Του Μπάμπη Μιχάλη
Δυο δυο και με σημαντικές εκπτώσεις συνάπτει πια τις συμφωνίες συμβιβασμού με τα καρτέλ του χρηματοπιστωτικού τομέα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού, όπως φαίνεται, οι «ματσαραγκιές» των τραπεζών είναι τόσες πολλές που δεν τις… προλαβαίνει.
Χθες οι αντιμονοπωλιακές αρχές της Ε.Ε. ανακοίνωσαν δύο τέτοιες συμφωνίες διευθέτησης με 4 κορυφαίες τράπεζες του κόσμου –την αμερικανική JP Morgan, τη βρετανική Royal Bank of Scotland (RBS) και τις ελβετικές UBS και Credit Suisse, που χειραγωγούσαν τιμές και αγορές, γράφοντας στα παλιά τους τα παπούτσια κάθε έννοια ανταγωνισμού.
Διαστρέβλωση της αγοράς
Στην πρώτη περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τιμώρησε τη μεγαλύτερη -σήμερα- τράπεζα των ΗΠΑ JP Morgan με πρόστιμο 61,7 εκατ. ευρώ, επειδή σε συνεργασία με τη βρετανική RBS χειραγωγούσαν το επιτόκιο Libor του ελβετικού φράγκου. Τα επιτόκιο αυτό είναι το μέσο επιτόκιο δανεισμού μεταξύ μιας ομάδας τραπεζών και αποτελεί δείκτη για την αποτίμηση μιας σειράς χρηματοπιστωτικών προϊόντων -από δάνεια έως σύνθετα παράγωγα- σε ελβετικό νόμισμα. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, μεταξύ Μαρτίου 2008 και Ιουλίου 2009 οι JP Morgan και RBS συζητούσαν και διαμόρφωναν τις αναφορές τους για το Libor του ελβετικού φράγκου στα επίπεδα που ήθελαν. Ενίοτε αντάλλασσαν και πληροφορίες για τις επενδυτικές τους θέσεις και τις τιμές-στόχο, στρεβλώνοντας κατάφωρα την εν λόγω αγορά.
Δεν είναι φυσικά το πρώτο καρτέλ στο οποίο εμπλέκονται τράπεζες. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Ε.Ε. επέβαλε σε μια σειρά από κορυφαίες τράπεζες του πλανήτη συνολικά πρόστιμα 1,7 δισ. ευρώ μετά από συμφωνία διευθέτησης κατηγοριών για σύσταση καρτέλ στα επιτόκια Libor και Εuribor.
Ανάλογες συμφωνίες συμβιβασμού έχουν συναφθεί τα τελευταία χρόνια από τις αρχές ανταγωνισμού Ευρώπης και ΗΠΑ με τράπεζες για τη λειτουργία καρτέλ και τη χειραγώγηση συναλλαγματικών ισοτιμιών, τιμών εμπορευμάτων ή άλλων αξιών, για παραβιάσεις κυρώσεων της διεθνούς κοινότητας, για διευκόλυνση φοροδιαφυγής. Δεκάδες ακόμη είναι οι αγωγές που εκκρεμούν σε βάρος αυτών των ευαγών ιδρυμάτων.
Πάντως, για το παραπάνω στήσιμο του Libor του ελβετικού φράγκου τα πρόστιμα ήταν μάλλον χάδι. Η JP Morgan τιμωρήθηκε με… έκπτωση 40%, γιατί επέδειξε διάθεση συνεργασίας στην έρευνα, ενώ κέρδισε ακόμη μία έκπτωση της τάξης του 10%, επειδή συμφώνησε να έλθει σε συμβιβασμό.
Από την πλευρά της η RBS δεν τιμωρήθηκε καθόλου, αφού ήταν αυτή που «κελάηδησε» την ύπαρξη του καρτέλ στην Κομισιόν.
Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης χθες ακόμη μία συμφωνία διευθέτησης για καρτέλ που είχαν συστήσει οι δύο παραπάνω τράπεζες μαζί με τις ελβετικές UBS και Credit Suisse. Από τον Μάιο ώς τον Σεπτέμβριο του 2007, οι 4 τράπεζες χειραγωγούσαν τα spreads προσφοράς-ζήτησης των παραγώγων του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου.
Στενότερα spreads
Υστερα από μεταξύ τους συνεννόηση, οι τράπεζες παρέθεταν στους πελάτες τους ευρύτερα spreads προσφοράς-ζήτησης για ορισμένες κατηγορίες παραγώγων επιτοκίου του ελβετικού φράγκου, ενώ την ίδια στιγμή οι ίδιες διατηρούσαν στενότερα spreads για τις μεταξύ τους συναλλαγές.
Στόχος τους να χαμηλώνουν το κόστος των δικών τους συναλλαγών και να συνεχίζουν τη ροή των μεταξύ τους συναλλαγών, ενώ την ίδια στιγμή εμπόδιζαν άλλους παίκτες να συμμετέχουν με τους ίδιους όρους στην αγορά παραγώγων του ελβετικού φράγκου. Και σε αυτή την περίπτωση η RBS ήταν το «καρφί», γι’ αυτό και δεν τιμωρήθηκε. Αντίθετα, οι υπόλοιποι τρεις -αφού τους αφαιρέθηκε η γνωστή «έκπτωση της συνεργασίας»- θα κληθούν να πληρώσουν συνολικό πρόστιμο 32,4 εκατ. ευρώ.
