Του Ιάσονα Γκιώνη*
Με την προγραμματισμένη αποκρατικοποίηση της ΕΥΔΑΠ δημιουργούνται κάποια εύλογα ερωτήματα. Σύμφωνα με τον ισολογισμό της εταιρείας, Δημόσιο και Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης οφείλουν στην ίδια πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την τρέχουσα χρηματιστηριακή αξία, η ΕΥΔΑΠ αξίζει περί τα 600 εκατομμύρια. Επιπροσθέτως, έχει κερδοφορία.
Το ελληνικό Δημόσιο καλείται να πουλήσει έναντι 360 εκατομμυρίων τη συμμετοχή του σε μια κερδοφόρα εταιρεία και παράλληλα να διατρέξει τον κίνδυνο τα 700 και πλέον εκατομμύρια που της οφείλει, να απαιτηθούν την επομένη της ιδιωτικοποίησης. Με άλλα λόγια, μια ενέργεια που έχει σκοπό να αποφέρει έσοδα, δυνητικά να στοιχίσει πάνω από 300 εκατομμύρια. Πέρα όμως από την αριθμητική, το καθαρό πόσιμο νερό αποτελεί κοινωνικό αγαθό και η πραγματική του αξία είναι πασιφανές σε όλους ότι είναι ανεκτίμητη.
Ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας εφησυχάζει: «…σε ό,τι αφορά την ΕΥΑΘ Παγίων και την ΕΥΔΑΠ Παγίων, που είναι και οι κάτοχοι των κυριότερων παγίων περιουσιακών στοιχείων (φράγματα, ταμιευτήρες, εξωτερικά υδραγωγεία και άλλες εγκαταστάσεις που εξασφαλίζουν την ασφαλή μεταφορά του νερού μέχρι τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας τους), δεν αποτελούν μέρος των συναλλαγών και θα παραμείνουν υπό τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχο του Δημοσίου».
Εκείνο όμως που πρέπει να ληφθεί υπόψη, είναι ότι το ελληνικό Δημόσιο έχει παραχωρήσει τα πάγια αυτά στην ΕΥΔΑΠ και κατά προέκταση στον όποιο μελλοντικό αγοραστή έως το 2019, χωρίς διαβεβαιώσεις ότι η σύμβαση αυτή δεν θα παραταθεί.
Πιθανός αγοραστής είναι η εταιρεία Suez Lyonnaise des Eaux. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις, όπου αναμείχθηκε η ίδια ή παρόμοιες εταιίες, τα αποτελέσματα ήταν: αλματώδης αύξηση στην τιμή του νερού, χειροτέρευση ποιότητας, μολύνσεις, ακόμα και θάνατοι. Χώρια που τα έσοδα στις περιπτώσεις αυτές δεν ανακυκλώνονται στην εγχώρια οικονομία, ενώ πολύ δύσκολα αποδίδονται έστω και οι φόροι, μέσω δημιουργικής λογιστικής κι εξωτικών φοροτεχνικών πρακτικών.
Αν θέλουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα, μπορούμε να δανειστούμε κάτι από τη θεωρία του μωσαϊκού, σύμφωνα με την οποία, από δημοσίως διαθέσιμα στοιχεία και τη μελέτη φαινομενικά ασύνδετων πληροφοριών, μπορεί να αποτιμηθεί η πραγματική αξία μιας εταιρείας. Ας ακολουθήσουμε λίγο αυτή τη θεωρία για την αποτίμηση της ΕΥΔΑΠ.
Διεθνώς, η πληθυσμιακή αύξηση δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις στον υδροφόρο ορίζοντα. Στο «κόκκινο» βρίσκονται χώρες που δεν θα το περίμενε κανείς. Ενδεικτικό είναι ότι η ποσότητα ανανεώσιμου πόσιμου νερού που αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικο της Ελλάδας, είναι υπερδιπλάσια της Βρετανίας και της Γαλλίας, σχεδόν τριπλάσια της Γερμανίας και τριακονταπλάσια του Ισραήλ (!). Είναι σαφές ότι η αξία του πόσιμου νερού θα αυξάνεται διαρκώς, με ορισμένες βορειοευρωπαϊκές χώρες, αντίθετα με την κοινή αντίληψη, να βάλλονται περισσότερο.
Ας επεκταθούμε λίγο περισσότερο τώρα. Σε οποίον έχει έστω και στοιχειώδη γνώση αριθμητικής, γίνεται αντιληπτό ότι το τρέχον σύστημα δημιουργίας χρήματος μέσω του δανεισμού βιώνει ένα παρατεταμένο κύκνειο άσμα. Αργά ή γρήγορα, είναι πολύ πιθανό να επιστρέψουμε στη λογική έκδοσης χρήματος σε αντιστοιχία με ένα αποθεματικό, με τους φυσικούς πόρους μεταξύ των οποίων και το νερό, να φαντάζουν ως οι επικρατέστεροι υποψήφιοι. Το τελευταίο, αν και καθαρά υποθετικό, δεν παύει να είναι μια ιδέα που κερδίζει έδαφος σε δεξαμενές σκέψης χρηματοοικονομικού κι όχι μόνο προσανατολισμού. Κι εφόσον ισχύσει ένα τέτοιο σενάριο, με τεχνοκρατικά πλέον κριτήρια, η αξία του νερού παύει να είναι πεπερασμένη. Τείνει προς το άπειρο ως ένας ανανεώσιμος πόρος που αποτελεί δυνητική βάση νομίσματος.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ΕΥΔΑΠ, που εξ ορισμού είναι ανεκτίμητη, με μια τεχνοκρατική συλλογιστική, έχει αξία που θα αυξάνεται διαρκώς, με πιθανή τάση προς το άπειρο.
Τι γίνεται όμως εάν η ΕΥΔΑΠ περιέλθει στον έλεγχο μιας ιδιωτικής εταιρείας; Εμφαση θα δοθεί στην άμεση κερδοφορία που ουδεμία σχέση θα έχει με τις ανάγκες μας. Σε δεύτερη μοίρα θα περάσουν η ποιότητα του νερού, η δαπανηρή βελτίωση των υποδομών αλλά και η διαχείρισή του ως κοινωνικού αγαθού. Διαμορφώνεται το γνώριμο χάσμα λοιπόν, ανάμεσα στην πραγματικότητα και την εικονική πραγματικότητα των λογιστικών εγγραφών. Κι αν σε εκείνη την πραγματικότητα, καταστεί κάποια στιγμή πιο συμφέρουσα η εξαγωγή του νερού παρά η εγχώρια κατανάλωσή του, γιατί όχι, να μη διατίθεται αποκλειστικά για εξαγωγή; Εφιαλτικά τα πιθανά σενάρια από όποια σκοπιά κι αν το δει κανείς.
Το συμπέρασμα: Μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, έχει δρομολογηθεί η ανταλλαγή εκείνου που δυνητικά τείνει προς το άπειρο, με αντίτιμο μείον 300 και εκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, για το «προνόμιο» του να παραχωρήσουμε με αρνητικό πρόσημο το ανεκτίμητο, ανοίγουμε την πόρτα για την υποβάθμιση της ποιότητάς του, την αύξηση της τιμής του και φυσικά, την πλήρη απώλεια ελέγχου του. Η συλλογιστική αυτή δεν στέκει ούτε διαισθητικά ούτε επιχειρηματικά ούτε διανοητικά όσο και να χαμηλώσουμε τον παρονομαστή.
Οσοι ενδιαφέρονται, μπορούν στη διεύθυνση
www.avaaz.org/en/petition/save_greek_water_from_privatization_soste_to_nero_apo_ten_idiotikopoiese/ να υπογράψουν ένα αίτημα προς τον υπουργό Οικονομικών για τη μη ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ. Χρειάζονται 20.000 υπογραφές, κι έχουν ήδη συγκεντρωθεί κοντά στις 17.000.
*Οικονομικός αναλυτής
