Της Αφροδίτης Τζιαντζή
Με την ανεργία να καλπάζει, τις συλλογικές συμβάσεις να καταργούνται και τον βασικό μισθό να μετατρέπεται σε φιλοδώρημα, τα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας» που ξεκίνησαν πέρυσι αφορώντας αρχικά 57.000 ανέργους, φάνηκαν ως μια κάποια λύση.
Πέντε μήνες εργασίας, που θα αμείβεται με 25 ευρώ την ημέρα, ανεξαρτήτως ειδικότητας, ώς 625 ευρώ τον μήνα, χωρίς δώρα, άδειες, τριετίες και επιδόματα, υπό ένα ιδιόμορφο καθεστώς απασχόλησης που θυμίζει έντονα τα stage και τις εταιρείες ενοικίασης εργαζομένων. Αδιευκρίνιστο παραμένει πότε ακριβώς γίνεται η καταβολή των δεδουλευμένων, τα οποία εκταμιεύονται από τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα «ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού» του ΕΣΠΑ.
Θολό είναι και το ποιος ακριβώς είναι ο εργοδότης των «ωφελουμένων», όπως αποκαλούνται κατ' ευφημισμόν οι προσωρινά εργαζόμενοι που ενοικιάζονται από ΜΚΟ ή σωματεία σε δήμους ή νοσοκομεία, μέσω της Γραμματείας Διαχείρισης Κοινοτικών και Αλλων Πόρων του υπουργείου Εργασίας, ενώ τις ασφαλιστικές τους εισφορές καλύπτει ο ΟΑΕΔ.
Παρά την ασάφεια των προγραμμάτων και τις χιλιάδες περιπτώσεις απλήρωτων εργαζομένων (σε 6.000 υπολογίζονται οι απλήρωτοι των κοινωφελών προγραμμάτων στους δήμους, σύμφωνα με τον πρόεδρο των ΠΟΕ-ΟΤΑ Θέμη Μπαλασόπουλο), δεκάδες χιλιάδες άνεργοι έσπευσαν να συμπληρώσουν τις νέες αιτήσεις φέτος τον Αύγουστο:
«Πρέπει να έχεις συμπληρώσει 18 μήνες άνεργος για να δικαιούσαι να συμμετάσχεις. Εγινε μάχη στις αιτήσεις ποιος θα γίνει δεκτός», μας λέει ο Γιώργος που έγινε δεκτός σε κοινωφελές πρόγραμμα, αλλά μαθαίνοντας για τις καθυστερήσεις μισθών προτίμησε μια επίσης ολιγόμηνη δουλειά στα ΕΛΤΑ με 470 ευρώ τον μήνα, «που όμως ξέρω ότι θα τα παίρνω σίγουρα».
Ο Γιώργος είναι μέλος της συνέλευσης «Ανεργοι-ες από τις γειτονιές της Αθήνας» (anergoigeitonion.espivblogs.net) η οποία κάλεσε σε μια πρώτη συνάντηση εργαζομένους σε κοινωφελή προγράμματα με σκοπό την ενημέρωση και τον συντονισμό μεταξύ τους. Πλέον έχει σχηματιστεί μόνιμη συνέλευση εργαζομένων στα κοινωφελή προγράμματα (synekox.espivblogs.net) που συναντήθηκε την Πέμπτη στην ΑΣΟΕΕ στις 19.00.
Οι μαρτυρίες εργαζομένων δεν αφήνουν περιθώριο ότι τα κοινωφελή προγράμματα, ή αλλιώς ΚΟΧ (Κοινωφελούς Χαρακτήρα) όπως αποκαλούνται, είναι το βασίλειο της ελαστικής εργασίας αλλά και πεδίο δόξης λαμπρόν για αετονύχηδες διαχειριστές προγραμμάτων.
Εκατοντάδες, άγνωστες μέχρι πρόσφατα, ΜΚΟ λειτουργούν σαν γραφεία ενοικίασης «ωφελουμένων» και ωφελούνται οι ίδιες εισπράττοντας το 5% για κάθε προσληφθέντα, σύνολο 150 ευρώ το κεφάλι. Κομβικό ρόλο σε αυτή τη συναλλαγή μεταξύ κράτους και δήμων παίζει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, απορροφώντας σχεδόν το 60% των θέσεων απασχόλησης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Δεκάδες είναι οι καταγγελίες για απασχόληση σε διαφορετικό αντικείμενο από αυτό που προβλέπει η σύμβαση, με τους εργαζομένους συχνά να καλύπτουν διαρκείς και πάγιες ανάγκες, παραβιάζοντας ακόμα και την ίδια τη σύμβαση που υπέγραψαν.
«Σε τραπεζοκόμους μάς ζητείται να κάνουμε καθαριότητα, μάγειρες σερβίρουν και γενικά καλύπτουμε θέσεις που μέχρι πρόσφατα κάλυπτε προσωπικό των δήμων», καταγγέλλουν εργαζόμενοι σε παιδικό σταθμό δήμου της Αττικής.
Οι ατομικές συμβάσεις που υπογράφουν τα συμβαλλόμενα μέρη είναι μνημείο αοριστολογίας ζητώντας από τους εργαζομένους να αποδεχτούν την καθυστέρηση ή και τη μη εξόφληση των δεδουλευμένων τους, σε περίπτωση που «καθυστερήσει η εκταμίευση της δόσης από τη διαχειριστική αρχή».
Η μόνη δικλίδα ασφαλείας για τους εργαζομένους είναι να υπογράψουν τις συμβάσεις βάζοντας δίπλα το γνωστό «με την επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματός μου», καθώς δεν γίνεται δεκτή η παραίτηση από υποχρεωτικές διατάξεις του εργατικού δικαίου.
Η συνδικαλιστική οργάνωση της νέας αυτής εκδοχής των stagiaires, όπως δείχνουν να εξελίσσονται τα ΚΟΧ, είναι δύσκολη υπόθεση. Το παράδειγμα των κοινωφελών εργαζομένων στον Δήμο της Καλλιθέας είναι ενδεικτικό.
Πέρυσι τον Απρίλιο υπογράφηκε «μνημόνιο συνεργασίας» μεταξύ της ΜΚΟ Ιλισός και του Δήμου Καλλιθέας, μέσω νομικού προσώπου του δήμου. Οπως καταγγέλλει ο σύλλογος εργαζομένων στον δήμο, η συνεργασία κατέληξε σε φιάσκο, καθώς διαπιστώθηκαν πλήθος παρατυπιών, με ρουσφετολογικές προσλήψεις και «αόρατους» εργαζομένους που φαίνονταν μόνο στα χαρτιά, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα να ακυρωθεί ύστερα από έλεγχο του ΑΣΕΠ.
Οι εργαζόμενοι μέχρι σήμερα δεν έχουν εξοφληθεί για τους μήνες που δούλεψαν. Η καταβολή των δεδουλευμένων είναι το βασικό αίτημα των εργαζομένων στα ΚΟΧ που κατεβαίνουν σε κινητοποιήσεις, με συγκεντρώσεις και καταλήψεις στην Πάτρα, επισχέσεις εργασίας στα Γιάννινα, παράσταση διαμαρτυρίας στο Καματερό, συνελεύσεις σε δήμους και νοσοκομεία.
Διαχειριστής η ΓΣΕΕ
Τα ΚΟΧ, παρά τους βαρύγδουπους τίτλους τους που έχουν σε περίοπτη θέση λέξεις όπως «προσαρμοστικότητα», «ανάπτυξη», «ενσωμάτωση» σηματοδοτούν μία νέα ΕΟΖ του εργατικού δικαίου αντιμετωπίζοντας τους ανέργους ως «ευπαθείς ομάδες» και την εργασία ως ένα είδος φιλάνθρωπης αρωγής κράτους και εταιρειών.
Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει ο εργατολόγος Αποστόλης Καψάλης, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, σηματοδοτούν τη μετάλλαξη των εργατικών συνδικάτων σε ΜΚΟ ή εταιρείες ενοικίασης εργαζομένων, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για τον ρόλο του επίσημου τριτοβάθμιου συνδικαλισμού σήμερα.
Η στρατηγική συμμετοχή της ΓΣΕΕ στην εφαρμογή του προγράμματος ως διαχειρίστριας του 60% των θέσεων εργασίας έχει καταγγελθεί τόσο από τους ίδιους τους εργαζομένους στα κοινωφελή όσο και από τα συνδικάτα των δήμων.
Επιστολή της εκτελεστικής επιτροπής των ΠΟΕ-ΟΤΑ στον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση καταγγέλλει τα ΚΟΧ ως άλλη μορφή των stage και κατηγορεί τη ΓΣΕΕ ότι «εφαρμόζει το σύγχρονο δουλεμπόριο, ενώ από την άλλη καταγγέλλει τον εργασιακό Μεσαίωνα».
Επερώτηση στη Βουλή για τα ΚΟΧ έχει καταθέσει το ΚΚΕ, ενώ το συνδικάτο ΟΤΑ Αττικής που πρόσκειται στο ΠΑΜΕ έχει συγκροτήσει Παναττική Επιτροπή Συντονισμού Κοινωφελών Εργαζομένων, ζητώντας μεταξύ άλλων να διαχειρίζονται τα ΚΟΧ οι δήμοι και να μην εισπράττουν οι ΜΚΟ το 5%.
