Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού
Πέρσι ήταν η «μικρή Μαρία», το «ξανθό αγγελούδι» που κίνησαν γη και ουρανό οι άνθρωποι για να το αποχωρίσουν βίαια από τη θετή του οικογένεια, επειδή δεν πίστευαν πως το παιδάκι, τόσο ξανθό, τόσο γαλανομάτικο, το είχε δώσει στη θετή μητέρα μια ομόφυλή της από τη Βουλγαρία που δεν είχε τα μέσα για να το μεγαλώσει. Φέτος είναι οι «Ρομά του Νομισματοκοπείου», 80 οικογένειες σύμφωνα με στοιχεία του Πανεπιστημίου Αθηνών, που κατοικούν εδώ και σαράντα χρόνια στο ρέμα πίσω από το Νομισματοκοπείο της Μεσογείων. Η αποκεντρωμένη διοίκηση, «καποδιστριακός» θεσμός που συστήθηκε για να αφαιρέσει δικαιοδοσίες από την τοπική αυτοδιοίκηση, αποφάσισε να γκρεμίσει τα σπίτια τους και να μεταφέρει για μόνιμη εγκατάσταση τις οικογένειες αυτές στο Ορος Πατέρας.
Ομως, ενώ η «μικρή Μαρία» ήταν πολύ μικρή για να αντιδράσει στη βίαιη εισβολή ξένων στη ζωή της, οι «Ρομά του Νομισματοκοπείου» είναι μεγάλοι, είναι πολλοί και έχουν τη συμπαράσταση πολλών. Εστησαν οδοφράγματα και απέκλεισαν δρόμους, έτσι ώστε οι μπουλντόζες να μην μπορέσουν να περάσουν για να τους γκρεμίσουν τα σπίτια. Ο δήμαρχος Χαλανδρίου και ο αντιπεριφερειάρχης Αττικής, προς τιμήν τους, ήταν από την πρώτη στιγμή παρόντες και αλληλέγγυοι με τους Τσιγγάνους. Η μετεγκατάσταση αποφεύχθηκε, προς το παρόν τουλάχιστον. Με τη φροντίδα του δήμου και της περιφέρειας θα βρεθεί ένας κατάλληλος χώρος για να εγκατασταθούν οι άνθρωποι, που αξίζει να σημειωθεί ότι είναι στη μεγάλη πλειοψηφία τους δημότες Χαλανδρίου και τα παιδιά τους φοιτούν στα σχολεία της περιοχής.
Τα νομικά ζητήματα που περιπλέκουν την ιστορία του Νομισματοκοπείου είναι πολλά. Λέγεται πως το οικόπεδο το είχαν κερδίσει κάποιοι υπάλληλοι το 1967, σε κοπή πίτας. Προφανώς δεν ασχολήθηκαν τότε με την «περιουσία» τους. Ηταν ένα οικόπεδο εκτός σχεδίου, πάνω στο ρέμα. Το 1971, οικογένειες Τσιγγάνων έστησαν εκεί τον καταυλισμό τους. Κανείς δεν ενοχλήθηκε τότε. Σιγά σιγά όμως, όπως συνέβη σε όλη την Αττική, το ρέμα μπαζώθηκε και έγινε δρόμος. Στην απέναντι όχθη χτίστηκαν πολυκατοικίες. Και πριν από μερικά χρόνια άνοιξε από πάνω ο σταθμός του Νομισματοκοπείου, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο την αξία του οικοπέδου. Ξεκίνησε μια μακρά δικαστική διαμάχη και ήδη φαίνεται πως έχουν εκδοθεί δικαστικές αποφάσεις που χαρακτηρίζουν κατεδαφιστέα κάποια από τα κτίσματα.
Ομως αν τα νομικά ζητήματα με λίγη καλή θέληση μπορούν να λυθούν, τα ουσιαστικά πολιτισμικά ζητήματα που αναδείχτηκαν πάλι με την υπόθεση των «Ρομά του Νομισματοκοπείου» φαίνεται πως θα αργήσουν να βρουν τη λύση τους. Δεν χρειάζεται καμιά βαθυστόχαστη ανάλυση για να ερμηνεύσει τη λογική πίσω από την πρόταση της αποκεντρωμένης διοίκησης να μετεγκατασταθούν οι Ρομά στο Ορος Πατέρας, σε μια περιοχή που, όπως τονίζει σε επιστολή του ο δήμαρχος Χαλανδρίου, «είναι εντελώς ακατάλληλη… βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρων, όπου επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες, δεν υπάρχουν σχολεία και άλλες βασικές υποδομές». Σε μια περιοχή που είναι καταφύγιο θηραμάτων και η κοντινότερη διασταύρωση βρίσκεται είκοσι λεπτά μακριά. Ακόμη κι αν έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες και ο προτεινόμενος καταυλισμός είναι τόσο ωραίος όπως τον παρουσιάζει η μακέτα της αποκεντρωμένης διοίκησης και όχι τόσο ερειπωμένος όπως τον απεικονίζουν φωτογράφοι που πήγαν ώς εκεί, η ιδέα να φύγουν 80 οικογένειες από τον ζωντανό ιστό της πόλης για να μεταφερθούν στο καταφύγιο θηραμάτων στηρίζεται σε ένα ανατριχιαστικό και ανεπίτρεπτο ιδεολογικό υπόβαθρο.
Στο ίδιο που στηρίζεται η λέξη «γύφτος» όταν την εκτοξεύουμε ως βρισιά. Στο ίδιο που εξηγεί πώς μιλώντας για το θέμα η κυβερνητική εκπρόσωπος όχι μία, αλλά πολλές φορές έκανε την αντιδιαστολή μεταξύ ανθρώπων (των ιδιοκτητών, των περιοίκων) και Ρομά. Στο ίδιο που επιτρέπει στην όμορφη γειτόνισσα να παίρνει θέση λέγοντας: «Δε λέω, άνθρωποι είναι κι αυτοί, αλλά…»
