Ισραήλ και Τουρκία βρίσκονται σε παράλληλες μυστικές συνομιλίες για ένα σχέδιο αγωγού που θα κατασκευαστεί για να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα τεράστια ευρήματα των κοιτασμάτων Λεβιάθαν και Ταμάρ στα τουρκικά παράλια και από εκεί στην Ευρώπη
Του Τάσου Τσακίρογλου
Νέα στοιχεία για το παιχνίδι με τους υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο περιπλέκουν την κατάσταση και ενδέχεται να αναδιατάξουν τις σημερινές συμμαχίες, αλλά και να ανατρέψουν τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς συσχετισμούς στην περιοχή.
Οπως έγινε γνωστό, μέσω ταυτόχρονων διαρροών στον ισραηλινό και στον τουρκικό Τύπο, οι δύο χώρες βρίσκονται σε μυστικές συνομιλίες, με το Ισραήλ να προτείνει στο υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας ένα σχέδιο αγωγού που θα κατασκευαστεί για να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα τεράστια ευρήματα των κοιτασμάτων Λεβιάθαν και Ταμάρ στα τουρκικά παράλια και από εκεί στην Ευρώπη. Η Αγκυρα, εάν τελικά ευοδωθεί το σχέδιο αυτό, θα εξασφαλίσει παράλληλα φυσικό αέριο για τις ανάγκες της σε χαμηλή τιμή, ενώ, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, στο ανατολίτικο παζάρι μεταξύ των δύο πλευρών έχει τεθεί και η εξομάλυνση των διπλωματικών τους σχέσεων με την εξεύρεση κάποιου τρόπου ικανοποίησης της Τουρκίας για το αιματηρό ισραηλινό ρεσάλτο στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» το 2010.
Τα σχέδια αυτά καταδεικνύουν ότι ο θρυλούμενος ενεργειακός άξονας Τελ Αβίβ-Λευκωσία-Αθήνα δεν είναι «δεμένος» και ότι η ισραηλινή πλευρά, ως ο ισχυρότερος εταίρος, έχει περιθώρια διαπραγμάτευσης με όλες τις πλευρές, φυσικά με τη σύμφωνη γνώμη και των ΗΠΑ. Ετσι, προφανώς οι συνομιλίες διεξάγονται παράλληλα με τις συζητήσεις περί αντίστοιχου αγωγού μεταφοράς αερίου στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας ή περί κατασκευής σταθμού υγροποιημένου αερίου στη μεγαλόνησο.
Η ισραηλινή «Χααρέτζ» αναφέρει ότι ισχυρές πιέσεις για ν' αναλάβει την ιδιωτική κατασκευή του αγωγού ασκεί ο τουρκικός πολυκλαδικός Ομιλος Ζορλού, ο οποίος έχει συμβόλαιο για το χτίσιμο τεσσάρων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ισραήλ και αποτελεί τη μεγαλύτερη τουρκική επένδυση. Το σχέδιο που προτείνει ο Ομιλος, με περιουσιακά στοιχεία ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στο Ισραήλ, είναι η κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού από το κοίτασμα Λεβιάθαν, 130 χιλιόμετρα ανοιχτά της Χάιφας, μέχρι τις νότιες τουρκικές ακτές, με δυνατότητα μεταφοράς οκτώ με δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου ετησίως.
Η υλοποίηση αυτού του σχεδίου πάντως θα είχε να ξεπεράσει και αρκετά εμπόδια. Κατ' αρχάς την αντίδραση της Ρωσίας, η οποία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Τουρκίας σε φυσικό αέριο, αλλά και με κυρίαρχη θέση στην προμήθεια της Ευρώπης. Παράλληλα, ένας τέτοιος αγωγός θα έπρεπε να περάσει μέσα από τις ΑΟΖ του Λιβάνου και της Συρίας, με τον πρώτο να έχει ήδη καταγγείλει το Τελ Αβίβ ότι με τις έρευνες στα συγκεκριμένα σημεία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, αφού δεν έχει υπάρξει οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Τρίτον, θα συναντούσε και την αντίδραση της αυστραλιανής εταιρείας Woodside, η οποία έχει πληρώσει 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για το 30% της επιχείρησης εκμετάλλευσης, ενώ παράλληλα εξειδικεύεται στην υγροποίηση φυσικού αερίου και έχει στενούς δεσμούς με την κινεζική αγορά.
Την ίδια ώρα η Αγκυρα, διά του υπουργού Ενέργειας, Τανέρ Γιλντίζ, άφησε χθες ανοιχτό το ενδεχόμενο να στείλει το νεοαποκτηθέν ερευνητικό πλοίο «Barbaros Hayrettin Pasa» ανοιχτά της Κύπρου και μάλιστα πολύ νωρίτερα απ' ό,τι είχε προαναγγείλει. «Τις επόμενες δύο εβδομάδες θα αποφασίσουμε σε σύσκεψη εάν το πλοίο θα κατευθυνθεί πρώτα στη Μαύρη Θάλασσα ή στη Μεσόγειο. Αν βγει τέτοια απόφαση, θα βρίσκεται στην Κύπρο σε ένα μήνα για υποθαλάσσιες έρευνες» δήλωσε. Παράλληλα απείλησε τις εταιρείες που συνεργάζονται με τη Λευκωσία στις έρευνες ότι αυτή η συνεργασία θα σημάνει αποκλεισμό τους από τα τουρκικά συμβόλαια.
Συμπληρωματικά κάλεσε τη Λευκωσία να αποδεχτεί ότι το φυσικό αέριο που θα προκύψει ανήκει σε όλη την Κύπρο. «Με αυτή την παραδοχή της ελληνοκυπριακής διοίκησης, το φυσικό αέριο θα νομιμοποιηθεί και τότε μπορούμε να το πουλήσουμε μέσω Τουρκίας»!
Πάντως χθες έγινε ακόμα ένα βήμα στη στρατηγική συνεργασία Κύπρου – Ισραήλ, αφού υπεγράφη η μεταβίβαση του 30% των δικαιωμάτων της Noble Energy στις ισραηλινές εταιρείες Delek και Avner, ενώ, σύμφωνα με τον υπουργό Βιομηχανίας, Νεοκλή Συλικιώτη, οι δύο εταιρείες θα συμμετέχουν στις συζητήσεις για την κατασκευή τερματικού εργοστασίου για την υγροποίηση του αερίου και τη μεταφορά του στις διεθνείς αγορές.
Σ' αυτό το περίπλοκο πλαίσιο θα πραγματοποιηθεί σε λίγες μέρες η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στην Αγκυρα για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, με το θέμα των υδρογονανθράκων και της οριοθέτησης ΑΟΖ να σκιάζει όλη την ατζέντα.
