υπουργοί συμφώνησαν ότι χρειάζονται νέες πρωτοβουλίες για να επιτευχθεί ο στόχος μεγέθυνσης της οικονομικής ανάπτυξης κατά επιπλέον 2 ποσοστιαίες μονάδες ώς το 2019, όπως είχε συμφωνηθεί από τους 20 υπουργούς Οικονομικών τον περασμένο Φεβρουάριο στο Σίδνεϊ. Ως κορυφαία όλων χαρακτήρισαν την πρωτοβουλία τους για την αύξηση των επενδύσεων στις υποδομές παγκοσμίως.
Η φοροδιαφυγή των πολυεθνικών
Παράλληλα, οι G20 ανακοίνωσαν τον σχεδιασμό νομικού πλαισίου για την πάταξη της φοροδιαφυγής των πολυεθνικών και τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των χωρών. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μισέλ Σαπέν, δήλωσε ότι 47 χώρες έχουν ήδη συμφωνήσει να ανταλλάσσουν σχετικές πληροφορίες που αφορούν τις πολυεθνικές από το 2017 και ότι ακόμη 8 χώρες-μέλη της G20 και η Νέα Ζηλανδία θα ενταχθούν σε αυτήν τη συμφωνία το 2018.
Πάντως, πίσω από αυτές τις συμφωνίες και τις μεγαλοστομίες του κοινού ανακοινωθέντος αναδύθηκαν μεγάλες διαφορές, που παραμένουν ακόμη αγεφύρωτες. Κορυφαία όλων ήταν αναμφισβήτητα η διαφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας. O Αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Τζακ Λιου, κάλεσε επανειλημμένα την ευρωζώνη και την Ιαπωνία να κάνουν περισσότερα για να ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. «Από τις συζητήσεις προέκυψε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να οδηγήσει την οικονομία της εκεί όπου θα έπρεπε να είναι», τόνισε στο Κερνς ο Λιου.
«Από την εμπειρία των ΗΠΑ είναι σαφές ότι οι πρωτοβουλίες για την αύξηση της ζήτησης βραχυπρόθεσμα και οι μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συνιστούν έναν σημαντικό συνδυασμό και δεν πρέπει να γίνεται επιλογή μεταξύ των δύο. Πρέπει αληθινά να κάνει κανείς και τα δύο πράγματα ταυτόχρονα. Η πρόκληση για την Ευρώπη έγκειται στο να συμφωνήσει στον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιήσει αυτά τα δύο μαζί. Η ανησυχία μου είναι πως, αν οι προσπάθειες να αυξηθεί η ζήτηση αναβληθούν για υπερβολικά μεγάλη περίοδο, υπάρχει κίνδυνος οι αντίθετοι άνεμοι να είναι ισχυρότεροι», προειδοποίησε ο Λιου, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι η Γερμανία έχει τη δυνατότητα να κάνει πολλά περισσότερα χάρη στο αυξανόμενο εμπορικό πλεόνασμά της.
Με άλλα λόγια, ο Λιου έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις της μονομερούς προσκόλλησης της Γερμανίας στη δημοσιονομική πειθαρχία.
Μήνυμα Σόιμπλε στις Βρυξέλλες
Η απάντηση της γερμανικής πλευράς ήταν άμεση και ενορχηστρωμένη. «Δεν θα συμφωνήσουμε σε κοντόφθαλμη τόνωση», δήλωσε Γερμανός αντιπρόσωπος στο G20, υπογραμμίζοντας ότι το χρέος εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλό στις περισσότερες χώρες για να επιτρέψει να αυξηθούν οι δαπάνες. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, βρήκε την ευκαιρία να στείλει μήνυμα προς τις Βρυξέλλες, απορρίπτοντας την ιδέα άντλησης κεφαλαίων του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης (ESM) που δεν χρησιμοποιούνται, για την τόνωση των επενδύσεων και της ανάπτυξης στην ευρωζώνη.
Την ιδέα αυτή προωθεί το περιβάλλον του νέου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Ο Σόιμπλε τόνισε ότι ο ESM δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τις χώρες που πάσχουν και προκειμένου να σταματήσει το χρηματιστηριακό παίγνιο πάνω στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας τους και, κυρίως, για το χτίσιμο εμπιστοσύνης.
Σαν να μην έφταναν αυτά, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας, Γενς Βάιντμαν, άσκησε κριτική στις πρόσφατες αποφάσεις του Δ.Σ. της ΕΚΤ (μείωση του κόστους δανεισμού και δέσμευση αγορών τιτλοποιημένου χρέους) με στόχο την τόνωση ρευστότητας, δανεισμού, επενδύσεων και ανάπτυξης, λέγοντας ότι απάλλαξε τις κυβερνήσεις από την πίεση να εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται.
Ευθύνες σε Γαλλία, Ιταλία
Ο Βάιντμαν υπογράμμισε στο περιοδικό «Σπίγκελ» ότι οι κινήσεις αυτές προχωρούν πέραν προηγούμενων προσπαθειών να ενθαρρυνθούν οι τράπεζες να δανείζουν περισσότερο και μπορεί να απαλλάξουν τις τράπεζες από το ρίσκο σε βάρος των φορολογουμένων. Και ταυτόχρονα επέρριψε ευθύνες και στις Γαλλία και Ιταλία λέγοντας ότι η ευρωζώνη δεν θα ανακάμψει, αν αυτές δεν εφαρμόσουν σκληρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
