Του Χάρη Ιωάννου

Το περίφημο «τέλος του Μνημονίου» αποδομεί η νέα έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, προσγειώνοντας απότομα τόσο την κυβέρνηση όσο και την αξιωματική αντιπολίτευση, που το ευαγγελίζονται αμφότεροι, ενώ ταυτόχρονα υπογραμμίζει ότι το πιο σημαντικό πρόβλημα της Ελλάδας σήμερα είναι πως δεν υπάρχει ρεαλιστικό σχέδιο για την επόμενη ημέρα.

Στη νέα τριμηνιαία έκθεσή του (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014) το Γραφείο τονίζει ότι με τον τρόπο που γίνεται η δημόσια συζήτηση περί τέλους του Μνημονίου: «α) δίνεται η εντύπωση ότι η ελληνική οικονομική πολιτική δεν θα υπόκειται σε κάποιες δεσμεύσεις, β) προκαλούνται ανεδαφικές προσδοκίες για ικανοποίηση πάσης φύσεως απαιτήσεων και γ) τροφοδοτείται η εντύπωση πως ό,τι έγινε ώς τώρα ήταν λάθος».

Πολύς δρόμος ακόμη…

Οπως εξηγούν οι οικονομολόγοι του Γραφείου, με επικεφαλής τον καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα, «η οικονομία πρέπει να διανύσει πολύ δρόμο ακόμα για να περάσει σε διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης και ικανοποιητική μείωση της ανεργίας», ενώ καυτηριάζουν τις πρόσφατες κυβερνητικές αποφάσεις λέγοντας πως «η ελληνική επιλογή “έξοδος στις αγορές, όχι νέο πρόγραμμα” δεν στηριζόταν σε μια ρεαλιστική εκτίμηση του διεθνούς και ευρωπαϊκού περιβάλλοντος».

Στη συνέχεια προειδοποιούν ότι «η ρητορική του “τέλους του Μνημονίου”, όπως διαμορφώθηκε, παραβλέπει το ευρωπαϊκό περιβάλλον και συνδέεται με αποφάσεις (προσφυγή στις αγορές για δανεισμό) που μπορεί να προκαλέσουν τεράστιο κόστος σε μια ήδη εξασθενημένη οικονομία και σκληρότερη εποπτεία από τις αγορές που δεν είναι προβλέψιμες».

Οπως σημειώνουν οι καθηγητές του Γραφείου με έμφαση προς όλες τις κατευθύνσεις, «όποια λύση και αν τελικά επιλεγεί, η έξοδος στις αγορές ή το αγκυροβόλιο του ΕΜΣ (π.χ. μέσω μιας προληπτικής γραμμής πίστωσης ή με απευθείας δανεισμό), θα συνοδεύεται από στενή εποπτεία της ελληνικής οικονομικής πολιτικής».

Δεν παραλείπουν να επισημάνουν ακόμη ότι «η έξοδος στις αγορές δεν σημαίνει ότι η ελληνική οικονομία δεν βαρύνεται από σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα, ούτε ότι δεν υπάρχει εξίσου μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα», φέρνοντας ως παράδειγμα τον υψηλό αριθμό των ανέργων με το ανησυχητικό στοιχείο ότι τα ¾ είναι πλέον μακροχρόνια άνεργοι.

Μιλώντας για την επόμενη ημέρα το Γραφείο υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα από όσες μπήκαν σε πρόγραμμα προσαρμογής, που διαπραγματεύεται ακόμη διάφορα ζητήματα του προγράμματος και κυρίως «δεν έχει διαμορφώσει στρατηγική για την περίοδο μετά το Μνημόνιο».

Ταυτόχρονα επικρίνουν το σημερινό μοντέλο που ακολουθεί η κυβέρνηση με «ατμομηχανή» τον τουρισμό, λέγοντας ότι δεν μπορεί οι νέοι, άνεργοι και μη, να έχουν στόχο το να γίνουν σερβιτόροι. «Το μείζον σήμερα είναι η ανάπτυξη που εστιάζει στην καινοτομία και την παραγωγικότητα και συναφώς στην αναδιάρθρωση της παραγωγής και όχι στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε καταστήματα εστίασης».

Στην κατεύθυνση αυτή, σημειώνουν, χρειάζεται βαθιά φορολογική μεταρρύθμιση, πέρα από την ανάγκη για άμεσες διορθωτικές κινήσεις στον ΕΝΦΙΑ, ενώ με το βλέμμα στις υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ τονίζουν ότι «κοινωνική πολιτική σε σαθρά οικονομικά θεμέλια δεν γίνεται».

Για τον λόγο αυτό τονίζουν ότι ένα νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα θα έπρεπε να είναι πλέον υπόθεση της Ελλάδας και όχι των δανειστών, ενώ οι πόροι του θα πρέπει να προέρχονται από τις φτηνές πηγές των ευρωπαϊκών θεσμών.

«Εύθραυστη ισορροπία»

Σχετικά με τη σημερινή κατάσταση στη χώρα, το Γραφείο τονίζει ότι «η επιτευχθείσα μακροοικονομική ισορροπία είναι εύθραυστη» και θέτει τέσσερις προϋποθέσεις για τη διατήρησή της: τη ρύθμιση του δημόσιου χρέους, την ποιότητα των μεταρρυθμίσεων, την πολιτική σταθερότητα και τις τυχόν απότομες εξωτερικές διαταραχές (π.χ. διαθέσεις αγορών, Ουκρανία, Μέση Ανατολή, ύφεση ευρωζώνης).

Δεδομένου ότι το κλίμα στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον είναι «κινούμενη άμμος», το Γραφείο επισημαίνει ότι «οι δισταγμοί και οι ανακολουθίες στη μεταρρυθμιστική πολιτική της κυβέρνησης, η ανυπαρξία συντεταγμένης αναπτυξιακής πολιτικής και η ασάφεια των θέσεων της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος σταθερότητας στην οικονομική πολιτική».

Το Γραφείο αναγνωρίζει ωστόσο ότι, «παρά το μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος (και την προχειρότητα στον σχεδιασμό και την εφαρμογή), το αποτέλεσμα της δημοσιονομικής προσαρμογής δεν πρέπει να υποτιμηθεί και θα συμβάλει στις δύσκολες διαπραγματεύσεις με τους εταίρους».

Αμφιβολίες για προϋπολογισμό

Αναφορικά με το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2015 το Γραφείο αναφέρει πως «παραμένει στο πνεύμα της λιτότητας», ενώ ταυτόχρονα εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για το αν είναι επιτεύξιμη η αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,9% το επόμενο έτος. Παράλληλα κάνει λόγο και για «αβεβαιότητες» σε ό,τι αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2014 (λόγω ληξιπρόθεσμων και ασφαλιστικών ταμείων), παρά την πρόβλεψη του ΥΠΟΙΚ για πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% του ΑΕΠ.

Ειδικά για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οικονομολόγοι του Γραφείου σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι «η εντύπωση που έχουμε είναι ενός εργοταξίου όπου το έργο προχωρεί χωρίς αποσαφηνισμένο σχέδιο ή είναι υπό συνεχή διαπραγμάτευση και δεν τελειώνει ποτέ».