Του Μπάμπη Μιχάλη
Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου υποχωρούν διαρκώς τις τελευταίες εβδομάδες, εξαιτίας της χαμηλότερης ζήτησης, της υψηλότερης προσφοράς, αλλά σε μεγάλο βαθμό και λόγω των περίπλοκων κινήσεων στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η τιμή του μπρεντ βούτηξε στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής αναταραχής της προηγούμενης εβδομάδας κοντά στα 80 δολάρια ανά βαρέλι, στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δύο ετών και αρκετά μακριά από τα 115 δολάρια που είχε προσεγγίσει στα μέσα Ιουνίου.
Η πτώση αυτή ανακουφίζει τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που εν μέσω της οικονομικής στασιμότητας θα πληρώσουν χαμηλότερους λογαριασμούς για καύσιμα και ενέργεια. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, ο πλανήτης θα μπορούσε να εξοικονομήσει έως και 1,8 δισ. δολάρια ημερησίως από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου.
Από την άλλη πλευρά, όμως, η πτώση αυτή αν παγιωθεί θα προκαλέσει μεγάλα προβλήματα σε κάποιες από τις πετρελαιοεξαγωγικές χώρες. Η στάση που αυτές θα κρατήσουν αποτελεί έτσι και το κλειδί για τη συνέχεια.
Τα τελευταία 40 χρόνια, η πορεία των τιμών εξαρτιόταν κυρίως από τον ΟΠΕΚ, ο οποίος, ελέγχοντας το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων και της παγκόσμιας προσφοράς, μπορούσε να διαμορφώνει το ύψος όπως περίπου επιθυμούσε. Η κατάσταση αυτή ανατράπηκε όμως με την εκτόξευση -και διατήρηση- των τιμών στα επίπεδα των 100 περίπου δολαρίων ανά βαρέλι την τελευταία 15ετία. Οι υψηλές τιμές κατέστησαν την εκμετάλλευση σχιστολιθικών πετρωμάτων οικονομικά συμφέρουσα και άλλαξαν δραματικά το ισοζύγιο δυνάμεων στην αγορά.
Οι πλούσιες σε κοιτάσματα σχιστολιθικού πετρελαίου ΗΠΑ μεγέθυναν την παραγωγή τους και εξελίχθηκαν σε μείζονα παίκτη. Αντίθετα, κάποιοι άλλοι παραδοσιακοί παίκτες, όπως η Ρωσία και η Βενεζουέλα -με τους οποίες διόλου τυχαία οι ΗΠΑ βρίσκονται σε αντιπαράθεση -απώλεσαν ισχύ και λόγω -και- των χαμηλότερων τιμών αντιμετωπίζουν σήμερα οξυμένα δημοσιονομικά προβλήματα.
Οι επιλογές του καρτέλ
Η Βενεζουέλα ζήτησε μάλιστα πρόσφατα έκτακτη σύνοδο του ΟΠΕΚ. Το καρτέλ όμως όπως φαίνεται θα αποφασίσει για τη στάση που θα κρατήσει στην τακτική του συνεδρίαση, που έχει προγραμματιστεί για τις 27 Νοέμβριου στη Βιέννη. Εκεί ο ΟΠΕΚ έχει δύο επιλογές: α) Να περικόψει τις εξαγωγές των χωρών-μελών του και έτσι το σύνολο της παγκόσμιας προσφοράς αργού, ευελπιστώντας ότι θα καταφέρει να μαζέψει την πτώση των τιμών. Υπέρ αυτής της λύσης τάσσονται ήδη το Ιράν, η Βενεζουέλα και η Αγκόλα. β) Να αφήσει τις τιμές να υποχωρήσουν κι άλλο, με την ελπίδα ότι έτσι η εξόρυξη πετρελαίου από τα σχιστολιθικά πετρώματα στις ΗΠΑ θα καταστεί οικονομικά ασύμφορη για τους εκεί παραγωγούς. Μια τέτοια επιλογή ευνοεί κυρίως τη Σαουδική Αραβία, η οποία έχει το χαμηλότερο κόστος εξόρυξης, σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα για να αντέξει στην πίεση και η οποία με τις χαμηλές τιμές θα καταφέρει να συντηρήσει τις εξαγωγές της προς την Κίνα. Ομως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά πια. Λόγω των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εξετάζει το ενδεχόμενο άρσης των περιορισμών στις εξαγωγές πετρελαίου, που είχαν επιβληθεί στη δεκαετία του ’70. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να φέρει σε ακόμη πιο δύσκολη θέση τις χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ, αφού θα οδηγούσε σε περαιτέρω πτώση των τιμών, ενώ θα εξόντωνε τη Ρωσία που βρίσκεται στα μαχαίρια με τη Δύση λόγω της Ουκρανίας.
Πάνω σε αυτό το ενδεχόμενο εστιάζει και μία από τις πολλές θεωρίες συνωμοσίας που αναπτύσσονται γύρω από τις πετρελαϊκές τιμές και η οποία υποθέτει ότι ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία δρουν από κοινού προκειμένου να χτυπήσουν Ιράν και Ρωσία.
Οι Γερμανοί βιομήχανοι
Το σενάριο αυτό, αν αληθεύει, βολεύει και τη Γερμανία και εξηγεί τη στάση του εξαρτώμενου από τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας Βερολίνου στην ουκρανική κρίση. Με τις χαμηλότερες διεθνείς τιμές πετρελαίου, οι Γερμανοί βιομήχανοι μειώνουν το κόστος παραγωγής και καλύπτουν τυχόν απώλειες από τις κυρώσεις των Ρώσων. Από την άλλη πλευρά, καθώς το ευρώ αποδυναμώνεται έναντι του δολαρίου -λόγω της πολιτικής που ακολουθεί η αμερικανική Fed-, τα προϊόντα των Γερμανών βιομηχάνων παραμένουν ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές.
