Η ταινία του Μίκαελ Χάνεκε «Επικίνδυνα παιχνίδια» εμπνέει μια παράσταση ακατάλληλη για παιδιά μέχρι 15 ετών
Η Κερασία Σαμαρά στο «Ελα να παίξουμε», που έγραψε και σκηνοθετεί, θίγει θέματα δικαιοσύνης, εξουσίας, καταστολής αλλά και ενοχής. Σε απόσταση αναπνοής από τους δολοφονικούς εισβολείς, σε ένα χαρούμενο, φιλήσυχο σπίτι, ανεβάζει τους θεατές πάνω στη σκηνή κι αυτοί φεύγουν σοκαρισμένοι, ξεχνώντας τσάντες και παλτά
Της Εφης Μαρίνου
«Για εβδομήντα πέντε λεπτά κρατήστε την ψυχραιμία σας» είναι η προτροπή των συντελεστών της παράστασης που φέρει τον αθώο φαινομενικά τίτλο «Ελα να παίξουμε». Πίσω από την πρόσκληση για παιχνίδι «ακούγεται» η υπόκωφη βία κάποιων άλλων διάσημων και «επικίνδυνων παιχνιδιών» από την ταινία του Μίκαελ Χάνεκε «Funny Games».
Πρόκειται για το ψυχολογικό σπλάτερ «Ελα να παίξουμε» σε κείμενο-σκηνοθεσία Κερασίας Σαμαρά, που παρουσιάζεται στο Θέατρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών κάθε Δευτέρα και Τρίτη, έργο ακατάλληλο για παιδιά μέχρι δεκαπέντε ετών. Η παράσταση έχει ακόμα μια ιδιορρυθμία. Ο αριθμός θέσεων είναι πολύ περιορισμένος, αφού οι θεατές παίρνουν θέση ανάμεσα στους ηθοποιούς, ενταγμένοι στο σκηνικό της παράστασης!
Ενα ευπρεπές σπίτι. Μια χαρούμενη, φιλήσυχη τριμελής οικογένεια γιορτάζει τα Χριστούγεννα. Ενα αλλόκοτο νεαρό ζευγάρι εμφανίζεται απρόσκλητο επιβάλλοντας ένα παράδοξο παιχνίδι που κανείς δεν θέλει να παίξει. Οι δυο εισβολείς, που φορούν λευκά σπορ ρούχα κολεγίου, υποτίθεται ότι καταφτάνουν με ποδήλατα. Φαίνονται όμορφοι, ευγενείς, μορφωμένοι, αλλά φέρουν πάνω τους κάτι που εμπνέει αόριστο φόβο. Φόβο που δεν μπορείς να συλλάβεις, να εντοπίσεις για να πάρεις τα μέτρα σου. Κι όταν η βία εγκαθίσταται, το ερώτημα «γιατί τα κάνετε όλα αυτά;» δεν έχει καμιά απάντηση πέραν των: «Γιατί όχι;», «Το κάνουμε επειδή μπορούμε να το κάνουμε»… Προς το τέλος, όταν ένα γυαλί απειλεί τον λαιμό της γυναίκας και εκείνη στρέφει το βλέμμα της στους θεατές, ο εισβολέας τής λέει: «Μην τους κοιτάς Εμα, αυτοί δεν βοήθησαν ποτέ κανέναν. Στέκονται πάντα εκεί ακίνητοι»…
Το κείμενο είναι πυκνογραμμένο, με διαλόγους ελλειπτικούς, κοφτούς, σχεδόν έμμετρους. Το σκηνικό λιτό, ένα σαλόνι με φόντο ένα έργο τέχνης, που αποτυπώνει μια σκοτεινή μεσαιωνική πολιτεία, και κάποια παιδιά που παίζουν.
«Είναι ένα έργο λόγου, σχόλιο πάνω στην ταινία του Χάνεκε» λέει η Κερασία Σαμαρά. «Βασισμένο στην ιδέα της ύπουλης εισβολής μέσα σ' ένα χώρο και κατ' επέκταση μέσα στη ζωή, στο μυαλό, στην ψυχή κάποιων ή στην ίδια την κοινωνία, προσπαθεί να διερευνήσει, να διαπραγματευτεί θέματα δικαιοσύνης. Αυτοί που εισβάλλουν δεν είναι «ρεαλιστικά» πρόσωπα. Το κείμενο εφάπτεται της μαύρης κωμωδίας, γραμμένο όλο πάνω σε μια υπερβολή, που όμως θέτει συνεχώς ερωτήματα απολύτως ρεαλιστικά. Θίγονται θέματα δικαιοσύνης που μας αφορούν σήμερα, τις μέρες της εθνικής μας κατάθλιψης. Το οπλισμένο παιδί πυροδοτεί αναπάντητα ερωτήματα: Γιατί ο πολιτισμός μας συντηρεί ένα χθόνιο ένστικτο βίας; Μήπως οι πολιτείες όλου του κόσμου και όλων των εποχών χρησιμοποίησαν τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία για να διαιωνίσουν και όχι για να αναστείλουν τα βίαια ένστικτα ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιούν σαν αφορμή για να ασκήσουν κρατική καταστολή; Μήπως δεν βλέπουμε ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια για τροφή, να συλλαμβάνονται και να κακοποιούνται ενώ εμείς δεν παίρνουμε θέση, δεν αντιδρούμε συναισθανόμενοι ένα είδος «ενοχής» για το μερίδιο της ευθύνης μας;».
Η παράσταση, στημένη σε απόσταση αναπνοής από τους θεατές, δοκιμάζει τα όρια αντοχής τους ανιχνεύοντας την έννοια της ορατής και αθέατης βίας. Σαράντα άνθρωποι, ηθοποιοί και θεατές μαζί, δίπλα δίπλα στη σκηνή, καθισμένοι στο σαλόνι της οικογένειας, νιώθουν την ανάσα των ηθοποιών, τη βία των εισβολέων που απλώνεται σαν τρομακτική σκιά αγκαλιάζοντας σιγά σιγά τα πάντα. Οι θεατές που γίνονται μάρτυρες του παρατεταμένου μαρτυρίου της οικογένειας πρέπει να αντιδράσουν; Επιτρέπεται να κάνουν κάτι; Θέλουν να παρέμβουν ή μήπως εύχονται να μπορούσαν να την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια;.. Πάντως, το να σκεφτούν πάνω σε όλα αυτά είναι μια κάποια θέση κι αυτό ακριβώς σχολιάζει η παράσταση.
Οι ηθοποιοί σπάνε κάποιες φορές τη θεατρική σύμβαση, επίτηδες, με ατάκες του τύπου: «Υπάρχει κάποιος γιατρός;», «Θα τελειώσουμε σε σαράντα λεπτά». Απευθυνόμενοι στο κοινό δεν ζητούν την εμπλοκή αλλά την εγρήγορσή του.
Αλλά πώς αντιδρούν οι θεατές; «Εκεί που πάνε να εξοικειωθούν με τους σκηνικούς όρους, ταράζονται πάλι» λέει η Κερασία Σαμαρά. «Δεν θέλουμε να ησυχάζουν. Κάποιες στιγμές ξέρουν ότι θα συμβεί κάτι και μοιραία θα γίνουν «συμμέτοχοι», θα κληθούν να πάρουν θέση. Φυσικά αυτό δεν συμβαίνει πρακτικά. Δεν θέλουμε δράση από τους θεατές αλλά να βρίσκονται σε κατάσταση αφύπνισης. Οταν τελειώνει η παράσταση φεύγουν σοκαρισμένοι ξεχνώντας τσάντες, παλτά. Επιστρέφουν για να τα πάρουν και στο βλέμμα τους βλέπεις αποτυπωμένη μια παράξενη ένταση. Είναι μια παράσταση για τη βία και τη στάση εκείνων που την παρακολουθούν να συμβαίνει. Δεν υπάρχουν πεφωτισμένοι με έτοιμες απαντήσεις. Κανείς δεν μπορεί να σώσει τον κόσμο μέσα από τη βία».
INFO: Θέατρο Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256, Αγ. Ιωάννης, Ρέντη, τηλ.: 6932 300 600). Δραματουργική επεξεργασία: Ηρακλής Λογοθέτης. Σκηνικά – κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ. Εικαστική δημιουργία: Θανάσης Παναγιώτου. Μουσική: Τάκης Μπαρμπέρης. Παίζουν: Τζένη Σκαρλάτου, Χρήστος Τακτικός, Ιωάννα Αγγελίδη, Αλέξανδρος Νταβρής και ο μικρός Παντελής Πολυζωίδης. Δευτέρα και Τρίτη: 20.30
