Βαθιές ιστορικές ρίζες έχουν τα προχτεσινά επεισόδια στο Βελιγράδι. Το 1913, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους που εκδίωξαν οριστικά τους Οθωμανούς κατακτητές από τη Χερσόνησο του Αίμου, οι εμπλεκόμενοι συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο για να συμφωνήσουν –βάσει βεβαίως των αποτελεσμάτων του πολέμου και των άνωθεν «υποδείξεων» των Μεγάλων Δυνάμεων– τα νέα σύνορα στη χερσόνησο.
Κοινό στοιχείο των Βαλκάνιων αντιπροσώπων που συμμετείχαν στη σύνοδο ήταν, φυσικά, ο μεγαλοϊδεατισμός: οι Ελληνες ήθελαν τη «Μεγάλη Ελλάδα» των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, οι Σέρβοι τη «Μεγάλη Σερβία» που θα εκτεινόταν ώς το Αιγαίο, οι Βούλγαροι τη Θράκη και πάει λέγοντας. Οι Αλβανοί, που είχαν μόλις έναν χρόνο πριν κηρύξει την ανεξαρτησία τους, ονειρεύονταν ήδη τη «Μεγάλη Αλβανία», που θα απλωνόταν όπου υπήρχαν συμπαγείς αλβανικοί πληθυσμοί – δηλαδή σχεδόν σε όλα τα νότια Βαλκάνια!
Στην πραγματικότητα όμως, τα αλβανικά αιτήματα δεν έγιναν δεκτά και η Συνθήκη του Λονδίνου του 1913 άφησε έξω από τη νεοσύστατη Αλβανία πάνω από τα μισά «αλβανικά», υποτίθεται, εδάφη, και το 40% του αλβανόφωνου πληθυσμού – ανάμεσά τους και τη «δική μας» Ηπειρο, το «σερβικό» Κοσσυφοπέδιο και τα μισά σημερινά Σκόπια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι την εποχή εκείνη τα Βαλκάνια ήταν ένα αληθινό μωσαϊκό εθνοθρησκευτικών κοινοτήτων (με αποκορύφωμα τη Θεσσαλονίκη, όπου σχεδόν οι μισοί «γηγενείς» κάτοικοι ήταν Εβραίοι σεφαρντί), ενώ και η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν –και παραμένει ώς σήμερα– γεμάτη «αρβανίτες»…
Σε κάθε περίπτωση, οι Αλβανοί θεωρούν έκτοτε ότι αδικήθηκαν κατάφωρα από τις Μεγάλες Δυνάμεις και έχουν αναγάγει τον αλυτρωτισμό –την ανάγκη για επανένταξη των «χαμένων πατρίδων»– σε βασικό πυλώνα της εθνικ(ιστικ)ής ιδεολογίας τους. Οταν ξέσπασε ο γιουγκοσλαβικός εμφύλιος, το 1991, πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να διπλασιάσουν την έκταση και τον πληθυσμό τους. Αρχικά, έμειναν έξω από τη νέα «μοιρασιά»: όμως το 1999 ο περίφημος πόλεμος των 78 ημερών οδήγησε στη δημιουργία του «κράτους»-προτεκτοράτου του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο, όπου το 90% του 1,8 εκατ. κατοίκων δηλώνουν Αλβανοί και προσεύχονται καθημερινά να ενωθούν με τη «μαμά» Αλβανία.
Σε ένα «παναλβανικό» γκάλοπ του 2010, εντός και εκτός συνόρων του σημερινού κράτους, η ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας υποστηρίζεται από την πλειοψηφία των Αλβανών στην Αλβανία (63%), το Κοσσυφοπέδιο (81%) και την ΠΓΔ της Μακεδονίας (53%), αν και οι περισσότεροι Αλβανοί ερωτηθέντες θεωρούν ότι αυτό «είναι απίθανο να συμβεί». Η Σερβία όμως, με την υποστήριξη της Ρωσίας και δεκάδων ακόμη κρατών, δεν αναγνώρισε ποτέ την «ανεξαρτητοποίηση» των Κοσοβάρων και συνεχίζει να διεκδικεί την περιοχή που θεωρεί λίκνο του δικού της έθνους.
Γ.Τσιάρας
