Της Αρχοντίας Κάτσουρα
Παρακολουθώ δελτία ειδήσεων. Οχι τόσο για να ενημερωθώ –προτιμώ την εφημερίδα, μόνο έτσι μπορεί ο εγκέφαλός μου να επεξεργαστεί τις πληροφορίες ανεπηρέαστος από τις κραυγές και τις «αναλύσεις» των παραθύρων. Με ενδιαφέρουν όμως τα ρεπορτάζ της ελπίδας.
ΤΟΙΧΟΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ,1977, ΕΛΕΝΗ ΖΟΓΓΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Στα περισσότερα κανάλια, η ενημέρωση των τηλεθεατών ακολουθεί μια τελετουργικά ομοιόμορφη διαδικασία: οι δημοσιογράφοι-παρουσιαστές, με ύφος σοβαρό, αυστηρό και αρκούντως καταγγελτικό, «απαγγέλλουν» τις ειδήσεις για την τρέχουσα πολιτική, οικονομική και κοινωνική επικαιρότητα, ενώ οι εικόνες διανθίζονται με μουσική δανεισμένη από τον κινηματογράφο –συνήθως από θρίλερ και ταινίες τρόμου, όπου το κρεσέντο των μουσικών θεμάτων υπογραμμίζει τη βαρύτητα των πληροφοριών. Δεσμίδες χαρτονομισμάτων ρολάρουν σε μετρητές, στα θέματα της οικονομίας, λευκές μπλούζες γιατρών και αγριεμένα βλέμματα ταλαιπωρούμενων ασθενών, αν η είδηση αφορά τη δημόσια υγεία κ.λπ. Το εξωτερικό δελτίο, μάλιστα, όταν θυμούνται να ανατρέξουν σ’ αυτό, γίνεται θέμα των ειδήσεων μόνο όταν οι εικόνες των γεγονότων είναι τόσο σοκαριστικές ώστε να ταράζουν τον ύπνο σου: εκρήξεις βομβών, αίμα, νεκροί, ακρωτηριασμένοι, αλλά καμιά κουβέντα για τα ουσιαστικά «πώς» και «γιατί». Σκληρότητα, βία και απογοήτευση. Η πραγματικότητα απέχει πολύ από το να είναι ρόδινη –αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε– και το ύφος των παρουσιαστών δεν αφήνει καμία αμφιβολία ή περιθώριο αμφισβήτησης. Ομως…
…με μια ξαφνική αποστροφή του λόγου, η οποία συνοδεύεται και με την ανάλογη μεταστροφή του ύφους, μουσικής και εικόνων, μια αχτίδα φωτός τρυπώνει στα τηλεοπτικά πλατό: είναι η ώρα για τις ειδήσεις της χαράς, της ανεμελιάς και της ελπίδας. Ο τηλεπαρουσιαστής φορά το καλό του χαμόγελο και παρουσιάζει, πλάι στους γάμους και τα βαφτίσια των εγχώριων και αλλοδαπών «επωνύμων», το ρεπορτάζ για τα μικρά «success stories» στην Ελλάδα της κρίσης, που μαστίζεται από την ανεργία και τα παιδιά της αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό. Το μήνυμα σαφές: «Αυτοί που τολμούν, το θέλουν πραγματικά και δεν το βάζουν κάτω» λύνουν το πρόβλημα της ανεργίας. Ο Χ από την Αθήνα άφησε στην άκρη το πτυχίο του π.χ. στην αρχιτεκτονική και ασχολήθηκε με το περίπτερο του παππού του δίνοντάς του ένα μοντέρνο και σύγχρονο ύφος. Η Κ, από την Πάτρα, που μέχρι χθες έχανε τον χρόνο της στέλνοντας βιογραφικά, άνοιξε ένα καφέ για ροφήματα στο χέρι και τώρα έχει λύσει το οικονομικό της πρόβλημα. Ο Δ και η Σ, από την Κρήτη, απόφοιτοι του τάδε ΤΕΙ, συνεταιρίστηκαν και άνοιξαν ένα τσαγκάρικο, όπου επιδιορθώνουν τα υποδήματά σας. Ειλικρινά, άξιοι. Γιατί, όντας ευέλικτοι, ενδεχομένως και λίγο τυχεροί, τα κατάφεραν σε ένα περιβάλλον πραγματικά δυσμενές και μακάρι πάντα να είναι έτσι.
Το ζήτημα είναι αλλού: στην επίπλαστη πραγματι κότητα και στις εντυπώσεις που δημιουργούνται. Γιατί απέναντι στις πέντε, δέκα ή εκατό περιπτώσεις επιτυχίας, υπάρχουν χιλιάδες ιστορίες αποτυχίας, ανθρώπων που επίσης είναι ταλαντούχοι, με όρεξη για δουλειά και όνειρα, αλλά όσο κι αν προσπάθησαν απέτυχαν ή ακόμη δεν κατόρθωσαν να ξεκινήσουν καν –ελλείψει επαρκούς χρηματοδότησης, λόγω γραφειοκρατίας, κακού οικονομικού περιβάλλοντος κ.ο.κ. Αλλοι επίσης έχασαν μια μισθωτή εργασία λόγω αυξημένων προσόντων και προϋπηρεσίας, κι ας έγιναν ευέλικτοι, κι ας μείωσαν τις απαιτήσεις τους… Το πιο επικίνδυνο πάντως είναι αυτό που ασυνείδητα συνάγεται από αυτά τα ρεπορτάζ: η απαξίωση του σχολείου. Γιατί να σπουδάσεις, αφού δεν θα βρεις δουλειά; Κι αν το επάγγελμα που θα κάνεις είναι άσχετο με τις σπουδές σου, γιατί να χάνεις χρόνο; Σε τελική ανάλυση, τι να τις κάνεις τις σπουδές, αφού αρκεί να είσαι έξυπνος και με όρεξη για δουλειά; Ολοι γιατροί θα γίνουμε;
Είμαι βαθιά πεπεισμένη για την αξία της μόρφωσης –εντός και εκτός σχολείου. Ενας άνθρωπος, ανεξάρτητα από τη δουλειά που κάνει, όταν έχει πίσω του ένα ικανοποιητικό επίπεδο γνώσεων και καλλιέργειας, ακόμη όχι και τόσο σχετικών με το καθαυτό αντικείμενό του, είναι καλύτερος επαγγελματίας. Επίσης, γίνεται ενημερωμένος και καλύτερος πολίτης –αλλά αυτό μάλλον φοβίζει τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης.
