Της Παρής Σπίνου
Σε μια εποχή που η ανοικοδόμηση βρίσκεται σε τρομερή ύφεση και οι νέοι αρχιτέκτονες φυτοζωούν, ψάχνοντας διεξόδους στο εξωτερικό, έρχεται η 7η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων να προβάλει το έργο τους.
Ενδεικτική της κατάστασης είναι η μεγάλη συμμετοχή των αρχιτεκτόνων μέχρι 45 ετών, οι οποίοι έστειλαν τα έργα τους προς αξιολόγηση στο Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής: ήταν πάνω από 300. Αλλες χρονιές είχαν δείξει ενδιαφέρον περίπου οι μισοί.
Η επιτροπή, ανθολογώντας τα καλύτερα έργα, κατέληξε τελικά σε 71 μελέτες, που θα παρουσιάζονται από αύριο στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Πρόκειται για έργα υλοποιημένα ή που έχουν διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Ιδιωτικά κυρίως αλλά και δημόσια, που καινοτομούν ή αποτυπώνουν τα χαρακτηριστικό στίγμα της τελευταίας διετίας: Κατοικίες, γραφεία, καταστήματα, δημοτικά μέγαρα, μουσεία, θέατρα, φοιτητικές εστίες, αλλά και εγκαταστάσεις και διαμόρφωση υπαίθριων χώρων.
Στον εκθεσιακό χώρο, στον 2ο όροφο του μουσείου, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε σε φωτογραφίες, τυπωμένες πάνω σε μεγάλα πάνελ από αλουμίνιο, την πρόσφατη παραγωγή της νέας γενιάς των αρχιτεκτόνων.
Συνοδευτικά κείμενα περιγράφουν τις μελέτες. Μεταξύ άλλων την κατοικία στο Συκάμινο της Tense Architecture, που προτάθηκε για το βραβείο Mies van der Rohe 2013, το βιομηχανικό κτίριο Logistics με γραφεία της Ιlly Kafea (A31 Aρχιτεκτονική & Δόμηση), τη μετασκευή του κτιρίου γραφείων Δοξιάδη σε κτίριο κατοικιών (Divercity & Trak), το Ναυτιλιακό Μουσείο Καρδαμύλων (Ζ-Level, Elena Zερβουδάκη), το Δημοτικό Μέγαρο Γεωργιούπολης Χανίων που κέρδισε το 1ο βραβείο σε διαγωνισμό (Α. Κλειδωνάς, Ν. Κρόκος, Γ. Παπαγιαννόπουλος).
Εξίσου ενδιαφέρον έχουν: οι βραβευμένες Στάσεις Αστικής Θαλάσσιας Συγκοινωνίας στη Θεσσαλονίκη (Μοnored, M. Τάταρη, Κ. Χρυσός), το Μουσείο Αγροτικής Κληρονομιάς στην κοινότητα Επταγωνίας Κύπρου (Σ. Βαμβακίδης, Α. Τζώρτζης, Φ. Ζαπαντιώτης/εύφημος μνεία σε διαγωνισμό), οι φοιτητικές κατοικίες στην Πάτρα (buerger katsota architects), αλλά και διπλωματικές εργασίες του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ και της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΙΤU.
Ενα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας
Εντύπωση προκαλεί ότι, παρ' όλη την οικονομική κρίση και την αμείλικτη φορολόγηση των ακινήτων, ο Ελληνας επιμένει στην ασφάλεια που του προσφέρει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του: «Μια σταθερή παράμετρος είναι ότι η ατομική κατοικία εξακολουθεί να διατηρεί τα σκήπτρα, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.
Οι περισσότερες από τις μισές συμμετοχές είναι κατοικίες και μάλιστα μονοκατοικίες. Παρά την ύφεση της τελευταίας διετίας, οι πιο εύποροι οικονομικά επιλέγουν να χτίσουν σπίτια υψηλής ποιότητας», διαπιστώνει ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, Ηλίας Κωνσταντόπουλος, που επιμελείται την Μπιενάλε.
Ταυτόχρονα, είναι χαρακτηριστική η έλλειψη αξιόλογων δημόσιων έργων. «Αυτή η ένδεια, που δυστυχώς στοιχειώνει και τις νεότερες γενεές, μαρτυρά όχι μόνον τη διαπιστωμένη χρόνια αρχιτεκτονική απουσία, αλλά πρώτιστα την έλλειψη ενός συλλογικού οράματος και κοινωνικού ενδιαφέροντος για τον δημόσιο χώρο», συνεχίζει ο ίδιος.
Οι τάσεις που αναδεικνύονται από το ανθολόγιο της έκθεσης είναι η επικράτηση και πάλι του μοντέρνου ύφους στα κτίρια, οι λιτές, απέριττες, καθαρές γραμμές. «Τα έργα είναι καλά τοποθετημένα στο τοπίο και στην πόλη, υπάρχει μια ευαισθησία σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο», παρατηρεί ο Η. Κωνσταντόπουλος.
«Εν γένει οι οικολογικές ανησυχίες των αρχιτεκτόνων είναι εμφανείς, όσο και η διάθεση να πειραματιστούν με τα υλικά, τα οποία μπορεί να μην είναι πάντα υψηλής τεχνολογίας. Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσουν έναν παραδοσιακό πλίνθο με καινοτόμο τρόπο».
Οι νέοι αρχιτέκτονες πληρώνουν κι αυτοί τα χρόνια προβλήματα της αστικής δόμησης: τις εργολαβίες που μεταπολεμικά κάλυψαν τις στεγαστικές ανάγκες χωρίς να δίνεται έμφαση στην ιδιαίτερη σύνθεση του χώρου. «Τα τελευταία χρόνια οι ιδιώτες απευθύνονται στους αρχιτέκτονες κυρίως για τη διαμόρφωση μικρών χώρων», λέει ο επιμελητής της Μπιενάλε.
Με κοινωνική διάσταση
Ταυτόχρονα όμως η ματιά των νέων αρχιτεκτόνων είναι περισσότερο ανοιχτή. «Ενημερώνονται καλύτερα για το τι συμβαίνει στο εξωτερικό, συμμετέχουν σε διεθνείς διαγωνισμούς και μπιενάλε, συνεργάζονται με ξένα γραφεία, τα έργα τους δημοσιεύονται σε ειδικά περιοδικά».
Γιατί, όμως, συνήθως δεν αποτελούν πρώτη επιλογή για μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά εγχώρια έργα, όπως το Μουσείο της Ακρόπολης ή η ανάπλαση του Δέλτα Φαλήρου; «Δεν είναι μόνο ελληνικό το φαινόμενο, είναι διεθνής η τάση να επιλέγονται μεγάλα, διεθνή ονόματα για τέτοια έργα», απαντά ο Η. Κωνσταντόπουλος.
Ασφαλώς, οι ευκαιρίες δεν λείπουν, υπενθυμίζει ο ίδιος, αναφέροντας την παραδειγματική ανάπλαση του κτιρίου που τώρα φιλοξενεί την Μπιενάλε, ου Μουσείου Μπενάκη, δηλαδή, από τους αρχιτέκτονες Μαρία Κοκκίνου και Ανδρέα Κούρκουλα. «Αυτό το κτίριο πλέον έδωσε ζωή σε ένα κομμάτι της πόλης.
Εκεί που επικρατούσαν τα νυχτερινά κέντρα στον άξονα της Πειραιώς, τώρα βλέπουμε να επαναχρησιμοποιούνται οι παλιοί βιομηχανικοί χώροι, να δημιουργούνται λοφτ, να ανοίγουν θέατρα, πολιτιστικοί χώροι, καλλιτεχνικά εργαστήρια. Παρατηρούμε δηλαδή πως η ποιοτική σχεδίαση επηρεάζει το περιβάλλον και, το κυριότερο, αντιλαμβανόμαστε την κοινωνική διάσταση της αρχιτεκτονικής, που παραμένει η πιο βασική».
Ιnfo: Η επιτροπή της Μπιενάλε: Στ. Γυφτόπουλος, επ. καθηγητής ΕΜΠ, Π. Δραγώνας, αν. καθηγητής
Πανεπιστημίου Πατρών, Ν. Καλογεράς, ομ. καθηγητής ΕΜΠ, Αν.
Κωτσιόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ, Π. Πάγκαλος, εντεταλμένος διδάσκων
Πανεπιστημίου Πατρών. Μέχρι 13/1/2013. Δίγλωσσος κατάλογος (ελληνικά-αγγλικά).
