Του Πέτρου Μανταίου
Φαίνεται ότι προχθές, που «έσκασε» -συγχρόνως με τη σαμπάνια κατά την καθέλκυση (ενός από τα «αμαρτωλά») υποβρυχίου στο ναυπηγείο Σκαραμαγκά- το «απαλλακτικό» Σαμαρά προς εταίρο Βενιζέλο για τη σύμβαση των διαβόητων γερμανικών υποβρυχίων… χάλασε κόσμος στο Διαδίκτυο περί τα ετυμολογικά της λέξης σκαραμαγκάς (ο κατασκευάζων και πωλών, επί Βυζαντίου, το πολυτελές ύφασμα σκαραμάγγιον, που… πανωφορούσαν αυτοκράτορες και αυλικοί). Διότι, γύρω στις δέκα το πρωί, μου βγήκε «φλας» που αναβόσβηνε και με… αναγόρευε σε εκατοστό χιλιοστό πρώτο της «συντροφιάς» των… περίεργων! Εστω και αν επρόκειτο για διαφημιστικό «τρικ», φαίνεται πως κάποιος διαδικτυακός «ντόρος» ακολούθησε το «άνοιγμα» Σαμαρά επί Σκαραμαγκά.
Το τοπωνύμιο πάντως οφείλεται στην πολύ γνωστή, παλαιά (την πρωτοσυναντάμε τον 12ο αιώνα) οικογένεια των Σκαραμαγκάδων: Κωνσταντινούπολη – Χίος (φυγή μετά τη σφαγή) – Ερμούπολη – εμπόριο, ιδίως σιτεμπόριο, εν συνεχεία εφοπλισμός σε: Εύξεινο (Αζοφική), Τεργέστη, Μασσαλία, Λονδίνο, Μάντσεστερ∙ αντιπροσωπευτική οικογένεια της δραστήριας, εύρωστης οικονομικά ελληνικής διασποράς∙ Σκαραμαγκάς μάλιστα διορίστηκε, 1922, από τους μπολσεβίκους, σύμβουλος επί εξαγωγών σιτηρών σε τοπικό σοβιέτ! Γνωστό στην παλιά Αθήνα ήταν το μέγαρο Σκαραμαγκά∙ από τα τρία πιο γνωστά βυζαντινής αρχιτεκτονικής, πλάι στο Μουσείο Μπενάκη της Βασ. Σοφίας, εκεί που είναι σήμερα το υπουργείο Εσωτερικών. Κατεδαφίστηκε στη γνωστή… αναπτυξιακή ανάταση του ’50-’60. Το άλλο (ίδια τύχη και αυτό) ήταν η οικία Σαριπόλων στη Χαλκοκονδύλη. Μόνο σωζόμενο το κτίριο του Οφθαλμιατρείου στην Πανεπιστημίου.
Οσο για την περιοχή Σκαραμαγκά, όπου και τα (ακόμα τα περιμένουμε, καίτοι πληρωμένα)… επίμαχα υποβρύχια. Αυτή έχει τη δική της «παράδοση» στο «διαφεύγειν». Επειδή, προπολεμικά, εκεί σταματούσαν τα όρια της τότε Αστυνομίας Πόλεων κι άρχιζε το «βιλαέτι» της Χωροφυλακής, έγνοια των καταδιωκόμενων κακοποιών ήταν πώς να περάσουν τα «σύνορα» και να φτάσουν στο «άσυλο» του Σκαραμαγκά. Γι’ αυτό και στην περιοχή ανθούσαν ταβερνεία, χασισοποτεία και άλλα… ευαγή ιδρύματα. Τα έχει αυτά η «παράδοση»…
