Του Κώστα Τσάβαλου

REUTERS/ Ralph Orlowski

Τη μετά stress tests εποχή για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τόσο το «μαξιλάρι» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) όσο και η συμμετοχή του Ταμείου στο μετοχικό κεφάλαιο των 4 συστημικών τραπεζών σχεδιάζει πλέον η κυβέρνηση.

Τα 11,4 δισ. ευρώ που περίσσεψαν από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (Εθνική, ALPHA, Πειραιώς και EUROBANK) με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα κατευθυνθούν στη μείωση του δημόσιου χρέους, το οποίο άλλωστε βάρυναν.

Το αποθεματικό το πιθανότερο είναι ότι θα αποτελέσει το «κεφάλαιο κίνησης» της προληπτικής γραμμής στήριξης στην οποία θα στηριχθεί η χώρα στα πρώτα της βήματα στις αγορές μετά την ολοκλήρωση των δανειακών συμβάσεων που έχει υπογράψει με την τρόικα.

Οι Ευρωπαίοι δανειστές είχαν διαμηνύσει εδώ και αρκετό καιρό ότι τα συγκεκριμένα κεφάλαια (τα οποία σημειωτέον δεν είναι υπό τη μορφή ρευστού αλλά ομολόγων του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης) δεν θα επιτραπεί να διατεθούν για… αλλότριους σκοπούς, αλλά μόνο για το χρέος το οποίο βαρύνει τους Ελληνες φορολογούμενους.

Οι ζημιές του Δημοσίου

Η διάσωση των ελληνικών τραπεζών στοίχισε στα μόνιμα φορολογικά υποζύγια της χώρας 40,5 δισ. ευρώ, ενώ δεν μπορούν να υπολογιστούν επακριβώς οι ζημιές του Δημοσίου (με βάση τα σημερινά δεδομένα) από τη συμμετοχή του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο των 4 μεγάλων τραπεζών της χώρας και συγκεκριμένα οι διαφορές μεταξύ των τιμών κτήσης και των τιμών με τις οποίες θα… ρευστοποιηθούν οι μετοχές.

Το «ταμείο» θα γίνει αφότου το ΤΧΣ πουλήσει και την τελευταία μετοχή που κατέχει στις εν λόγω τράπεζες. Μέχρι τότε οι φορολογούμενοι θα πληρώνουν. Τα όποια κέρδη θα έρθουν, εάν έρθουν, μετά το 2015, οπότε και αναμένεται να εισέλθουν και πάλι οι τράπεζες σε πραγματική και όχι λογιστική κερδοφορία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ελληνικό Δημόσιο (οι φορολογούμενοι δηλαδή) είχαν εγγυηθεί για τη λειτουργία των τραπεζών και τα «πέτρινα» χρόνια του αποκλεισμού τους από τις αγορές με το ποσό των 158 δισ. ευρώ, προκειμένου να δανείζονται από τον Εκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (ο περιβόητος ELA).

Η αξία των μετοχών που κατέχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) στις Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και Eurobank φτάνει με βάση το τελευταίο κλείσιμο του Χρηματιστηρίου στα 18,5 δισ. ευρώ, όταν στα τέλη Μαρτίου 2014 η αποτίμηση των μετοχών ήταν στα 25,1 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με εξακριβωμένες πληροφορίες, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, σχεδιάζει να αξιοποιήσει το ποσό αυτό -μαζί με το «μαξιλάρι» των 11,4 δισ. ευρώ- στο πλαίσιο της πιστωτικής γραμμής που θα ανοίξει για τη χώρα, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα συμφωνήσουν και οι Ευρωπαίοι.

Συγκεκριμένα θα απαιτηθεί όχι μόνο η συναίνεση των Ευρωπαίων εταίρων μας, αλλά και η έγκριση ορισμένων από τα κοινοβούλια της ευρωζώνης.

Το πρόβλημα για τη χώρα μας είναι ότι τόσο ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) υποστηρίζουν ότι το αποθεματικό του ΤΧΣ θα πρέπει να παραμείνει διαθέσιμο τουλάχιστον ώς τα μέσα του 2015, ώστε να ολοκληρωθούν προηγουμένως όλες οι διαδικασίες κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών (πωλήσεις θυγατρικών, αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κτλ).

Το σχέδιο Β’ της Τράπεζας της Ελλάδος προβλέπει τη σταδιακή απεμπλοκή του ΤΧΣ από τις τράπεζες με τη διάθεση πακέτων μετοχών στους ιδιώτες.

Σε περίπτωση που προχωρήσει το σχέδιο αυτό το ενδιαφέρον εστιάζεται στα ποσά που θα αντλήσει το ΤΧΣ και αν αυτά θα καλύψουν τον «λογαριασμό» που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι για την απόκτηση των μετοχών από το ΤΧΣ.

ΤΧΣ και αγορά

«Η διευρυμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις τράπεζες επιτρέπει τη σταδιακή επιστροφή των ποσών που έχει δανειστεί από το Ελληνικό Δημόσιο και συνεπώς τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους» αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών.

Συνεπώς ανά πάσα στιγμή το ΤΧΣ μπορεί να βγει στην αγορά και να πουλήσει μετοχές που κατέχει στις ελληνικές συστημικές τράπεζες, ώστε να αυξηθεί η ιδιωτική συμμετοχή σε αυτές και παράλληλα το Ταμείο να καταγράψει έσοδα.

Στο πρώτο εξάμηνο του 2014 οι τέσσερις τράπεζες άντλησαν, μέσω Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου, περί των 8,3 δισ. ευρώ, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια για να «περάσουν» τα stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.