Της Αρχοντίας Κάτσουρα
Μια αστραπή αρχικά και μια βροντή στη συνέχεια έσπασαν το σκοτάδι και την ησυχία. Το αγοράκι φωνάζει από τρομάρα και βάζει τα κλάματα. «Φοβάμαι…» ακούγεται ανάμεσα στους λυγμούς του. Η μαμά το παρηγορεί. Το αγκαλιάζει, το χαϊδεύει και του λέει: «Οχι, καρδούλα μου, μη φοβάσαι. Η Παναγίτσα, στον ουρανό, τραβάει τα μπαούλα της». Εκείνο, έπειτα από λίγο, και αφού το φιλεύουν και με λίγη σοκολάτα, σταματάει να κλαίει και αρχίζει πάλι να παίζει.
Σε ένα άλλο σπίτι, εξαιτίας του ίδιου γεγονότος, ένα κοριτσάκι κοιτάζει έντρομο έξω και τρέμει σύγκορμο. Και η δική της μαμά την παίρνει αγκαλιά, τη φιλάει και της λέει: «Μη φοβάσαι, μωρό μου. Είδες που ο ουρανός έχει σύννεφα; Καμιά φορά, όταν τα σύννεφα συναντιούνται, ανάβουν δυνατά φώτα και ακούμε βροντές. Και ύστερα έρχεται βροχή. Τη βλέπεις τώρα τη βροχή που πέφτει;» Η μικρή, αφού παίρνει κι εκείνη ένα γλυκό, γυρίζει στο παιχνίδι της.
MOSSES, 1949, ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ
Σε λίγες ημέρες, εβδομάδες ή ακόμη και χρόνια, τα δύο παιδιά θα βρεθούν μαθητές σ’ ένα σχολείο και ένας δάσκαλος στο μάθημα της Επιστήμης θα εξηγήσει τα μετέωρα στα παιδιά και τον μαγικό τρόπο με τον οποίο δημιουργείται η βροχή, τι είναι τα άτομα, τα ανιόντα και τα κατιόντα. Θα τους πει πώς μοιάζει μια χιονονιφάδα στο μικροσκόπιο, τι ακριβώς είναι ο άνεμος, πώς δημιουργήθηκε ο πλανήτης και όλα αυτά τα σημαντικά που οι επιστήμονες αγωνίστηκαν να εξηγήσουν ώστε στη συνέχεια να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διευκολύνουν τη ζωή τους. Το πώς θα προσλάβουν και θα κατανοήσουν τη γνώση εξαρτάται από τη δική τους διάθεση για μάθηση, από τη βοήθεια ή και το «σπρώξιμο» που θα έχουν από το σπίτι, αλλά και από το παράδειγμα που θα λάβουν -με σαφήνεια, αλλά συνήθως υπόρρητα- από το περιβάλλον τους.
Η σύγκρουση της θρησκευτικής πίστης με την επιστήμη υπήρξε ισχυρή, από τα χρόνια ακόμα που οι πρώτοι επιστήμονες ήταν καλόγεροι και ιερωμένοι – ως οι μόνοι που είχαν πρόσβαση στα βιβλία, κατά συνέπεια στη γνώση. Αλλά και σήμερα, που γνωρίζουμε το γονιδίωμά μας σε βαθμό ώστε να θεραπεύουμε ή να προλαμβάνουμε ασθένειες ακόμη και κατά την κύηση, που δημιουργούμε τόσα χρήσιμα εργαλεία χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, στις διαδικασίες που ακολουθεί ο εγκέφαλός μας πριν λάβει αποφάσεις, συχνά ανακύπτουν λόγοι ηθικής, θρησκευτικής και φιλοσοφικής υφής – και δεν τα συγχέω αυτά τα δύο. Για παράδειγμα: Θα μπορούσαμε να παράγουμε κλώνους των παιδιών μας ώστε να έχουμε «ανταλλακτικά» για ώρα ανάγκης; Με την ευθανασία τι θα πρέπει να κάνουμε; Και τι αξία έχει η τεχνολογία όταν χρησιμοποιείται για την κατασκευή όπλων αντί σχολείων ή αντί της ιατρικής έρευνας;
Ο προϊστάμενος μιας φίλης μου, στρατευμένος άθεος, την ειρωνεύτηκε κάνοντας πως πνίγεται με το νερό που έπινε όταν του είπε ότι εκείνη πιστεύει στον Θεό γιατί είναι τρόπος ζωής – πιστέψτε με, δεν είναι θεούσα, κάθε άλλο, διαθέτει όμως ένα ισχυρό σύστημα αξιών και ανθρωπισμό. Ξέρω ανθρώπους που δεν δηλώνουν πιστοί κάποιου δόγματος και φέρουν ανάλογα χαρακτηριστικά. Στις ΗΠΑ οι οπαδοί του «Κόμματος του Τσαγιού» υποστηρίζουν ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε 6 ημέρες, αλλά η κύρια εκπρόσωπός του, Σάρα Πέιλιν, φωτογραφίζεται με αυτόματα όπλα σαν κομάντο. Κι αλλού κάποιοι φανατικοί σκοτώνουν στο όνομα της θρησκευτικής καθαρότητας. Κι αν ρωτάτε για μένα -ίσως φταίει που σπούδασα πολιτικές επιστήμες, όπου τίποτα δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με τα μαθηματικά και δεν υπάρχουν μετρήσιμες βεβαιότητες-, δεν έχω απάντηση για την ύπαρξη ή μη του θείου, όπως και για πολλά άλλα πράγματα. Δεν πιστεύω στις νεράιδες, αλλά προσευχήθηκα όταν οι γονείς μου βρέθηκαν στο χειρουργείο, κι ας είχα απόλυτη εμπιστοσύνη στους γιατρούς. Ταυτόχρονα, όταν η ανιψιά μου κάνει ερωτήσεις, προσπαθώ να της δίνω με απλό τρόπο μια κατά το δυνατόν επιστημονική απάντηση. Σαν αυτή με τα σύννεφα που συναντιούνται για να κάνουν βροχή. Και πάντα με ακούει.
