«Εστω και σε πρώιμη φάση οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό προκάλεσαν σάλο. Κυρίως οι αλλαγές που ευαγγελίζεται για κρατικές σκηνές και φεστιβάλ. Αλλοι τις θεωρούν επιστροφή στον χαμένο παράδεισο του δημοκρατικού και λαϊκού ελέγχου των θεσμών. Αλλοι βλέπουν σ αυτές κρατικό συγκεντρωτισμό και ασφυκτικό εναγκαλισμό από τα συνδικάτα.

Της Βένας Γεωργακοπούλου

Και ξαφνικά, έστω και με casual ένδυμα, έστω και ανεπίσημα και πιλοτικά, κυκλοφόρησαν οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό. Και πάψαμε να προβληματιζόμαστε για την αναδιάρθρωση του χρέους. Πιάσαμε την αναδιάρθρωση των κρατικών σκηνών και των φεστιβάλ.

Διότι η μαγική αυτή λεξούλα διατρέχει σχεδόν όλο το πρόγραμμα ενός κόμματος που ορμητικά πορεύεται προς την εξουσία και οφείλει και τον πολιτισμό μας να διαχειριστεί. Και, φυσικά, να αναδιαρθρώσει τους καλλιτεχνικούς θεσμούς. Ακόμα και τους… πετυχημένους; Μάλιστα. Πλήρης αναδιάρθρωση. Εκ βάθρων. Μα να μην περισσεύει στον ΣΥΡΙΖΑ ούτε ένα καλό λογάκι για οτιδήποτε αξιόλογο συμβαίνει σ' αυτή τη χώρα;

Οσοι είμαστε πολλά χρόνια στο δημοσιογραφικό επάγγελμα θυμόμαστε καλά ότι κάποιοι πολιτιστικοί θεσμοί εκσυγχρονίστηκαν κάποτε με τα χίλια ζόρια, όπως ακριβώς συνέβη με τις κρατικές σκηνές και τα μεγάλα φεστιβάλ (Αθηνών και Θεσσαλονίκης). Χωρίς πρόσημα αριστερά ή δεξιά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι καλλιτεχνικές σελίδες όλου του φάσματος, από τον «Ελεύθερο Τύπο», για παράδειγμα, μέχρι την παλιά «Ελευθεροτυπία», στήριξαν τις αλλαγές. Ο,τι έγινε ξεκίνησε κυρίως από πρωτοβουλίες και πιέσεις του ίδιου του χώρου, με μπροστάρηδες (για να θυμηθούμε και την παλιά, καλή αριστερή φρασεολογία) προσωπικότητες με κύρος και γνώσεις (Νίκος Κούρκουλος, Μισέλ Δημόπουλος, Απόστολος Δοξιάδης, Κώστας Γαβράς κ.ά.) και ομάδες νέων, ατίθασων, μπουχτισμένων καλλιτεχνών (οι Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη για παράδειγμα). Και εχθρούς συνήθως τα σωματεία, που μέχρι τότε είχαν μεγάλο ρόλο και λόγο στα καλλιτεχνικά μας πράγματα. Και τον έχαναν.

Διότι, τι συνέβη; Κρατικά θέατρα και φεστιβάλ έγιναν πιο ευέλικτα, λιγότερο γραφειοκρατικά, χωρίς τη θηλιά του δημόσιου λογιστικού. Απαλλάχτηκαν από τοποτηρητές συντεχνιών. Οι καλλιτεχνικοί διευθυντές απελευθερώθηκαν, όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, από τον ασφυκτικό έλεγχο διοικητικών συμβουλίων.

Κι ενώ, κακώς και αφελώς, κάποια πράγματα τα είχαμε δεδομένα, ήρθαν οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό να μας θυμίσουν ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο.

Οτι μπορεί τα πράγματα να ανατραπούν, να γυρίσουν σε «παλιές» συνταγές. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, αριστερές και δημοκρατικές. Για πολλούς άλλους, κρατικίστικες, συγκεντρωτικές, φοβικές.

Γράφτηκαν πολλά επικριτικά άρθρα στον Τύπο για τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό. Μας λένε, όμως, οι άνθρωποί του να μη βιαζόμαστε. Οτι οι θέσεις, που δημοσιεύτηκαν πρώτα στο left.gr (στην «Εφημερίδα των Συντακτών» δεν τις πήραμε ποτέ, για φαντάσου!), δεν είναι οι τελικές. Οτι θέλουν πολλή δουλειά ακόμα. Μακάρι. Αν και είναι φανερό ότι σε ορισμένα πράγματα είναι ανυποχώρητοι. Σ' αυτά, τα χοντρά αποφασίσαμε να επικεντρωθούμε στην έρευνα που ακολουθεί:

1. Στην «αναδιάρθρωση του θεσμικού πλαισίου των κρατικών σκηνών (Εθνικό, Κρατικό Βορείου Ελλάδος, Λυρική) με στόχο την οικονομική διαφάνεια και τον περιορισμό των υπερεξουσιών του καλλιτεχνικού διευθυντή».

2. Στη «ριζική αναδιάρθρωση των στόχων του φεστιβάλ, με μια ιδιαίτερη στήριξη των ελληνικών παραγωγών, χωρίς να αποκοπούμε από τον ευρωπαϊκό και διεθνή διάλογο».

Προσθέσαμε στην έρευνα και ένα τρίτο, για μας πολύ σημαντικό θέμα, που το ξέχασε ο ΣΥΡΙΖΑ στις θέσεις του, αλλά το έχει πολύ ψηλά στην ατζέντα του: την επαναφορά των ελληνικών βραβείων στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ρώτησαν, άλλωστε, σχετικά τον υπουργό Πολιτισμού Κωνσταντίνο Τασούλα, σε πρόσφατη επίσημη συνάντηση μαζί του.

Στην έρευνα συμμετέχουν προσωπικότητες που έχουν διευθύνει ή ακόμη διευθύνουν κρατικές σκηνές και φεστιβάλ: Γιάννης Χουβαρδάς, Γιώργος Λούκος, Γιώργος Κουρουπός, Μισέλ Δημόπουλος. Ζητήσαμε και τη γνώμη του Λάκη Παπαστάθη, που έχει σαφή και καθαρή θέση για το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Αποκαλυπτικός είναι ο μαχητικός Γιώργος Κιμούλης, που δεν στρογγυλεύει τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για κρατικές σκηνές και φεστιβάλ. «Είναι μεσαίωνας», λέει, «η ενός ανδρός αρχή». Διαφωτιστικός είναι και ο πιο μετριοπαθής Μίλτος Λογιάδης, που συμμετέχει στη διαμόρφωση των θέσεων του κόμματος, αν και δεν είναι μέλος του.

Βέβαια, στις τέσσερις χιλιάδες τόσες λέξεις των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό περιέχονται τα πάντα. Από το βιβλίο και την πολιτιστική κληρονομιά μέχρι τον χορό και τα εικαστικά. Συνήθως γενικόλογα και χωρίς επεξεργασία. Καμιά φορά με ώριμες και σωστές προτάσεις. Πάντα, όμως, με μια ξύλινη, αριστερή γλώσσα, που την είχαμε… «πεθυμήσει» και είναι φαίνεται μοιραίο να την ξαναξεσκονίσουμε. Και με έναν μόνιμο πανικό, ότι χάνεται όπου να 'ναι ο δημόσιος χαρακτήρας όλων των θεσμών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κρατάει στον 21ο αιώνα την εφηβεία του και την προτείνει σε αστικοποιημένους, αλλοτριωμένους, ψηφιοποιημένους, διεθνοποιημένους, χαμένους στο ίντερνετ, στον καπιταλισμό και το αμερικανικό καλλιτεχνικό σύμπαν ανθρώπους. Ας είναι. Δεν θα τα χαλάσουμε στη φόρμα. Οσο κι αν ξέρουμε ότι ποτέ δεν είναι αθώα και άσχετη από το περιεχόμενο.

Την έρευνα έκαναν: Β. Γεωργακοπούλου, Μ. Κουστένη, Ε. Μαρίνου

Διαβάστε: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΡΙΖΑ