Της Ματούλας Κουστένη

Μ. Μαργαρίτη, Χρ. Σταμπόγλης, Ει. Καράγιαννη, Μ. Παπαθανασίου
Φώτο Βασίλης Μακρής

Bάζουν πια οι άντρες στοίχημα για τις γυναίκες; Είναι όλα τα νέα κορίτσια άπιστα; Πού ξεκινά η αμφισβήτηση και πότε κερδίζει έδαφος ο ανταγωνισμός στις σχέσεις μεταξύ δύο ανθρώπων; Η απιστία είναι επιλογή ή κάτι στο οποίο απλώς υποκύπτεις; Και, τελικά, γιατί η συντηρητική βιεννέζικη κοινωνία του 19ου αιώνα δεν έχει καμία διαφορά με το σήμερα;

Η σκηνοθέτις Ροδούλα Γαϊτάνου, που πέρυσι άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις με τη φρέσκια «Σταχτοπούτα» της, έρχεται ξανά στην Αθήνα από το Λονδίνο για να σκηνοθετήσει μια παραγωγή που συγκεντρώνει την αφρόκρεμα των Ελλήνων μονοδών. Με τη φόρα που της δίνουν οι αλλεπάλληλες επιτυχίες στο εξωτερικό κι έχοντας ξεπεράσει την αμηχανία της πρώτης φοράς, η Ροδούλα δοκιμάζεται σε ένα από τα δημοφιλέστερα κωμικά έργα του ρεπερτορίου: την όπερα «Ετσι κάνουν όλες», του Μότσαρτ, που κάνει πρεμιέρα στις 24 του μήνα, στο Ολύμπια, σε μουσική διεύθυνση Μίλτου Λογιάδη και Ζαν Κριστόφ Σαρόν. Αμέσως μετά, ετοιμάζει τις βαλίτσες της για Βαλένθια και Λονδίνο.

Καλύτερα τα πράγματα τη δεύτερη φορά; «Η δεύτερη φορά είναι πάντα καλύτερη από την πρώτη, ό,τι και να λένε οι αισθηματίες», λέει η Ροδούλα Γαϊτάνου γελώντας. «Υπάρχει αγάπη, εμπειρία, έχεις παρελθόν, έχεις προλάβει να αποκτήσεις γνώση. Δεν έχω τη συστολή της πρώτης επαφής. Ξέρω ποια είναι τα δυνατά σημεία και ποιες οι αδυναμίες, πού να ασκήσω πίεση, πού να κάνω πίσω, για τι αξίζει να πολεμήσω. Είναι λίγο σαν το θέμα που πραγματεύεται το έργο μας: για ποια πράγματα θεωρείς τον άλλο ικανό και πόσο τον πιστεύεις; Είμαστε εδώ για να δώσουμε απαντήσεις σε όλα».

Κωμωδία με θέμα την αιώνια διαμάχη των δύο φύλων, που ξεσήκωσε τη συντηρητική κοινωνία της Βιέννης όταν πρωτοπαρουσιάστηκε και θεωρήθηκε τολμηρή όχι μόνο στην εποχή της, αλλά ακόμα και όλο τον 19ο αιώνα. Η υπόθεση του έργου γνωστή: ο έμπειρος κυνικός φιλόσοφος Ντον Αλφόνσο βάζει στοίχημα με τους νεαρούς ερωτευμένους Φεράντο και Γκουλιέλμο πως θα τους αποδείξει ότι οι αγαπημένες τους, Φιορντιλίτζι και Ντοραμπέλα, δεν τους είναι πιστές. Οχι επειδή οι συγκεκριμένες κοπέλες δεν έχουν σταθερά αισθήματα, αλλά επειδή όλες είναι άπιστες!

«Aς ξεκαθαρίσουμε κάτι – για την ακρίβεια, ας επαναλάβουμε αυτό που έχει ειπωθεί από δεκαετίες: η απιστία ξεκινά από τη σκέψη. Η αμφισβήτηση και το βάσανο του μυαλού είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο, είναι η στιγμή που υποκύπτεις στην αρχική ιδέα. Από εκεί κι έπειτα δύο ενδεχόμενα μπορούν να συμβούν: ή να γκρεμιστεί συθέμελα ο κόσμος σου ή η απιστία να αποδειχτεί ένα τολμηρό βήμα που θα σου αλλάξει τη ζωή. Μην ξεχνάμε πως για κάποιους η απιστία είναι όχημα για να ωριμάσουν. Καλό θα είναι, πριν κλείσουμε τα μάτια και αφεθούμε, να έχουμε λίγο υπόψη και τις δύο εκδοχές», σχολιάζει η σκηνοθέτις.

Δ. Σούρμπης- Ροδούλα Γαϊτάνου

«Τυχερός όποιος βλέπει τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά». Με αυτή τη φράση τελειώνει το έργο, με αυτήν ξεκίνησε να χτίζει η Ροδούλα Γαϊτάνου την παράσταση. «Θα πρόσθετα και το χιούμορ. Η ζωή από τη σοβαρή της πλευρά είναι αβάσταχτη. Μόνο αν την αντιμετωπίζεις με χιούμορ κατανοείς τη λειψή ανθρώπινη φύση, αντιλαμβάνεσαι τους σκοπέλους και μπορείς να τους προσπεράσεις. Αλλωστε, όταν οι δοκιμασίες της ανθρώπινης περιπέτειας κλονίζουν το οικοδόμημα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, ο μόνος δρόμος για να συνεχίσεις είναι η αισιοδοξία κι η εμπιστοσύνη».

Και το δίπολο πίστη/απιστία πώς το αντιμετωπίζει; «Αντιμετωπίζουμε την πίστη ως επιλογή: είμαι εκεί, δείχνω επιμονή, δουλεύω πολύ, είμαι συνεπής, σταθερή, δεν τα παρατάω εύκολα. Η απιστία, από την άλλη, μπορεί να είναι επιλογή, μπορεί, όμως, να είναι και μια στιγμή που χάνεις τον αυτοέλεγχο. Στις μέρες μας είναι πολύ πιο δύσκολο να είσαι πιστός και πειθαρχημένος. Αφενός γιατί ο κόσμος είναι γεμάτος ερεθίσματα, εικόνες και πειρασμούς, αφετέρου διότι η αφοσίωση κι η πίστη θεωρούνται ντεμοντέ».

Η σκηνοθέτις τοποθετεί τη δράση του έργου κάπου στην Ευρώπη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Εκεί, στην άνοιξη της βιομηχανικής επανάστασης, όταν οι φροϊδικές θεωρίες ταρακουνούσαν την επιστημονική κοινότητα, όταν η ανακάλυψη της φωτογραφίας άλλαζε τα δεδομένα της απεικόνισης, όταν οι εφευρέσεις και οι νέες θεωρίες προετοίμαζαν την ανθρωπότητα για το θαύμα του 20ού αιώνα. «Ηθελα το κοινό να πάρει χρονικές αποστάσεις από το έργο και να μην το εκβιάσω να μπει με το ζόρι στη θέση των ηρώων. Ετσι επέλεξα μια χρονική συγκυρία όπου ο κόσμος πρώτη φορά συνειδητοποιούσε το υποσυνείδητο και κατανοούσε τα πράγματα που σχηματίζονται μέσα μας χωρίς να το επιλέξουμε».

Ωστόσο, αυτή δεν είναι η μεγαλύτερη δυσκολία του έργου. «Το μεγάλο στοίχημα κρύβεται στη δομή του. Κοιτώντας κανείς αυτή τη μοτσάρτεια σπουδή πάνω στην απιστία, διαπιστώνει ένα μεγάλο παράδοξο: το λιμπρέτο του Ντα Πόντε έχει όλα τα στοιχεία μιας παρωδίας πάνω στον κόσμο των ανθρώπινων συναισθημάτων, ενώ η μουσική του Μότσαρτ αναπαριστά την τραγωδία των ανθρωπίνων σχέσεων με απόλυτη συναισθηματική ειλικρίνεια. Με λίγα λόγια, ο ένας γράφει κωμωδία κι ο άλλος μελοποιεί τραγωδία. Σε λίγα σημεία λιμπρέτο και μουσική βρίσκονται σε απόλυτη σύζευξη».

INFO: Παραστάσεις 24, 25, 26, 31/10 και 1, 2, 8, 9/11. Τους ρόλους μεταξύ άλλων ερμηνεύουν οι: Μυρτώ Παπαθανασίου, Σοφία Κυανίδου, Ειρήνη Καράγιαννη, Μαίρη-Ελεν Νέζη, Χάρης Ανδριανός, Διονύσης Σούρμπης, Βασιλική Καραγιάννη, Βασίλης Καβάγιας, Μυρσίνη Μαργαρίτη κ.ά. Ωρα έναρξης: 20.00. Σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Σουγλίδης. Τιμές: 20, 30, 40, 50, 60, 65 €. Παιδ.-φοιτ.: 15 €. Θέσεις περιορισμένης ορατότητας 10, 15, 20, 30 €.