Του Βλάση Κωστούρου
Μια σκηνοθετική οδηγία στο κείμενο του μιούζικαλ «Σικάγο» αλλά και η αποχαιρετιστήρια παράσταση του Κέβιν Σπέισι από τη σκηνή του Old Vic του Λονδίνου έμελλε να οδηγήσουν τον αεικίνητο Σταμάτη Φασουλή, αν όχι στον πιο σημαντικό, σίγουρα σ’ έναν από τους πιο ενδιαφέροντες ρόλους στη μακρόχρονη πορεία του: στον Δικηγόρο Ντάροου.
«Οταν ανεβάζαμε το “Σικάγο” στο Παλλάς, υπήρχε μια σκηνοθετική οδηγία στον ρόλο του δικηγόρου Μπίλι Φλιν, που ερμήνευε ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. Ελεγε: “Ο Φλιν λύνει τη γραβάτα του, βγάζει το σακάκι του και το πετάει α λα Κλάρενς Ντάροου”. Ξαφνιαστήκαμε. Ποιος ήταν αυτός ο Ντάροου; Ψάξαμε και είδαμε πως πρόκειται για έναν πολύ δυναμικό δικηγόρο των ΗΠΑ, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στη δικαστική υπεράσπιση όσων ήταν αδύναμοι. Την περασμένη άνοιξη είδα στο Λονδίνο τον Κέβιν Σπέισι στον ρόλο του Ντάροου, την τελευταία του ερμηνεία ως διευθυντής του Old Vic, εντυπωσιάστηκα, έκανα τον συνειρμό και είπα: εδώ είμαστε!», παραδέχεται ο Σταμάτης Φασουλής. Ετσι, από τις 24 Οκτωβρίου θα αναμετρηθεί στη σκηνή του θεάτρου «Δημήτρης Χορν» με τον μονόλογο του Ντέιβιντ Γ. Ρίντελς «Ο δικηγόρος Ντάροου». Τον πρωτοερμήνευσε το 1974 ο Χένρι Φόντα.
Η εμβληματική προσωπικότητα του Κλάρενς Ντάροου στάθηκε όμως έμπνευση για πολλά θεατρικά έργα και ταινίες. Ο Ορσον Ουέλς (1959), ο Σπένσερ Τρέισι (1960), ο Κέβιν Σπέισι (1991) και ο Τζακ Λέμον (1999) μετέφεραν το αδάμαστο και μαχητικό πνεύμα του στη μεγάλη οθόνη. Ο Ντάροου συνέδεσε το όνομά του με σημαντικές δίκες στην ιστορία των ΗΠΑ, που είχαν κυρίως να κάνουν με την προάσπιση ανθρωπίνων και εργατικών δικαιωμάτων και τον αγώνα εναντίον των φυλετικών διακρίσεων. Ηταν υπέρμαχος της κατάργησης της θανατικής ποινής, ενώ υπερασπίστηκε στην περίφημη «Δίκη των Πιθήκων» έναν καθηγητή θετικών επιστημών, τότε που κάθισε στο εδώλιο… η θεωρία του Δαρβίνου για την εξέλιξη, σε μια εποχή αντίδρασης και σκοταδισμού για την Αμερική.
Ο Σταμάτης Φασουλής έψαχνε καιρό μια παράσταση με πολιτικό χαρακτήρα, που θα μιλούσε για φλέγοντα ζητήματα, χωρίς όμως να είναι ούτε «μπροσούρα» ούτε «πανό» ούτε «σύνθημα». «Ηταν δύσκολο να βρω έναν ήρωα κανονικό», λέει, «έναν ήρωα που να μιλά για τα προβλήματα επειδή τα ζει κι όχι επειδή τα είδε να θίγονται σ’ ένα βιβλίο φιλοσοφίας. Ο Ντάροου έχει στο DNA του το καλό και την αίσθηση του δικαίου. Μεγάλωσε μ’ έναν πατέρα που ήταν “κιβωτός βιβλίων” και μια μάνα που τον 19ο αιώνα μιλούσε για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Ηταν ένας δικηγόρος στο Οχάιο, που δούλευε σε μια σιδηροδρομική εταιρεία, ήταν οικογενειάρχης και δεν του έλειπε τίποτα. Ωσπου μία απεργία των εργατών του σιδηροδρόμου άλλαξε τα πάντα. Αντί να πάρει το μέρος της εταιρείας, συντάσσεται με τους εργάτες, ρίχνοντας τον εαυτό του, αμισθί, στη μάχη για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Αρχίζει να τον αφορά η λέξη “ελευθερία” από τη στιγμή που τη βλέπει να διακυβεύεται μπροστά στα μάτια του. Συνέχισε τη δράση του αθωώνοντας ανθρώπους, που μόνο το χρώμα στο δέρμα τους ήταν αρκετό για να τους καταδικάσει. Κατάφερε στα τέλη του 19ου αιώνα όσα δεν μπορούμε να καταφέρουμε εμείς σήμερα».
Η ανάγκη για κάτι τόσο «μεγάλο» περιορίζει και την όποια φιλαυτία μπορεί να θρέφει ένας τόσο επιτυχημένος ηθοποιός, που επιθυμεί να σκηνοθετεί τον εαυτό του στη σκηνή. «Βλέποντας τον Σπέισι στην Αγγλία είπα μέσα μου: αυτό θέλω να το κάνω. Αλλά όχι μόνος μου», λέει ο Σταμάτης Φασουλής. Ο Νίκος Χατζόπουλος ήταν η «καταλληλότερη επιλογή σκηνοθέτη για το συγκεκριμένο έργο». «Επειδή έχουμε δουλέψει ξανά μαζί, ξέρει όλα τα ελαττώματά μου ως ηθοποιού και μπορεί να με προστατεύσει από τις ευκολίες μου. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο άγχος μου. Η πείρα μαζί με τα καλά φέρνει και σκουριά στις αρθρώσεις. Κάποιος πρέπει να την καθαρίσει, λοιπόν. Κάποιος που σε ξέρει καλά και μπορεί να σε προστατέψει».
Στο έξυπνο και καλαίσθητο σκηνικό που έχει στήσει ο Μανόλης Παντελιδάκης, υπό τους φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου, υπάρχει ένας διάδρομος που οδηγεί μέχρι το μέσο της πλατείας. Η προέκταση αυτή θα οδηγήσει τον Σταμάτη Φασουλή κοντά στο κοινό, αφού στο έργο υπάρχουν σκηνές που ο Ντάροου μιλάει στους θεατές, άλλοτε σαν να είναι οι ένορκοι κι άλλοτε σαν να είναι το ακροατήριο της δίκης. «Ο μονόλογος είναι ένας διάλογος του ηθοποιού με τον θεατή», παραδέχεται ο σκηνοθέτης Νίκος Χατζόπουλος, με τον ίδιο τον Φασουλή να δηλώνει έτοιμος να δεχτεί κάθε προκλητική απάντηση στην ερώτηση: «Πιστεύετε ότι ένας μαύρος πρέπει να αντιμετωπίζεται το ίδιο με έναν λευκό;»
Λογικό είναι να περιμένει με αγωνία την πρεμιέρα. Είναι από τις λίγες φορές που καταπιάνεται στη σκηνή με κάτι τόσο εσωστρεφές, τόσο προσωπικό, τόσο ιδιαίτερο, τόσο μακριά απ’ αυτό που ο κόσμος περιμένει να δει από εκείνον. Ρίσκο ή όχι, ο Σταμάτης των μεγάλων θεαμάτων φέτος επιλέγει κάτι πιο ήσυχο στη σκηνή, ελπίζοντας να τον δικαιώσει. Αλλωστε, όπως παραδέχεται, «δεν υπάρχει συνταγή στο θέατρο. Αν υπήρχε, σας διαβεβαιώνω πως θα την ακολουθούσα και θα έκανα μόνο επιτυχίες».
Info: «Ο δικηγόρος Ντάροου» του Ντέιβιντ Ρίντελς. Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη. Μουσική: Λεωνίδας Μαριδάκης. Από 24 Οκτωβρίου για 40 παραστάσεις στο θέατρο «Δημήτρης Χορν» (Αμερικής 10, τηλ. 210-3612500)
