Tης Ηρας Φελουκατζή
Το πολιτιστικό γεγονός στο Παρίσι αυτή την εποχή είναι η μεγάλη έκθεση που αφιερώνει το Κέντρο Πομπιντού στον Σαλβαντόρ Νταλί (1904-1989)περίπου τριάντα χρόνια μετά από εκείνη, του 1979, που είχαν επισκεφτεί 80.000 άτομα. Ο Νταλί σημάδεψε την εικαστική δημιουργία του 20ού αιώνα. Είναι μια από τις πιο επιβλητικές φιγούρες στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης και ένας από τους πιο δημοφιλείς ζωγράφους.
Η πληθωρική του προσωπικότητα προκαλούσε έλξη αλλά και απώθηση. Συχνά γινόταν στόχος κριτικής για τη μεγαλομανία, την επιδειξιμανία του, τις προκλητικές του πολιτικές θέσεις, τη λατρεία του χρήματος. Οι άσπονδοι φίλοι του τον αποκαλούσαν «Avida Dollars».
Δεν τον πτοούσαν οι αντιπαραθέσεις. Δήλωνε «είναι καλό να μιλούν για εσένα, ακόμα κι αν λένε καλά λόγια», υποδηλώνοντας ότι θεωρούσε πιο χρήσιμους για την προβολή του όσους τον αντιμάχονται. Φρόντιζε λοιπόν να τους δίνει αφορμές για αντιδράσεις τροφοδοτώντας συνεχώς την επικαιρότητα με τις προκλήσεις του.
Δημιουργός ενός μοναδικού ονειρικού κόσμου, ο Νταλί είναι γνωστός κυρίως για τους σουρεαλιστικούς του πίνακές της εποχής του 1930 και για τις καλλιτεχνικές του «περφόρμανς» με χάπενιγκ ή με τηλεοπτικές εμφανίσεις. Το έργο του βασίζεται στην αυθεντική έκφραση μίας πολύπλευρης προσωπικότητας που εντυπωσίαζε με την πνευματική της μεγαλοφυΐα.
Εφευρέτης της περίφημης μεθόδου «κριτική παράνοια», χρησιμοποίησε επίσης στο έργο του σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις που του έδωσαν τη δυνατότητα να βαδίζει ολοένα μακρύτερα στη σχέση του με το Διάστημα και την ύλη. Πνεύμα διερευνητικό, με μεγάλη φαντασία, περιέργεια και ερευνητικότητα, θέλησε να τοποθετήσει τον εαυτό του ως θέμα μελέτης της φροϊδικής ψυχανάλυσης.
Αγαπούσε το θέατρο, το σινεμά, το μπαλέτο, την οπτικοακουστική έκφραση. Σκηνοθετούσε έντεχνα δημόσιες εμφανίσεις του ή μιντιακά σόου «χάπενινγκ».
Από την ιστορία στη μεταφυσική
Η έκθεση στο Πομπιντού παρουσιάζει 200 έργα του: 120 πίνακες, πολυάριθμα σχέδια, γλυπτά, αντικείμενα, χειρόγραφα, φιλμ, σε εφτά τμήματα με χρονικές-θεματικές ενότητες. Πρώτη είναι ο διάλογος ανάμεσα στο μάτι και το μυαλό του ζωγράφου με το βλέμμα του θεατή.
Πρωτοπόρος τής «performance», ο ζωγράφος ήξερε πώς να χειρίζεται τα ΜΜΕ. Πρόβαλε την τέχνη σαν ένα συνολικό γεγονός επικοινωνίας και τη δημιουργία του σαν πρωτοποριακή έκφραση αντιπαράθεσης προς την παραδοσιακή εικαστική κληρονομιά.
Η διαδρομή στην έκθεση έχει τον χαρακτήρα περιπλάνησης ανάμεσα στο απλό και στο περίτεχνο, το μπαρόκ και το μοντέρνο, τον ρεαλισμό και τον σουρεαλισμό.
-Στο πρώτο τμήμα της παρουσιάζεται το ξεκίνημα του καλλιτέχνη στην Ισπανία, τα πρώτα του έργα, η επίδραση του Πικάσο. Το 1923 ο Νταλί έρχεται στο Παρίσι και συναντά τους σουρεαλιστές που σημαδεύουν την έκφρασή του. Η έκθεση παρουσιάζει και αντιπροσωπευτικά έργα αυτής της εποχής.
-Η ενότητα «Μύθοι και ιστορία» περιλαμβάνει πίνακές του που απεικονίζουν τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία, τον φρανκισμό, τις επαναστάσεις, τον κομμουνισμό, τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις.
-Ειδικό τμήμα είναι αφιερωμένο στη θεατρικότητα του έργου του Νταλί. Σε μια μικρή αίθουσα κατασκευάστηκε αναπαράσταση της εγκατάστασής του «Θέατρο–Μουσείο». Στο κέντρο έχει τοποθετηθεί ένας κόκκινος ξύλινος καναπές σε φόρμα χειλιών κι όταν καθίσει εκεί ο επισκέπτης βλέπει να εμφανίζεται ο ίδιος απέναντι σε γιγάντια οθόνη.
Πρόκειται για ένα εύρημα του Νταλί, πού δίνει στον θεατή τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε ένα σκηνοθετημένο χάπενινγκ και να φωτογραφηθεί μέσα σε πρωτότυπο αυτό ντεκόρ.
-Ο μυστικισμός ενέπνευσε τον Νταλί και τον οδήγησε με το πέρασμα του χρόνου σε μια υπερβατική σχέση με τη ζωή. «Είναι σημαντικό για έναν καλλιτέχνη να έχει αναπτυγμένη την έννοια του Σύμπαντος. Είμαι πιο σημαντικός ως κοσμικό πνεύμα παρά ως ζωγράφος», δήλωνε.
Η έκθεση τελειώνει με αναφορές στις μεταφυσικές αναζητήσεις του. Σε μια σκοτεινή κυκλική αίθουσα, που παρουσιάζει σε βιτρίνες μικρά έργα και σχέδια, διαβάζουμε σε αναρτημένη ψηλά επιγραφή μία εμβληματική φράση του, που δείχνει ότι ο καλλιτέχνης ονειρεύονταν μια άυλη ύπαρξη, χωρίς όμως να εγκαταλείπει το γήινο βίωμα. «Με επιμονή ζητάω μια μεταθανάτια ζωή με διαύγεια της μνήμης, ώστε ακόμα και στην αιωνιότητα να θυμάμαι τα πάντα». Ηταν η ύστατη επιθυμία του.
www.ira-feloukatzi.fr
