Του Βασίλη Γεώργα
Με τις ελληνικές άμεσες ξένες επενδύσεις να ξεπερνούν τα 3,1 δισ. ευρώ και τις ελληνικές καταθέσεις κατ’ εκτίμηση τα 3 δισ. ευρώ και πάνω από 1.500 επιχειρήσεις να έχουν κάποιου είδους –κυρίως offshore- δραστηριότητα στη Μεγαλόνησο, οι επιπτώσεις από τη συμφωνία της Κυριακής, αλλά και την ύφεση που μελλοντικά αυτή θα πυροδοτήσει στην πραγματική οικονομία, δεν θα είναι αμελητέες για τα ελληνικά επιχειρηματικά συμφέροντα.
Οι εξελίξεις στην Κύπρο επηρεάζουν ποικιλοτρόπως την ελληνική οικονομία λόγω των στενών οικονομικών δεσμών των δύο χωρών. Το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς και η ευκολία ίδρυσης off shore εταιρειών είχαν καταστήσει τη Μεγαλόνησο πόλο έλξης ελληνικών επενδυτικών-κερδοσκοπικών κεφαλαίων, αλλά και αρκετών μεγάλων επιχειρήσεων. Σήμερα οι επενδυτές που έχουν φορολογική έδρα την Κύπρο είναι οι τρίτοι μεγαλύτεροι επενδυτές στο ελληνικό Χρηματιστήριο (μετά τις ΗΠΑ και το Λουξεμβούργο) με κεφάλαια που αγγίζουν τα 1,9 δισ. ευρώ.
Με το Μνημόνιο -και τις περικοπές και τις επιβαρύνσεις που αυτό συνεπάγεται- να βρίσκεται καθ’ οδόν στη μικρή αγορά της Κύπρου, οι ελληνικές εξαγωγές εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν αρνητικά. Ηδη το 2012 οι πωλήσεις ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών στον τέταρτο μεγαλύτερο εξαγωγικό προορισμό υποχώρησαν κατά 27% (από τα 1,367 δισ. ευρώ στα 990 εκατ. ευρώ) και για πρώτη φορά μετά το 2007 έπεσαν κάτω από το 1 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα εξάγει κυρίως πετρελαιοειδή, τηλεφωνικές συσκευές, σίδηρο, φαρμακευτικά προϊόντα, παιχνίδια, αποκωδικοποιητές τηλεόρασης, τυροκομικά και απορρυπαντικά προϊόντα, αγαθά δηλαδή που ως επί το πλείστον συνδέονται άμεσα με την καταναλωτική ευμάρεια του νησιού.
Αμεσα πλήττονται οι μεγαλοκαταθέτες, που προτίμησαν ως φυσικά πρόσωπα την εξωχώρια «ασφάλεια» του νησιού και έβγαλαν τα λεφτά τους στην Κύπρο για να απολαμβάνουν επιπλέον και αστρονομικά επιτόκια. Για τους μεν καταθέτες της Λαϊκής (άνω των 100 χιλ. ευρώ) η ζημιά είναι ουσιαστικά ολοσχερής, ενώ για όσους έχουν καταθέσεις στην Τράπεζα Κύπρου οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για «κούρεμα» κοντά στο 30%.
Ανάλογες επιπτώσεις θα υπάρξουν και για τραπεζικούς λογαριασμούς των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη Μεγαλόνησο. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για λογαριασμούς κεφαλαίων κίνησης και βραχυπρόθεσμα το «κούρεμα» δημιουργεί προβλήματα, ειδικά σε εταιρείες που έχουν δρομολογήσει επενδυτικά προγράμματα.
Τα τελευταία χρόνια «μετοίκησαν» εκατοντάδες επιχειρήσεις στην Κύπρο για να εκμεταλλευτούν τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και τα off shore «πλεονεκτήματα» που πρόσφερε το νησί. Πολλές ελληνικές εταιρείες χρησιμοποιούσαν την Κύπρο για να «παρκάρουν» κεφάλαια, τα οποία στη συνέχεια διοχέτευαν σε δραστηριότητές τους στη ΝΑ Ευρώπη ή τη Μέση Ανατολή, ενώ άλλες ως χρηματοοικονομικό κέντρο και έδρα των εισαγωγικών τους δραστηριοτήτων.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (2011), η συνολική επενδυτική θέση ελληνικών εταιρειών στην Κύπρο έφτανε τα 3,1 δισ. ευρώ. Το 2009 το αντίστοιχο ποσό ήταν περίπου 700 εκατ. ευρώ. Οι ροές ελληνικών άμεσων ξένων επενδύσεων το 2011 ανήλθαν στα 75,5 εκατ. ευρώ, από 132,2 εκατ. ευρώ το 2010, και αφορούσαν κατά κύριο λόγο τη σύσταση εταιρειών παροχής συμβουλευτικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας είναι αρκετά διαφορετικά και σύμφωνα με αυτά το σύνολο των ελληνικών άμεσων ξένων επενδύσεων στο τέλος του 2011 ανερχόταν σε 9,534 δισ. ευρώ, στα κεφάλαια αυτά ωστόσο εκτιμάται ότι περιλαμβάνεται και ο τραπεζικός τομέας.
Οι ελληνικές εταιρείες
Εδραιωμένη παρουσία στην Κύπρο έχουν μεγάλες ελληνικές τράπεζες, η Coca Cola 3Ε, που έχει εξαγοράσει την εταιρεία Λανίτης, ο ΟΤΕ (πρόσφατα πούλησε τη Hellas Sat έναντι 208 εκατ. ευρώ), ο ΟΠΑΠ, που διαθέτει ευρύ δίκτυο καταστημάτων, ο όμιλος των Ελληνικών Πετρελαίων που ελέγχει μερίδιο άνω του 32% στην κυπριακή αγορά καυσίμων, ο όμιλος Φουρλή με 3 καταστήματα Intersport και ένα κατάστημα ΙΚΕΑ, η Μαρινόπουλος, που διαχειρίζεται το δίκτυο της Carrefour, η Jumbo που χρησιμοποιεί το νησί ως έδρα των εισαγωγών της και διαθέτει τρία καταστήματα, η MIG (Hilton και νοσοκομείο Ευαγγελισμός Πάφου), οι Intralot-Intracom-Intrakat του ομίλου Κόκκαλη, τα καταστήματα Public, η Kleeman, τα Πλαστικά Θράκης, η Autohellas, η αλλαντοβιομηχανία Υφαντής, η Αλουμύλ, η Drouckfarben, ο όμιλος Βιοχάλκο (Χαλκόρ, Σίδενορ κ.ά.), η ΕΛΓΕΚΑ, η Νάκας, και πολλές ακόμη.
