Εκτίθενται από αύριο στο «Red Dot» και στη συνέχεια σε δημόσιους χώρους
Τρία κοντάρια δεμένα στη μέση και ιδού η ιδέα της εικαστικού Ελένης Πολυχρονάτου για ένα έργο τέχνης που μας καλεί σε δύσκολους καιρούς να αφήσουμε ή να ανταλλάξουμε ρούχα αγαθά ή τρόφιμα, αλλά και προβάλλει την ευθύνη του καλλιτέχνη απέναντι στην κοινωνία. Δέκα νέοι απόφοιτοι της ΑΣΚΤ την υιοθέτησαν ο καθένας με τη δική του εκδοχή
Της Ιωάννας Σωτήρχου
Επιθυμία της είναι να μπολιάσει τον εγκαταλελειμμένο δημόσιο χώρο με λίγη τρυφερότητα. Ο τρόπος που σκέφτηκε είναι απλός: τρία κοντάρια, δεμένα στη μέση. Ετσι μπορεί να κατασκευάσει ο καθένας την «κρεμάστρα του δημόσιου χώρου» ή το «σύμβολο της αμοιβαιότητας», όπως το έχει βαφτίσει η δημιουργός του, εικαστικός και ιστορικός τέχνης Ελένη Πολυχρονάτου.
Σκοπός του έργου είναι η δημιουργία ενός νέου τρόπου και χώρου συγκέντρωσης και ανταλλαγής ρούχων, αγαθών ή τροφίμων, με γνώμονα τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, ένα έργο δημόσιου χαρακτήρα με κοινωνική απήχηση που αντλεί την έμπνευσή του από το πνεύμα της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας και της ανταλλαγής. Πρόκειται για ένα αντικείμενο τέχνης -«ζωντανό γλυπτό»- που δεν χρησιμοποιεί τον δημόσιο χώρο ως εκθεσιακό αλλά συνδιαμορφώνεται μέσα από τη συμμετοχή όσων το χρησιμοποιούν, αλλάζοντάς του ταυτόχρονα όψη και χαρακτήρα.
Το σχήμα του έργου θυμίζει μια κλεψύδρα που παραπέμπει στον χρόνο. Κι ακόμη μια σκηνή Ινδιάνου που ορίζει τον χώρο με προσωρινό τρόπο, αφού μπορεί να στηθεί οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Συμβολίζει και το εφήμερο της ίδιας της ζωής αλλά και την παγκόσμια κατοικία, όπως αυτή που έστηναν οι νομάδες στη μακρόχρονη πορεία τους στη γη και στην ιστορία.
Πολλά ήταν τα ερεθίσματα που οδήγησαν την Ελένη Πολυχρονάτου στη σύλληψη αυτής της ιδέας. Ενας άνθρωπος που είδε μια μέρα, στη λεωφόρο Αθηνών, να ψάχνει μέσα στα σκουπίδια, να βρίσκει ένα ανοιγμένο πακέτο μπισκότα και να αρχίζει αμέσως να τα τρώει. «Κι όμως τα ρούχα του, η εμφάνισή του με τίποτα δεν σε προϊδέαζαν ότι μπορεί να είχε τόσο μεγάλη ανάγκη». Ή μια άλλη φορά που έπρεπε να φύγει για ένα ταξίδι και είχε μαγειρεμένο σπιτικό φαγητό, «καλό φαγητό που ήταν κρίμα να πάει χαμένο» και προσπαθούσε να σκεφτεί τι να το κάνει. Ηταν ακόμα ένας καλλιτέχνης, ο Krzysztof Wodiczkoτο το 1982 στη Νέα Υόρκη, που είχε σχεδιάσει ένα όχημα για άστεγους, στο οποίο θα μπορούσαν να κοιμούνται, να μεταφέρουν τα υπάρχοντά τους, να πλένονται – το έργο ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Ηταν, όμως, μια πρόταση για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί θετικά μια ευαίσθητη κοινωνική ομάδα, που αποκαθιστούσε το δικαίωμα του άστεγου να μη ζει απομονωμένος, εξαθλιωμένος και περιθωριακός και του έδινε τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί το έργο για στέγη, αλλά και για να μετακινείται και να συγκεντρώνει απορρίμματα.
Η Ελένη Πολυχρονάτου ονειρεύεται πως το μέλλον του καλλιτέχνη έχει κοινωνικό χαρακτήρα, απευθύνεται στο ευρύ κοινό και έχει άμεση σχέση με τους συνανθρώπους του, παρεμβαίνει στα ζητήματα σχεδιασμού της ζωής και χρησιμοποιεί την ευαισθησία, τη μαγεία και τη δυναμική της τέχνης, για να δώσει κάτι στην κοινωνία. «Αντιλαμβάνομαι τον ρόλο μας σαν λειτούργημα, σαν τον δάσκαλο και τον γιατρό, πως έχουμε κι εμείς κάτι να προσφέρουμε», λέει.
Αλλωστε όλο το έργο της εστιάζει στην «κοινωνική ευθύνη του καλλιτέχνη, ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της τέχνης στην κοινωνία, αν η τέχνη είναι ευεργετική ή όχι και αν μπορεί να οδηγηθεί ώστε να είναι. Ερωτήματα που τίθενται εντονότερο κάτω από τις νέες κοινωνικές εξελίξεις…». Αποτελεί, ίσως, μια πρόταση που υλοποιεί την άποψη που έθεσαν τα κινήματα του μεταμοντερνισμού μπροστά στην κρίση αξιών της σύγχρονης κοινωνίας ότι «η ηθική του μέλλοντος θα είναι η αισθητική». «Το νέο ερώτημα που προκύπτει», μας λέει η Ελένη Πολυχρονάτου, «αναφέρεται πλέον στους τρόπους με τους οποίους η αισθητική στη ζωή των ανθρώπων συμβάλλει στη διαμόρφωση της ατομικής και συλλογικής συνείδησης». Οπως είχε παρατηρήσει και ο Robert Irwin, «ίσως ο μελλοντικός ρόλος τους καλλιτέχνη θα είναι να δρα άμεσα ως ο ρυθμιστής των ποιοτήτων της ζωής μας. Ποιότητα όχι με την έννοια του συμπληρωματικού, όπως είναι τώρα, αλλά με εκείνη του κριτηρίου για όλα τα ζητήματα του σχεδιασμού». Ευγενείς σκέψεις που φέρνουν στον νου το κίνημα της Ρωσικής Πρωτοπορίας, που ήθελε να «κάνει τον κόσμο πιο όμορφο για τους ανθρώπους».
Την ιδέα της υιοθέτησαν δίνοντας τις δικές τους εκδοχές στο μοντέλο δέκα καλλιτέχνες της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών: οι Ζωή Αρβανίτη, Πολυάννα Βλατή, Τζίμης Ευθυμίου, Λοΐζος Λοΐζος, Μαρία Μυθιμάκη, Εllena Pili, Αφροδίτη Σαρταμπάκου, Στέφανος Σουβατζόγλου, Δημήτρης Τζιανζής, Γιάννης Χωριατέλλης.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
INFO: Τα 12 αρχικά έργα εκτίθενται από αύριο, Παρασκευή 1 Μαρτίου, στο «Red Dot» (Ευμολπιδών 24 και Τριπτολέμου, στο Γκάζι), η είσοδος είναι ελεύθερη, ενώ σε δεύτερη φάση θα τοποθετηθούν σε επιλεγμένα σημεία του Δήμου Κορυδαλλού και στον Αξονα Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Από όλο εγχείρημα θα κρατηθεί ημερολογιακή καταγραφή.
