Του Γιώργου Σταματόπουλου
Η έννοια εξευρωπαϊσμός, παρ' ότι παλιά, δεν φαίνεται να ταιριάζει σε πολλούς από εμάς, προφανώς διότι έχει να κάνει με νοοτροπία, με το πνεύμα και όχι με την ύλη. Στην Ευρώπη στρέψαμε το ενδιαφέρον μας πριν ακόμη και από την εξέγερση του ’21, απ' αυτήν μορφωθήκαμε, αυτή μας (μετ)άλλαξε τα φώτα. Σ' αυτήν ενταχθήκαμε γεωπολιτικά, αλλά για πολλούς είναι κάτι ξένο ακόμη.
Διαφορετικά αντιμετωπίζουμε όμως τον εξαμερικανισμό διότι έχει να κάνει με τον πραγματισμό και όχι με πανανθρώπινες ευρωπαϊκές αξίες. Το ότι και η Ευρώπη άπασα έχει μεταβεί στη διαδικασία του εξαμερικανισμού είναι μια άλλη ιστορία.
Η Αμερική είναι η πλανητική δύναμη κι ας είναι το χωνευτήρι όλων των πολιτισμών, θρησκειών, κατατρεγμένων, κυνηγημένων, ηττημένων προτεσταντών και λογής ποινικών. Ελλείψει αυτών, δημιουργήθηκε η μόνη αξία, ως επιβίωση αρχικά και ως στόχος στη συνέχεια, που ακούει στο όνομα κέρδος ή συμφέρον ή επιβολή. Ο πλούσιος επιβραβεύεται χωρίς κανείς να σκοτίζεται εάν ο πλούτος έχει προέλθει από τη γενοκτονία των Ινδιάνων λ.χ. ή από το πνίξιμο των εργατικών αγώνων ή από τις δολοφονίες αμάχων κατά τις εισβολές «δημοκρατίας» σε άλλα κράτη. Στη συνέχεια ο φτωχός είναι άξιος της μοίρας του, είναι γεννημένος loser και λοιπά ιλαρά, άκρως αντιδημοκρατικά.
Σήμερα όλα τα κράτη κινούνται σε ρυθμούς υλιστικούς, ο Μακιαβέλι κι ο Χομπς επανακάμπτουν και φευγαλέα κι ο δικός μας Θουκυδίδης. Πήγαμε από 'δώ, πήγαμε από 'κεί (γαλλική, ελληνική, ρωσική επανάσταση, συντάγματα, αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες και λοιπά), στο τέλος υποκύψαμε στη δύναμη του ισχυρού. Αμερική και ξερό ψωμί. Εάν έχεις χρήμα, είσαι αποδεκτός και ας είσαι ντουβάρι, εάν δεν έχεις, είσαι με τους τιποτένιους ή με τους κουκουλοφόρους, τους αναρχικούς, τους τρομοκράτες, χαλάς τη σούπα του δημοκρατικού πραγματισμού. Στην αμερικανική δημοκρατία δεν χωρεί ο στοχασμός· πρώτα πράττεις και κατόπιν σκέφτεσαι.
Η οικονομική κρίση έπεισε τον κόσμο ότι πρέπει να αρκείται στα ψιχία που του πετάνε οι ισχυροί, έσπειρε την απογοήτευση, τη μοιρολατρία, ενδυνάμωσε την εθελοδουλεία και την παραίτηση από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων. Αυτή είναι η τάξη πραγμάτων, μας λένε· όποιος έχει αντίρρηση να το βουλώσει εάν θέλει τη ζωούλα του. Ο κλασικός αντιαμερικανισμός των (πολλών) Ελλήνων ευθύς μετατράπηκε σε φιλοαμερικανισμό, έστω ασυνείδητα, έστω εξαναγκαστικά, έστω υπό το κράτος του φόβου.
Η ροπή στον υλισμό και η απομάκρυνση από τις αξίες γεννά αυτά τα τέρατα μετριότητας που καθορίζουν την πολιτική ζωή αδιαφορώντας για το αν η ζωή γελοιοποιείται και αμαυρώνεται. Πώς αλλιώς, όταν η Παιδεία, η επικοινωνία, η Δικαιοσύνη διακονούνται από ανθρώπους που έχουν υποκύψει στα αμερικανικά δελέατα, στον αντιανθρώπινο πραγματισμό τους;
Εχουν δίκιο ίσως όσοι ισχυρίζονται ότι η κρίση είναι πρωτίστως πολιτισμική. Γιατί, όμως, υποχώρησε ο πολιτισμός; Χρειάζεται μια επαναξιολόγηση, μια επαναθεώρηση των εννοιών πρωτίστως. Τα κινήματα αποανάπτυξης, τα συνεταιριστικά κ.ά. το γνωρίζουν καλά αυτό. Πόσοι άλλοι, όμως;
