Της Παρής Σπίνου
«Εύχομαι ο τάφος στην Αμφίπολη να ανήκει σε κάποιον από τους στρατηγούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αλλά ας μη βιαζόμαστε. Μερικές φορές οι αρχαιολόγοι θέλουν να προσελκύσουν την προσοχή του κόσμου, για θετικό σκοπό ασφαλώς, αλλά πρέπει να προηγείται η έρευνα. Ούτως ή άλλως, ό,τι έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα είναι σημαντικό και εξαιρετικό».
Ο διακεκριμένος Αμερικανός ιστορικός Μπάρι Στράους, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ και συγγραφέας του πολυδιαβασμένου βιβλίου «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας» (Λιβάνης, 2005), συμπληρώνει το πάνελ των φιλελληνικών αφίξεων της εβδομάδας. Δεν έχει σχέση με την εκστρατεία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ωστόσο ενδιαφέρεται γι’ αυτά. «Σίγουρα είναι καιρός να επιστρέψουν, όμως είναι κάτι πολύ δύσκολο», μας λέει πριν ανεβεί στο βήμα της βιβλιοθήκης του Deree για την ετήσια διάλεξη προς τιμήν του Κίμωνος Φράιερ.
Ασφαλώς δεν έρχεται πρώτη φορά στην Αθήνα. Νεότερος σπούδασε στη Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, πήρε μέρος σε ανασκαφές στην Κόρινθο και στην Κύπρο και μιλάει λίγα ελληνικά: «Η νεότερη Ελλάδα, αν και διαφορετική, είναι εξίσου ενδιαφέρουσα με την αρχαία. Ο αγώνας των Ελλήνων για την απελευθέρωση θεωρείται ορόσημο, όπως ο Πόλεμος για την Ανεξαρτησία των ΗΠΑ», μας λέει ο Μπάρι Στράους, που μόλις έγινε και επίτιμος δημότης Σαλαμίνας.
Το θέμα της προχθεσινής ομιλίας του ήταν: «Πανουργία και ισχύς: μαθήματα ηγεσίας από τον Θεμιστοκλή». Με τρόπο εύληπτο, μαζί με οπτικό υλικό, σκιαγράφησε το πορτρέτο του ηγέτη, ο οποίος έκανε την Αθήνα πρώτη ναυτική δύναμη, και με το «αριστούργημά του», τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, έσωσε την Ελλάδα από την περσική εισβολή. «Θα λέγαμε ότι ήταν ο σωτήρας του δυτικού πολιτισμού». Απαρίθμησε τα προσόντα αλλά και τα ελαττώματά του, που τον έκαναν μοναδικό: «Ηταν ενεργητικός, φιλόδοξος, διορατικός, σοφός και ταυτόχρονα απόλυτος, εριστικός, ανηλεής. Απέκτησε εχθρούς. Εξόρισε πολλούς και στο τέλος οδηγήθηκε ο ίδιος σε εξορία».
• Πού τον τοποθετείτε σε σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο;
Ο Θεμιστοκλής δεν υπήρξε τόσο μεγάλος στη στρατηγική. Ο Αλέξανδρος, επίσης, είχε απίστευτη γοητεία και ήταν δαιμόνιος στις δημόσιες σχέσεις. Είναι ξακουστός και ο πλέον πολυαγαπημένος από τους αρχαίους Ελληνες για τους Αμερικανούς, σε αντίθεση με τον Θεμιστοκλή, που οι περισσότεροι, εκτός από τους ειδικούς, δεν τον ξέρουν.
• Στις μέρες μας υπάρχουν ηγέτες αντίστοιχου μεγέθους;
Υπάρχουν εξίσου εφευρετικοί, πρωτοποριακοί και φιλόδοξοι ηγέτες, οι οποίοι γίνονται αδίστακτοι και δημιουργούν πολλούς εχθρούς. Οσο πιο πετυχημένοι είναι τόσο αυξάνουν τον ανταγωνισμό. Για παράδειγμα, από τον κόσμο των επιχειρήσεων, ο Μπλάκμπερι έκανε πρώτος τα smartphones και μετά η Apple και άλλοι τον ανταγωνίστηκαν, τον αντέγραψαν και τον νίκησαν. Ευφυής και διόλου σεμνός υπήρξε ο Στιβ Τζομπς, τον οποίο πολλοί λάτρεψαν και μίσησαν. Οταν απολύθηκε από τη δουλειά του επανεφηύρε τον εαυτό του και μεγαλούργησε.
• Και στον χώρο της πολιτικής;
Η εποχή μας είναι διαφορετική. Διανύουμε μια μεγάλη περίοδο ειρήνης, πλούτου, εύκολης ζωής, υπάρχει επανάπαυση. Δύσκολα βρίσκεται κάποιος με τρέλα και πάθος που να οδηγεί, να παίρνει ρίσκα, να εκμεταλλεύεται δηλαδή την πρόκληση της ηγεσίας.
Τον Μπάρι Στράους σύστησε στο πολυάριθμο ακροατήριο ο καθηγητής του Deree Xάρης Βλαβιανός. Ετσι μάθαμε πως το οικογενειακό του περιβάλλον τον οδήγησε να ασχοληθεί με την ιστορία των αρχαίων πολέμων, καθώς ο πατέρας και ο παππούς του ήταν βετεράνοι των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, ενώ μεγάλωσε στη σκιά του Βιετνάμ. Εχει ζήσει και σπουδάσει στη Γερμανία, το Ισραήλ, την Ιταλία. Αγαπάει την τζαζ, δεν χάνει τις ιστορικές σειρές στην τηλεόραση και θαυμάζει τον Κερκ Ντάγκλας στον «Σπάρτακο».
Το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο «Masters of Command: Alexander, Hannibal, Caesar and the genesis of leadership» (2013). Οπως συμπεραίνει: «Πολλά έχουν αλλάξει στους πολέμους από την αρχαιότητα, αλλά η ουσία παραμένει η ίδια και η στρατηγική είναι που κάνει έναν ηγέτη μεγάλο».
