Της Νόρας Ράλλη
ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Αλλο πράγμα είναι να βλέπεις τις ταινίες ενός σκηνοθέτη που εκτιμάς και άλλο τον ίδιο, ιδίοις όμμασι. Και ευτυχώς υπάρχουν και τα φεστιβάλ και μας δίνουν αυτές τις μικρές χαρές. Γιατί πίσω από κάθε κίνηση της κάμερας υπάρχει και μια ιστορία. Πόσο μάλλον για τον Παλαιστίνιο σκηνοθέτη Ελία Σουλεϊμάν, που πίσω από κάθε ταινία του κρύβεται και ένα δικαστήριο!
Καλεσμένος στο 27ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, που είχε αφιέρωμα στο έργο του («Το χρονικό μιας εξαφάνισης» – 1996, «Θεϊκή Παρέμβαση» – 2002, «Ο χρόνος που απομένει» – 2009 κ.ά.), μας αποκάλυψε πώς δημιουργεί τις ταινίες του, γεμάτες από αυτοβιογραφικά αναγνώσματα και προσωπικές εμπειρίες. Κι ακόμα, πόσο δύσκολο είναι να βρει χρηματοδότη, παρ' όλες τις διακρίσεις: στις Κάνες το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών, στη Ρώμη το βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας στα Ευρωπαϊκά Βραβεία για τη «Θεϊκή Παρέμβαση» κ.ά.
«Κάθε φορά τα ίδια. Ενώ οι ταινίες μου αποσπούν βραβεία, κανένας δεν θέλει να χρηματοδοτήσει την επόμενη. Πλέον το έχω πάρει απόφαση και ξέρω από πριν πως θα πάθω κατάθλιψη. Ξέρω ακόμη και τη μάρκα του ουίσκι που θα πιω για να… ξεχάσω. Ωστόσο, θα το λέω ξανά και ξανά σε κάθε νέο κινηματογραφιστή: Μη δίνετε σημασία στα κοράκια της βιομηχανίας του σινεμά. Μιλάμε για μαφία. Οι περισσότεροι από αυτούς λειτουργούν ως “τράπεζες”: έχουν τη θλιβερή ματαιοδοξία να περπατήσουν στο κόκκινο χαλί και την απόλυτη επιθυμία να βγάλουν πολλά χρήματα. Είναι οι “λύκοι” του σινεμά: μπορούν να σε “φάνε” χωρίς κανένα δισταγμό».
Βέβαια, ο ίδιος έχει κατορθώσει να απέχει από αυτές τις διαδικασίες, καθώς τα έχει βρει με τον εαυτό του: «Αυτό που έχω καταλάβει είναι πως το να ονειροπολείς με τα μάτια ανοιχτά δεν έχει όρια. Οταν είναι να γράψω ένα νέο σενάριο, κάθομαι ώρες ατελείωτες σε μια καρέκλα και κοιτάζω, ακίνητος σχεδόν, το κενό. Συγκεντρώνομαι στον εαυτό μου. Αν έχω κάτι να πω, τότε αυτό θα αναδυθεί από το φαντασιακό κατευθείαν στη συνείδηση».
Σε ερώτησή μας γιατί η Ακαδημία των Οσκαρ είχε χαρακτηρίσει την Παλαιστίνη «μη αναγνωρισμένη χώρα κινηματογραφικής παραγωγής» η απάντησή του ήταν αποστομωτική: «Μα, η Ακαδημία δεν αναγνώριζε τους Παλαιστίνιους καν σαν έθνος! Ηταν απόλυτα πολιτικός ο λόγος, εξαιτίας του ισχυρού εβραϊκού λόμπι που κυριαρχεί στο Χόλιγουντ, που δεν δέχτηκαν τη “Θεϊκή Παρέμβαση” στα Οσκαρ. Τότε έπεσαν πάνω τους οι δημοσιογράφοι, λέγοντας πως “αναγνωρίζουν την Ουαλία και το Χονγκ Κονγκ ως έθνη αλλά όχι την Παλαιστίνη” και τους ανάγκασαν, έστω και χρόνια αργότερα, να δεχτούν ταινίες από την παλαιστινιακή κινηματογραφική παραγωγή. Βέβαια, το κακό για μένα είχε ήδη γίνει».
Μα δεν ήταν αυτό το μόνο περιστατικό «ρατσιστικής» συμπεριφοράς απέναντί του: «Πολύ γνωστός παραγωγός ταινιών όταν με συνάντησε μου είπε, προσβάλλοντάς με: “Μα δεν έχει τίποτα το παλαιστινιακό το φιλμ σου” ή “Πώς τολμάς να βάζεις χιούμορ σε μια ταινία με παλαιστινιακό περιεχόμενο”, εμμένοντας στα στερεότυπα πως εμείς εκεί κάτω δεν γελάμε ποτέ, απλά περνάμε τη ζωή μας σκοτώνοντας Ισραηλινούς. Ολοι αυτοί που, αφού βραβευτούν οι ταινίες μου, μιλάνε με διθυράμβους, θέλουν μόνο να με πατρονάρουν στην αρχή».
Στις Κάνες, η συνέντευξη Τύπου που έδωσε για την τρίτη του ταινία «Ο χρόνος που απομένει», με τη σύμφωνη γνώμη της επιτροπής, ξαναπέρασε από το μοντάζ, ώστε να παιχτεί στην ισραηλινή τηλεόραση που τον παρουσίαζε σαν τρομοκράτη. «Αλλοι με κατηγορούν για αντισημιτισμό, άλλοι ήθελαν να με βάλουν φυλακή επειδή έμοιαζα με τρομοκράτη… Για κάθε μου ταινία έχω και ένα δικαστήριο».
Δεν είναι και απλό να ακούς όλα αυτά από έναν πολυβραβευμένο σκηνοθέτη, με ιδιαίτερη ματιά τόσο στα πλάνα όσο και στις σεναριακές του συνθέσεις. Αλλάζει η οπτική σου, «επαναπροσδιορίζεις το είναι σου», όπως είπε και ο ίδιος, που, αν μη το άλλο, το δίκιο του το βρίσκει μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Πάλι καλά.
